Idade Media: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
"Idade Media en Wikipedia en castelán" (e en ningunha outra lingua) non é fonte primaria: Wikipedia:O que a Wikipedia non é#A Wikipedia non é unha fonte orixinal de datos; Wikipedia:A Wikipedia non é unha fonte primaria)
Sen resumo de edición
Liña 25:
</table>
 
A '''Idade Media''' foi un [[Periodización|período histórico]] da [[Occidente|civilización occidental]] comprendido entre o [[século V]] e o [[século XV]]. Normalmente considérase a súa extensión entre o fin do [[Decadencia do Imperio Romano|Imperio Romano do Occidente]], no século V (476 d.C.), e o [[descubrimento de América]],<ref> [http://www.librarything.com/subject.php?subject=Europe%09History%09476-1492 Edad media 476-1492] ([[LibraryThing]]).</ref> no século XV (1492 d.C.), ou en 1453 coa caída do Imperio Bizantino, data que coincide coa invención da [[imprenta]] ( [[Biblia de Gutenberg]]) e co fin da [[guerra dos Cen Anos]].
 
A 2015, os historiadores do período prefiren matizar esta ruptura entre Antigüedade[[Idade Antiga|Antigüidade]] e Idade Media de maneira que entre os séculos III e VIII adóitase falar de Antigüedade[[Antigüidade Tardía]], que fora unha gran etapa de transición en todos os ámbitos: no económico, para a substitución do modo de produción esclavistaescravista polo modo de produción feudal; no social, para a desaparición do concepto de [[cidadanía romana]] e a definición dos estamentos[[estamento]]s medievais, no político para a descomposición das estruturas centralizadas do [[Imperio romano]] que deu paso a unha dispersión do poder; e no ideolóxico e cultural para a absorción e substitución da cultura clásica polas teocéntricas[[Teocentrismo|teocéntrica]]s culturas [[cristiá]] ou [[Islam|islámica]] (cada unha no seu espazo).<ref>Perry Anderson, ''op. cit.''</ref>
 
A Idade Media é subdividida en dous períodos:
Liña 42:
Aínda que se di que este período abarca desde a caída do Imperio Romano do Occidente ata a [[Reforma Protestante]], a ciencia coñeceu un período de preto de mil anos de falta de inspiración en comparación coa produción científica clásica. Vale lembrar que, usando o mesmo criterio, tamén se podería dicir que unha gran "falta de inspiración" tería atinxido o período da Roma Imperial, cuxos descubrimentos en termos de ciencias naturais ficaron moi lonxe das dos gregos (e iso a pesar do longo período de prosperidade proporcionado pola "Pax Romana").
 
Desafortunadamente, as nocións preconcebidaspreconcibidas sobre o status da ciencia na Idade Media foron amplamente propagadas e, aínda hoxe, permanecen mitos como a ''falsa'' ''idea ''de que os estudiososestudosos medievais consideraban que a terra era chá.
 
Facer unha apreciación clara da Idade Media é complexo: este tipo de avaliación pode tornarse altamente política, pasando a depender moito de susceptibilidades relixiosas. Os católicos acostuman tendenciosamente a ser máis favorables á Idade Media, xa que se identifican coa tradición histórica da relixión cristiá dese tempo. Os protestantes, polo contrario, ven a Idade Media como un período de tebras e dan máis valor á [[Reforma Protestante]], que modificou profundamente a práctica relixiosa na Europa (norte) occidental.
Liña 52:
 
