Independencia de México: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
Sen resumo de edición
Sen resumo de edición
Liña 1:
{{enuso}}
{{Conflito militar
{| class="infobox" style="line-height: 1.4em; text-align: left; padding: 0.23em; width: 312px; margin-bottom: 10px;"
!|nome_batalla class="cabecera militar" colspan="3" id="5" style="text-align:center;background-color:#B0C4DE;color:black;" |Guerra de independencia de México
|imaxe = [[Ficheiro:Miguel Hidalgo con estandarte.jpg|300px]]
|- id="7"
|descrición_imaxe = [[Miguel Hidalgo y Costilla]],<br />coñecido en México como <spanbr />''Pai da Patria''<br>.
| colspan="3" id="8" style="text-align:center;font-size:95%;;" |
|conflito =
<span>Miguel Hidalgo e</span>[[Archivo:Miguel_Hidalgo_con_estandarte.jpg|464x464px]]
|data = [[16 de setembro]] de [[1810]] (o [[Grito de Dolores]])-[[27 de setembro]] de [[1821]] (entrada do [[:es:Ejército_Trigarante|Exército Trigarante]] á CidadeCiudade de México).
|lugar = [[Vicerreinado de Nueva España]]
[[Miguel Hidalgo y Costilla]], coñecido en México como <span>''Pai da Patria''<br>
|coordenadas =
<br>
|resultado = Independencia de México pola firma da [[:es:Acta_de_Independencia_del_Imperio_Mexicano|Acta de Independencia do Imperio Mexicano]]
</span>.<span><br>
|descrición =
<br>
|casus =
</span>
|territorio =
|- id="15"
|combatentes1 = • [[Ficheiro:Guadalupano.jpg|border|17px]] [[Ficheiro:Bandera de José María Morelos en 1812.png|border|17px]] [[Ficheiro:Bandera Nacional de Guerra de Mexico en 1815.svg|border|17px]] [[Exército Mexicano#Exército Insurxente|Insurxentes]]<br />y<br />• [[Ficheiro:Flag of the Three Guarantees.svg|20px]] [[Exército Trigarante|Trigarantes]] leais a [[México]]
! id="16" scope="row" style="text-align:left;font-size:95%;;" |Data
|combatentes2 = • [[Ficheiro:Coronela.png|border|25px]] [[Exército Realista en América|Realistas]] leais a [[Imperio español|España]]
| colspan="2" id="18" style="font-size:95%;;" |
|combatentes3 =
[[16 de setembro]] de [[1810]] (o [[Grito de Dolores]])-27 de setembro de [[1821]] (entrada do [[:es:Ejército_Trigarante|Exército Trigarante]] á Cidade de México).
|comandante1= [[Miguel Hidalgo]] (1810-1811)†<br />[[Ignacio Allende]] (1810-1811)†<br />[[Ignacio López Rayón]] (1811-1813)<br />[[José María Morelos]] (1810-1815)†<br />[[Guadalupe Victoria]] y [[Vicente Guerrero]] (1815-1821)<br />[[Francisco Xavier Mina]] (1817)†<br />[[Agustín de Iturbide]] (1821)<ref group="n.">Os insurxentes e o seu comandante Guerrero se subordinan á dirección de Iturbide no [[Abrazo de Acatempan]].</ref>
|- id="26"
|comandante2=[[Francisco Xavier Venegas]] (1810-1813)<br />[[Félix Calleja]] (1813-1816)<br />[[Juan Ruiz de Apodaca]] (1816-1821)<br />[[Francisco Novella]] (1821)<br />[[Juan O'Donojú]] (1821)
! id="27" scope="row" style="text-align:left;font-size:95%;;" |Lugar
|}}
| colspan="2" id="29" style="font-size:95%;;" |
A '''Independencia de México''' foi a consecuencia dun proceso político e social resolto pola vía das armas, que puxo fin ao dominio español nos territorios de Nova [[España|España.]] A guerra pola independencia mexicana tivo o seu antecedente na invasión de Francia a España en 1808 e estendeuse desde o <nowiki>''</nowiki>[[Grito de Dolores]]<nowiki>''</nowiki>, o [[16 de setembro]] de [[1810]], até a entrada do [[:es:Ejército_Trigarante|Exército Trigarante]] á [[Cidade de México]], o [[27 de setembro]] de [[1821]].
[[Vicerreinado de Nova España|Virreinato de Nova España]]
|- id="32"
! id="33" scope="row" style="text-align:left;font-size:95%;;" |Resultado
| colspan="2" id="35" style="font-size:95%;;" |
Independencia de México pola firma da [[:es:Acta_de_Independencia_del_Imperio_Mexicano|Acta de Independencia do Imperio Mexicano]]
|- id="38"
! colspan="3" id="39" style="text-align:center;background:#b0c4de;;" |Belixerantes
|- id="41"
| colspan="3" id="42" style="text-align:center;font-size:100%;;" |
{| class="plainlist" id="43" style="text-align: left; background-color: transparent; border: 0px none; margin: 0px; padding: 0px; font-size: 92%;" height="78" width="300"
| id="46" style="width:50%;" |• Insurxentes e <br>
Trigarantes leais a [[México]]<br>
<br>
<br>
<br>
| id="55" style="padding-left:5px;border-left:1px dotted #aaa;width:50%" |• Realistas leais a [[Imperio Español|España]][[Archivo:Coronela.png|border|25x25px]]
|}
|- id="60"
! colspan="3" id="61" style="text-align:center;background:#b0c4de;;" |Comandantes
|- id="63"
| colspan="3" id="64" style="text-align:center;font-size:100%;;" |
{| class="plainlist" id="65" style="width:100%; text-align:left; background-color:transparent; border:0; margin:0; padding:0;font-size:92%;"
| id="68" style="width:50%;" |[[Miguel Hidalgo]] (1810-1811)†<br>
[[Ignacio Allende]]<br>
(1810-1811)†<br>
Ignacio López Rayón (1811-1813) (P.D.G.)<br>
José María Morelos (1810-1815)†<br>
Guadalupe Vitoria e [[:es:Vicente_Guerrero|Vicente Guerrero]] (1815-1821)<br>
Francisco Xavier Mina (1817)†<br>
Agustín de Iturbide (1821)<br>
<br>
<br>
<br>
<br>
<br>
<br>
<br>
<br>
<br>
<br>
<br>
<ref group="n.">Los insurgentes y su comandante Guerrero se subordinan a la dirección de Iturbide en el [[Abrazo de Acatempan]].</ref>
| id="79" style="padding-left:5px;border-left:1px dotted #aaa;width:50%" |[[:es:Francisco_Xavier_Venegas|Francisco Xavier Venegas]] (1810-1813) Félix Calleja (1813-1816)  <br>
Juan Ruiz de Apodaca (1816-1821) <br>
Francisco Novella (1821)<br>
Juan O'Donojú (1821)<br>
<br>
<br>
<br>
<br>
<br>
<br>
<br>
|}
|- id="86"
| colspan="3" id="87" style="text-align:left;" |<small>[editar datos en Wikidata]</small>
|}
A '''Independencia de México''' foi a consecuencia dun proceso político e social resolto pola vía das armas, que puxo fin ao dominio español nos territorios de Nova [[España|España.]] A guerra pola independencia mexicana tivo o seu antecedente na invasión de Francia a España en 1808 e estendeuse desde o <nowiki>''</nowiki>[[Grito de Dolores]]<nowiki>''</nowiki>, o [[16 de setembro]] de [[1810]], até a entrada do [[:es:Ejército_Trigarante|Exército Trigarante]] á [[Cidade de México]], o [[27 de setembro]] de [[1821]].
 
