Juan Manuel: Diferenzas entre revisións
Contido eliminado Contido engadido
arranxiños |
Sen resumo de edición |
||
Liña 1:
'''Don Juan Manuel''', nado en [[Escalona]] o [[5 de maio]] de [[1282]] e finado en [[Córdoba, España|Córdoba]] o [[13 de xuño]] de [[1348]],<ref>Andrés Jiménez Soler na páxina 1 do seu libro ''Don Juan Manuel'', di: "El infante Don Manuel... volvió a casar con Doña Beatriz de Saboya, y de ella le nació, en Escalona, un hijo el 6 de mayo de 182, el cual, por la festividad del día, San Juan ante Portam Latinam, fue bautizado con el nombre de Juan"</ref>{{Harvnp|Herrera Casado|1993|p=}}, foi un nobre e escritor en [[lingua castelá]]. Foi un dos principais representantes da [[prosa]] medieval de [[ficción]], principalmente pola súa obra ''[[El conde Lucanor]]'', conxunto de contos morais (''[[exemplum|exempla]]'') que se intercalan con varias modalidades de literatura sapiencial.
Tivo os títulos simultáneos de [[ducado de Villena|duque]] e [[señorío de Villena|príncipe de Villena]] e señor de [[
Durante a última etapa da minoría de idade do seu sobriño, Afonso XI de Castela, foi tutor do rei co infante [[Filipe de Castela (1292-1327)|Filipe de Castela]] e [[Juan de Haro|Juan el Tuerto]].
Liña 8:
Don Juan Manuel naceu no [[Castelo de Escalona]], na actual [[provincia de Toledo]]. A súa última carta, datada no [[Castelo de Garcimuñoz]] o 12 de outubro de 1348, demostra que faleceu despois do 5 de maio, data que na maior parte dos libros sostense como a oficial da súa defunción.{{Harvnp|González Muñoz|1998|p=109}}
Por ser fillo do infante [[Manuel de Castela]], era sobriño do rei [[Afonso X o Sabio]] e neto de [[Fernando III de Castela|Fernando III o Santo]].{{Harvnp|Herrera Casado|1993|p=}} Ficou orfo de pai en 1283 e de nai en 1290, cando tiña oito anos, e o seu titor foi o rei [[Sancho IV de Castela
A súa biografía é ben coñecida grazas aos traballos de [[Andrés Giménez Soler]] e [[Aurelio Pretel Marín]]. Foi educado como un nobre, en artes como a [[equitación]], a [[Cinexética|caza]] ou a [[esgrima]], mais os seus aios preocupáronse de que aprendese amais [[latín]], [[historia]], [[dereito]] e [[teoloxía]]; desta completísima educación hai recordos no capítulo LXVII do seu ''[[Libro de los estados]]''. Aínda que nalgunhas ocasións proclamábase leigo nas súas obras, esa declaración era convencional e obedecía ao tópico da humildade, para compartir a ignorancia do seu público por cortesía pedagóxica; en realidade era un sabio con coñecementos enciclopédicos, que dominaba o latín e o italiano, aínda que non o grego.
Liña 16:
Era un grande afeccionado á caza, disciplina á que dedica por enteiro o ''Libro de la Caça''. Nel descríbese a fauna de gran parte dos seus señoríos, pois coñecíaa polas súas experiencias cinexéticas, especialmente a caza con falcóns. No devandito libro tamén realiza descricións xeográficas dos términos municipais que menciona.
Cando tiña oito anos perdeu aos seus pais e puido dispor do amplo patrimonio da súa familia; aos seus doce anos participou na guerra para conter o ataque dos mouros de [[Reino nazarí de Granada|Granada]] contra [[Reino de Murcia (Coroa de Castela)|Murcia]]. Na loita dinástica suscitada en [[Castela]] por causa da morte de [[Fernando de la Cerda]], primoxénito de Afonso X o Sabio, don Juan Manuel estivo sempre a favor de [[Sancho IV de Castela|Sancho IV]], como tamén estivera o seu pai, e o rei correspondeu a esta lealdade concedéndolle a súa protección. Casou tres veces, escollendo ás súas esposas por conveniencia política e económica e, cando tivo fillos, esforzouse por casalos con persoas pertencentes á realeza. A primeira das súas esposas foi [[Isabel de Mallorca (m. 1301)|Isabel]], filla de [[Xaime II de Mallorca]], con quen casou en 1299; porén, faleceu dous anos máis tarde. Ao morrer [[Sancho IV]], incumpriu a súa promesa de protexer á raíña rexente [[María de Molina]] na minoría de idade do futuro [[Fernando IV de Castela|Fernando IV]]: oprimiunos con todo tipo de esixencias e mostrouse pouco fiel, buscando a alianza de [[Xaime II de Aragón]], para iso pediulle en 1303 a man da súa filla Constanza, que aínda tiña seis anos, polo que quedaría recluída no castelo de Villena durante outros seis anos, ata casar con ela en 1311, cando cumpriu doce anos. Durante a minoría de idade de [[Afonso XI]] foi
En outubro de 1325 foi nomeado por Afonso XI [[Adiantado maior de Andalucía]],{{Harvnp|Vázquez Campos|2006|p=305}} e o día 29 de agosto de 1326 derrotou aos granadinos e ao xeneral meriní [[Abu Said Utman ben Abi-l-Ula]], máis coñecido entre os casteláns como [[Ozmín]], na [[batalla de Guadalhorce]], onde morreron uns 3000 musulmáns.{{Harvnp|O'Callaghan|2011|pp=149-150}}
Liña 28:
O autor de ''[[El conde Lucanor]]'' compaxinou durante toda a súa vida as súas actividades de escritor coas de nobre cabaleiro, mais no seu ambiente houbo críticas sobre a súa vocación literaria, pois coidábase que un nobre tan alto non debía dedicarse a tales actividades. Mais o pracer que achaba na escritura e a utilidade que vía para os outros nela, levárono a proseguir a súa actividade literaria.
