Palestina (rexión): Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
m Desfixéronse as edicións de Gradebo (conversa); cambiado á última versión feita por Jglamela
Sen resumo de edición
Liña 6:
'''Palestina''' (en [[Latín]]: '''Syria Palæstina''', en [[lingua árabe|árabe]] '''فلسطين''' '''Filasṭīn'''), é unha rexión do [[Oriente Medio]] que se estende desde a costa oriental do [[Mar Mediterráneo]] ata ao interior. O seu estatuto político é disputado acesamente.
 
A zona que corresponde á antiga Palestina atópase hoxe dividida entre unha área do estado de [[Israel]], e os territorios de maioría árabe ocupados por Israel despois da [[Guerra dos seis días]] en [[1967]]: a [[Faixa de Gaza]], a de [[Cisxordania]], e [[Xerusalén]] Leste. Algunhas partes dispersas desta área árabe pasaron hai algúns anos a ser administradas por unha entidade autónoma, a [[Autoridade Palestina]], mais Israel mantén o control das fronteiras .
 
== Historia e características ==
Liña 12:
Segundo [[Arnold Toynbee]], [[Guy Anequin]] e outros historiadores, o nome ''palestina'' teríase orixinado de ''philistaius'' que designaba o pobo [[filisteo]], de que trata a [[Biblia]] no episodio de [[Sansón]] e [[Dalila]], onde Sansón, xa cego, derrubou as columnas da casa onde estaban uns tres mil homes e mulleres, matando inclusive todos os príncipes filisteos.
 
Os filisteos non eran semitas, esendo a súa probable orixe é [[illa de Creta|creto-micénica]], unha das máis coñecidas (aínda que recorrentemente mencionadas) vagas dos chamados "pobos do mar" que se estableceron en varias partes do litoral sur do [[Mediterráneo]], incluíndo a área hoxe coñecida como [[Faixa de Gaza]].
 
=== A evolución histórica ===
A Palestina, sendo un estreito paso entre a [[África]] e [[Asia]], foi escenario dun gran número de conquistas, polos máis variados pobos, por se constituír nun corredor natural para osas antigosmigracións e os exércitos.
 
Neste punto tiña importancia estratéxica recoñecida desde o [[faraón]] [[Ramsés]], que aló fixo construír edificacións avanzadas, para se defender dos [[Asiria|asirios]] e dos [[hitita]]s.
O nome orixinario desta terra era [[Canaán]]. Moi poucos datos hai sobre estes pobos, e a maioría desta información provén da Biblia. A terra de CanaanCanaán foi berce da cultura israelita, que protagonizaría o panorama político do primeiro milenio antes de Cristo, tendo como principal punto de conflito a cidade de Xerusalén. Non hai evidencias históricas, salvo as relatadas na biblia, dos anteriores habitantes da hoxe coñecida cidade santa. Os xebuseos eran o pobo que segundo os escritos sagrados habitaban o que hoxe é coñecida como Xerusalén. Tradicionalmente sinalase ao rei David como o fundador da cidade de Xerusalén no século XI a.c. O rei Salomón construíra o primeiro Templotemplo a Iavé, que alí ficaría ata a expulsióndeportación dos xudeus no século VI a.c, sendo (reconstruído trala súa volta).
 
Especúlase sobre a existencia ou non do reino unido de Israel no século XI. Tras este suposto reino aparecerían as dúas entidades políticas que gobernarían a rexión durante medio milenio, o reino de Xudá e o reino de Israel. Este período foi coñecido como o do Reino Dividido. Os momentos de plena soberanía alternábanse con alianzas estratéxicas e submisión aos imperios limítrofes.
 
Entre as potencias que influíron ou dominaron parte ou toda Palestina durante o primeiro milenio atópanse [[Asiria]] ([[-722|722 a.C.]]), que destruíu o reino de Israel do norte, os [[Exipto|exipcios]] e os [[Babilonia|babilonios]] (fins do [[século -VII|século VII a.C.]]), e os [[Aqueménidas|persas aqueménidas]] ([[-539|539 a.C.]]), os [[Alexandre o Grande|greco/macedonios]] ([[-331|331 a.C.]], permanecendo en poder dos [[Ptolomeo|ptolomaicos]] de 320 a 220 a.C. e dos [[seléucida]]s de 220 a 142 a.C.).
 
No século II a.c a revolta xudía contra os seléucidas deu como resultado un novo período de soberanía hebrea, coa dinastía hasmonea, que durou ata o ano de [[63 a.C.]], cando comezou o dominio [[Roma|romano]].
Liña 36:
 
=== O establecemento dos árabes ===
Ao contrario de varias potencias que por alí só estenderon o seu dominio de paso, ás veces legando a administración da rexión a potentados locais, os árabes ''establecéronse'' na rexión, e o primeiro elemento cultural que introduciron foi a lingua, unha vez que, emparentada co [[lingua aramea|aramaico]], obtivo fácil aceptación.
 
Desde o ano de [[660]] ata [[750]], vigorou o dominio [[omíada]]s, con capital en [[Damasco]] datando de aí a construción do ''Nobre Santuario'' na [[Explanada das Mesquitas]] en [[Xerusalén]], substituída pola dinastía dos [[abásida]]s con capital en [[Bagdad]], que dominou ata o ano de [[974]], seguíndose a dinastía dos [[fatímidas]] que perduraron ata o ano [[1071]].
 
Ao fín do longo dominio árabe de máis de catro séculos, a relixión [[Islam|islámica]] acabou sendo amplamente maioritaria, seguida dunha pequena minoría de cristiáns e un menor número aínda de xudaítas Samaritanos, até que, no ano de [[1072]], sobreviusobreveu a conquista da rexión polos turcos [[selxúcidas]] que tiñan capital en [[Bagdad]].
 
No ano [[1099]], coa [[Primeira Cruzada]], os europeos conquistaron Xerusalén e aló estableceron o seu dominio baixo o nome de '''Reino Latino de Xerusalén''' cuxa existencia periclitante en medio da sociedade islámica perdurou ata o ano de [[1187]], cando a cidade foi reconquistada por [[Saladino]].