Tiro: Diferenzas entre revisións
Contido eliminado Contido engadido
lig int |
Sen resumo de edición |
||
Liña 1:
{{outroshomónimos}}
{{Cidade
|nome_local =
|código =
|nome_local2 =
|código2 =
|bandeira =
|escudo =
|imaxe =
|pé =
|situación = {{Mapa de localización
|Líbano
|label =
|position =
|lat_deg = | lat_min= | lat_seg= | latNS = | lon_deg = | lon_min = | lon_seg = |longEW=
|float =
|caption =
|width = 300
}}
|país = [[Líbano]]
|bandeirapaís =
|división 1 =
|nome división 1 =
|altitude =
|superficie =
|poboación =
|densidade =
|xentilicio =
|código postal =
|alcalde =
|sitio web =
}}
'''Tiro''' ([[lingua árabe|árabe]] '''{{unicode|صور}}''' ''{{unicode|Ṣūr}}'', [[lingua fenicia|fenicio]] '''{{unicode|Ṣur}}''', [[lingua hebrea|hebreo]] '''{{unicode|צור}}''' ''Tzor'', [[lingua acadia|acadio]] '''{{unicode|Ṣurru}}''', [[lingua grega|grego]] '''{{unicode|Τύρος}}''' ''Týros'') é unha cidade situada ao sur do [[Líbano]], a 21 km de [[Israel]]. Chámase hoxe ''Sur''.
Liña 7 ⟶ 38:
== Xeografía ==
[[Ficheiro:Map of Lebanon.png|
▲[[Ficheiro:Map of Lebanon.png|framed|300px|esquerda|Mapa do Líbano. Tiro está preto do bordo sur.]]
A antiga Tiro áchase na [[Fenicia]] meridional a pouco máis de 70 km ao sur de [[Beirut]] e a 35 km ao sur de [[Sidón]], case á metade do camiño entre Sidón ao norte e Acre ao sur, e a algúns quilómetros ao sur do [[río Litani]], o Leontes das fontes clásicas.
Liña 25 ⟶ 55:
=== Fundación ===
Tiro xorde sobre [[-1300]], aínda que segundo [[Herodoto]], foi fundada arredor do [[-2700]] [[Filón de Biblos]] (en [[Eusebio de Cesarea]]) cita a [[Sanchuniathon]] quen comenta que primeiro estivo ocupada por Hypsuranius. Na obra de Sanchuniathon dise que estaba dedicada a "Abibalus, rei de Beritos" (posibelmente Abibaal, o que foi rei de Tiro) <ref>Vance, Donald R. (March 1994) "Literary Sources for the History of Palestine and Syria: The Phœnician Inscriptions" ''The Biblical Archaeologist'' 57(1) , pp. 2-19</ref>.▼
▲Tiro xorde sobre [[-1300]], aínda que segundo [[Herodoto]], foi fundada arredor do [[-2700]] [[Filón de Biblos]] (en [[Eusebio]]) cita a [[Sanchuniathon]] quen comenta que primeiro estivo ocupada por Hypsuranius. Na obra de Sanchuniathon dise que estaba dedicada a "Abibalus, rei de Beritos" (posibelmente Abibaal, o que foi rei de Tiro) <ref>Vance, Donald R. (March 1994) "Literary Sources for the History of Palestine and Syria: The Phœnician Inscriptions" ''The Biblical Archaeologist'' 57(1) , pp. 2-19</ref>.
=== Historia temperá ===
▲[[Ficheiro:TyreAlMinaTheatre.jpg|miniatura|250px|Teatro rectangular en ''Al Mina'']]
O comercio do mundo antigo era almacenado en Tiro. "Os comerciantes tirios foron os primeiros que se aventuraron a navegar nas augas mediterráneas; Foi un porto importante de [[Fenicia]], acadando gran prosperidade económica; del saíron barcos para fundar numerosas colonias a beiras do [[Mediterráneo]] co propósito de dominar o comercio marítimo, fundando [[colonias]] nas costas e illas próximos do [[mar Exeo]], en [[Grecia]], a [[Norte de África|costa norte de África]], [[Cartago]], [[Sicilia]], [[Córsega]], na ibérica [[Tartessos]], e mesmo máis alá das [[columnas de Hércules]], en Gadeira ([[Cádiz]])" (Driver's Isaiah).