== Arte ==
[[Ficheiro:Sainte-Chapelle-Rose-window.jpg|dereita|miniatura|200px|O colorido e a exaltación da luz na [[rosácea (arquitectura)|rosácea]] de [[Sainte-Chapelle]], [[París]].]]
{{Artigo principal|Arte medieval}}
A arte durante a Idade Media estivo fundamentada no [[Cristianismo]] en case todas as súas expresións. Como durante este período a gran maioría dos campesiños era iletrada, as [[artes visuais]] eran o principal método para comunicar as ideas relixiosas, xuntamente cos [[sermón]]s. A [[Igrexa Católica]] era unha das poucas institucións ricas dabondo para remunerar o traballo dos artistas, o que fai que a maior parte das obras sexan de natureza relixiosa ([[arte sacra]]).
Liña 71:
{{Artigo principal|Ciencia e tecnoloxía medieval}}
[[Ficheiro:Silos-Claustro.jpg|miniatura|esquerda|No inicio da era medieval a vida cultural concentrouse nos mosteiros.]]
Como resultado das migracións bárbaras e da implosión do [[Imperio Romano]] do Occidente, a Europa Occidental do inicio da Idade Media era pouco máis que unha colcha de retallos de poboacións rurais e tribos bárbaras. Perdeuse o acceso aos tratados científicos orixinais da [[antigüidade clásica]] (en grego), ficaron apenas versións resumidas e ata deturpadas que os romanos traduciran ao latín. A única institución que non se desintegrou xuntamente co falecido imperio, a [[Igrexa Católica]], mantén o que resta de forza intelectual, especialmente a través da vida monástica. O home instruído deses séculos era case sempre un crego para quen o estudo dos coñecementos naturais era unha pequena parte da súa escolaridade. Eses estudosos vivían nunha atmosfera que daba prioridade á [[Fe (relixión)|fe]] e tiñan a mente máis voltadacentrada para ana salvación das almas que para ono cuestionamento de detalles do universo físico.
 
Nalgúns aspectos, no [[século IX]] o retroceso causado polas migracións xa estaba revertido. No [[século X]] ocorre a contención das últimas ondas de invasións estranxeiras. E por volta do 1100 ocorre unha revolución que combinou renacemento urbano e comercial, ampliación de culturas e fronteiras agrícolas, crecemento económico, desenvolvemento intelectual e grandes evolucións tecnolóxicas. Comezan a se abrir novas [[escola]]s ao longo de todo o continente, inclusive en cidades e vilas menores. Sobre o [[1200]] fúndanse as primeiras [[universidade]]s – París, Bologna e Oxford – (en [[1500]] xa serían máis de 70). Comeza un forte movemento de tradución de documentos árabes e gregos, que tornan o coñecemento do mundo antigo novamente dispoñible aos eruditos europeos. Todo iso posibilitou un gran progreso en coñecementos como a [[Astronomía]], a [[Matemática]], a [[Bioloxía]] e a [[Medicina]].
 
[[Ficheiro:Maciejowski Tower of Babel.jpg|miniatura|dereita|O período de [[1100]] a [[1300]] xa foi chamado de ''[[Revolución Industrial da Idade Media]]''.]]
 
Causaban espanto e admiración innovacións como os grandes [[reloxo]]s mecánicos que transformaron a noción de tempo nas cidades. Presenciáronse descubrimentos como os dos [[lentes]], en 1285, e do [[Imprenta|imprenta móbil]], en [[1448]]. Houbo tamén moitas innovacións na forma de utilizar os medios de produción, coas técnicas de cerrallaría e incisión de pedras, a [[Ferro fundido|fundición de ferro]], e os avances nas técnicas de construción aplicadas ao [[Arquitectura gótica|estilo gótico]]. No sector [[agricultura|agrícola]], temos o desenvolvemento de ferramentas, melloras en carruaxes, arreos para animais de carga, e a utilización de [[muíño|muíños de auga]] Avances en instrumentos como o [[Compás (navegación)|compás]] e mailo [[astrolabio]], na confección de [[mapa]]s e as [[Carabela (embarcación)|carabelas]] fixeron posible a expansión marítimo-comercial europea na [[Idade Moderna]].
Liña 102:
* [[1498]] - [[Vasco da Gama]] descobre o camiño marítimo para a [[India]].
* [[1517]] - Publicación das 95 teses de [[Martiño Lutero]], que dá comezo á reforma protestante.
 