Na súa época o trono de Castela estivo ocupado por dous monarcas que incluso chegaron a proxectar matalo: [[Fernando IV]] e [[Afonso XI]]; porén, o último destes pediu a man da súa filla Constanza só como mera manobra política para conservar a súa fidelidade, pois despois foi postergando o matrimonio e repudiouno cando xa estaba concertado, confinando á moza no [[Castillo de Toro]];{{Harvnp|Herrera Casado|1993|p=}} o Rei no só repudiou á súa filla, senón que non lla devolvía nin lle concedía licenza para viaxar a Portugal e casar co infante Pedro de Portugal, futuro rei co nome de [[Pedro I de Portugal|Pedro I]]. Estas discordias entre rei e vasalo duraron ao menos unha década e polo menos en dúas ocasións don Juan Manuel foi apresado polo monarca; porén, a necesidade do rei de asegurar a paz interior para poder enfrontar ao rei de Marrocos e a mediación de Juana Núñez, sogra de don Juan polo seu terceiro matrimonio, conseguiron que o rei devolvese a don Juan Manuel os seus bens embargados e os outro honores en 1337, pondo fin a esta inimizade, o que se consolidou por fin coa autorización para a voda de Constanza, e cara o 1340 ambos se aliaron contra os musulmáns na [[batalla do río Salado]] e arrebatáronlle a cidade de [[Alxeciras]] despois dun [[Asedio de Alxeciras (1342-1344)|longo asedio]].
Participou nas [[cortes de Alcalá]], onde interviu no incidente protocolario que deu orixe á famosa frase, atribuída a Afonso XI, ''[[Por Castilla hablaré yo]]''.
Despois destes acontecementos, o infante don Juan Manuel deixou a vida política e retirouse ao [[Castelo de Garcimuñoz]], onde pasou os seus últimos anos entregado á literatura. Orgulloso das súas obras, decidiu reunilas todas nun só volume, que deixou no [[Convento de San Paulo de Peñafiel|convento de San Paulo]] en [[Peñafiel]] para que non sufrisen as alteracións dos copistas.
Don Juan Manuel faleceu na cidade de Toledo en 1345 aos 70 anos de idade.
== Sepultura ==
Despois da súa defunción na cidade de Córdoba, o cadáver de Don Juan Manuel foi trasladado á vila de
Porén, en 1955 achouse unha caixa de madeira na igrexa do convento de San Pablo na que apareceron uns restos humanos, que foron identificados por diversos historiadores como os restos de Don Juan Manuel, pois ao limpar o muro de pedra apareceu, escondida baixo unha grosa capa de xeso a seguinte inscrición,<ref>[http://hemeroteca.abc.es/nav/Navigate.exe/hemeroteca/madrid/abc/1955/01/16/033.html Diario ABC. 16 de xaneiro de 1955, p. 33.]</ref> que tamén foi consignado en séculos pasados por outros historiadores:<ref group="lower-alpha">[[Antonio Benavides Fernández de Navarrete]] tamén consignou o epitafio de Don Juan Manuel nas súas ''Memorias de don Fernando IV de Castilla'': «Aquí yace el ilustre Señor D. Juan Manuel, Fijo del muy ilustre señor infante Don Manuel y de la muy esclarecida sennora doña Beatriz de Saboya, Duque de Peñafiel, Marqués de Villena, Abuelo del muy poderoso Rey y sennor de Castilla y de León, Don Juan primero de este nombre. Finó en la ciudad de Córdova el año del nascimiento Salvador de 1362». Porén, o propio Benavides x advertíu que a data da morte de Don Juan Manuel sinalada no epitafio era errónea. ''Cfr.'' Benavides (1860), p. 351.</ref>
| |||