O movemento independentista mexicano ten como marco a [[Ilustración]] e as revolucións liberais da última parte do [[Século XVIII|século XVIII.]] Por esa época a elite ilustrada comezaba a reflexionar acerca das relacións de [[España]] coas súas colonias. Os cambios na estrutura social e política derivados das [[:es:Reformas_borbónicas|reformas borbónicas]], aos que se sumou unha profunda crise económica en Nova España, tamén xeraron un malestar entre algúns segmentos da poboación.
 
A ocupación francesa da metrópole en [[1808]] desencadeou en Nova España unha [[:es:Crisis_política_en_México_de_1808Crise política en México de 1808|crise política]] que desembocou no movemento armado. Nese ano, o rei [[Carlos IV de España|Carlos IV]] e [[Fernando VII]] [[Abdicacións de Baiona|abdicaron]] sucesivamente en favor de [[Napoleón I de Francia|Napoleón Bonaparte]], que deixou a coroa de España ao seu irmán [[Xosé I de España|Xosé Bonaparte.]] Como resposta, o concello de México —con apoio do vicerrei [[:es:José_de_Iturrigaray|José de Iturrigaray—Iturrigaray]] reclamou a soberanía en ausencia do rei lexítimo; a reacción conduciu a un [[Golpe de Estado|golpe de estado]] contra o vicerrei e levou ao cárcere aos xefes do movemento.
 
A pesar da derrota dos criollos na Cidade de México en 1808, noutras cidades de Nova España reuníronse pequenos grupos de conxurados que pretenderon seguir os pasos do concello de México. Tal foi o caso da conxúraconxura de Valladolid, descuberta en 1809 e cuxos participantes foron postos en prisión. En [[1810]], os conspiradores de Querétaro estiveron a piques de correr a mesma sorte pero, ao verse descubertos, optaron por tomar as armas o [[16 de setembro]] en compañía dos habitantes indíxenas e campesiños do pobo de Dores ([[Estado de Guanajuato|Guanajuato]]), convocados polo cura [[Miguel Hidalgo|Miguel Hidalgo e Costela]].
 
== Notas ==