== Notas ==
{{Listaref}}
 
== Véxase tamén ==
=== Bibliografía ===
<div class="references-small" style="-moz-column-count:2; column-count:2;">
* {{cita libro|isbn=84-323-0355-0|título=Transiciones de la Antigüedad al Feudalismo|ano=1979|autor=[[Perry Anderson|Anderson, Perry]]|editorial=Madrid: Siglo XXI}}
* {{cita libro|isbn=84-323-0229-5|título=Guerreros y Campesinos. Desarrollo inicial de la economía europea (500-1200)|ano=1976|autor=[[Georges Duby|Duby, Georges]]|editorial=Trotta}}
* {{cita libro|autor=[[Guy Fourquin|Fourquin, Guy]]|título=Señorío y feudalismo en la edad media|ano=1977|editorial=Madrid: EDAF|isbn=84-7166-347-3}}
* {{cita libro|autor=[[Étienne Gilson|Gilson, Étienne]]|título=La filosofía en la Edad Media: desde los orígenes patrísticos hasta el fin del siglo XIV|ano=2007|editorial=Versión espanola de Arsenio Pacios y Salvador Caballero. Madrid: Gredos|isbn=978-84-249-2861-2}}
* {{cita libro|autor=[[Jacques Le Goff|Le Goff, Jacques]]|título=La Edad Media explicada a los jóvenes|ano=2007|editorial=Barcelona: Paidos|isbn=978-844-93-1988-4}}
* {{cita libro|isbn=978-84-8432-032-6|título=La invención de la Edad Media|ano=2000|autor=[[Jacques Heers|Heers, Jacques]]|editorial=Trotta}}
* {{cita libro|autor=[[Rodney Hilton|Hilton, Rodney]] (ed., artículos de [[Maurice Dobb]], [[Karl Polanyi]], [[R. H. Tawney]], [[Paul Sweezy]], [[Kohachiro Takahashi]], [[Christopher Hill]], [[Georges Lefebvre]], [[Giuliano Procacci]], [[Eric Hobsbawm]] y [[John Merrington]])|ano=1976, 1977 en espanol|título=La transición del feudalismo al capitalismo|editorial=Barcelona: Crítica|isbn=84-7423-017-9}}
* {{cita libro|id=ISBN 978-84-95101-36-5|título=El otoño de la Edad Media|ano=2006|autor=[[Johan Huizinga|Huizinga, Johan]]|editorial=Torre de Goyanes}}
* {{cita libro |autor=[[William Manchester|Manchester, William]] |título=A World Lit Only by Fire. The Medieval Mind and the Renaissance: Portrait of An Age |url= |lingua=inglés |formato= |edición=2.ª |ano=1993 [1992] |editorial=Little, Brown & Company |localización=Boston |isbn=0-316-54556-2 |páxinas=322}}
* {{cita libro|autor=[[Régine Pernoud|Pernoud, Régine]]|título=¿Qué es la Edad Media?|ano=1986|editorial=Magisterio Espanol|isbn=978-84-265-2512-3}}
* {{cita libro|autor=[[Henri Pirenne|Pirenne, Henri]]|título=Mahoma Y Carlomagno|editorial=Madrid: Alianza|isbn=978-84-206-2214-9}}
* {{cita libro|autor=[[Ruggiero Romano|Romano, Ruggiero]] e [[Alberto Tenenti|Tenenti, Alberto]]|título=Los fundamentos del mundo moderno. Edad Media tardía, Renacimiento, Reforma|ano=1971|editorial=Madrid, Siglo XXI|id=Depósito Legal M. 23.301-1970}}
* {{cita libro|autor=[[Julio Valdeón Baruque|Valdeón Baruque, Julio]] e [[José Ángel García de Cortázar|García de Cortázar, José Ángel]], en [[Manuel Fernández Álvarez|Fernández Álvarez, Manuel]]; [[Miguel Avilés Fernández|Avilés Fernández, Miguel]] e [[Manuel Espadas Burgos|Espadas Burgos, Manuel]] (dirs.)|título=Gran Historia Universal (volumes 11, 12 e 13)|ano=1986|editorial=Barcelona: Club Internacional del Libro|isbn=84-7461-654-9}}
</div>
=== Outros artigos ===
* [[IdadeHistoria Mediada moeda en Galicia]]
* [[Historia da moeda en Galicia#A moeda na Idade Media|A moeda na Idade Media en Galicia]]
 
=== Ligazóns externas ===
* [http://www.colexiosaofrancisco.com.br/novo/antiguidade/antiguidade_menu.html Informacións sobre a Antigüidade]
* [http://www.hottopos.com.br/videtur6/raul.htm Reflexións sobre o estudo da Idade Media]
* [http://www.educ.fc.ul.pt/docentes/opombo/hfe/momentos/modelos/index.htm Modelos de Escola na Idade Media]
* [http://www.hottopos.com/videtur17/ricardo.htm A educación infantil na Idade Media]
* [http://www.suapesquisa.com/idademedia Historia Medieval]