Liña 54 ⟶ 81:
Despois da conquista de [[Babilonia]] adoptou a forma republicana de goberno. En [[-538]] pasou a depender do [[Imperio Aqueménida]]. En [[-345]] rebelouse, pero foi conquistada por [[Artaxerxes III]] de [[Persia]].
Asediada por [[Alexandre Magno]] a finais do [[-333.]], este construíu un istmo artificial coas pedras da cidade vella de Tiro e outros materiais facilmente ao alcance; foi laborioso porque as tormentas destruían a miúdo parte da construción, e cando xa estaba preto da illa, eran os soldados de Tiro os que con frechas e proxectís impedían os traballos; os [[Macedonia histórica|macedonios]] construíron unhas torres de madeira, pero os tirios incendiáronas e destruíron nunha saída das súas naves e ao final unha gran tormenta destruíu todo o traballo; Alexandre decidiu comezar de novo, facer un istmo máis amplo e en diagonal suroeste, e ademais recrutou unha
A cidade foi outra vez asediada por [[Antígono I Monoftalmos]] en [[-315]] <ref>[http://www.attalus.org/bc4/year315.html#20]</ref>, quen a tomou un ano máis tarde <ref>[http://www.attalus.org/bc4/year314.html#16]</ref>.
Liña 61 ⟶ 88:
=== Historia posterior ===
[[Ficheiro:Tyre Triumphal Arch.jpg|miniatura
▲[[Ficheiro:Tyre Triumphal Arch.jpg|miniatura|dereita|250px|O arco do triunfo de Tiro, realizado o século II]]
Unha congregación foi fundada trala morte de [[Estevo, mártir|Santo Estevo]], e [[Paulo de Tarso]], ao regresar da súa terceira viaxe misioneira, residiu unha semana para poder conversar cos discípulos de lugar. Segundo [[Ireneo de Lyon]] en "[[Adversus Haereses]]", a compañeira de [[Simón o Mago]] viño de Tiro.
Liña 73 ⟶ 98:
=== Despois de 1920 ===
[[Ficheiro:Tyre air strike.jpg
Tiro foi gravemente danada a finais dos anos 70 (Operación Litani) e os 80, durante a [[Guerra do Líbano de 1982]] entre [[Israel]] e a [[Organización para a Liberación de Palestina]] (OLP). A cidade foi utilizada como base militar pola OLP, e bombardeada pola artillería israelí <ref>A peaxe de tres cidades, ''O economista'' [[19 de xuño]] de [[1982]]. p.26</ref>. En [[novembro]] de [[1983]], a cidade foi novamente bombardeada polos israelitas destruíndo numerosos edificios e ocasionando ducias de mortos. Nese mesmo ano, un [[Coche bomba]] estoupou en Tiro; [[Israel]] e [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] culparon a [[Irán]] e a [[Hezbollah]], pero eles negaron haber ocasionado a explosión.
Liña 80 ⟶ 104:
== Referencias culturais ==
* No século XIX en [[Reino Unido|Gran Bretaña]], Tiro foi tomada moitas veces como exemplo da mortalidade do gran poder e o estado - por [[John Ruskin]] nas primeiras palabras de ''As pedras de Venecia'' ([[1851]]-[[1853]]), e por [[Rudyard Kipling]] no seu poema ''Recesión''.
* [[Bob Dylan]] alude aos "Reis de Tiro" na súa balada de [[1966]], ''Sad Eyed Lady of the Lowlands''.
* No seu poema "Atlántida", [[Hart Crane]] evoca imaxes de Tiro, xunto con outras gran cidades da antigüidade, en comparación á cidade mítica na súa epopea visionaria, "The Bridge".
* Tiro é mencionada por [[Ned Flanders]] xunto con Sidón como unha das "cidades xemelgas de Terra Santa" no episodio de "A miña irmá, a miña ama" de ''[[The Simpsons]]''.
* Tiro tamén aparece na obra dramática de [[Shakespeare]], ''Pericles, Príncipe de Tiro.''
* A Tiro refírese tamén moitas veces o poeta [[Tíbulo]] nos tres libros da poesía titulados "Elexías".
* [[Oscar Wilde]] fai referencia a Tiro na súa poesía "...A miña galera tiria espera para ti..."
Liña 101 ⟶ 118:
</gallery>
== Cidades
* [[Málaga]], [[España]].
* [[Perpiñán]], [[Francia]].
== Notas ==
{{listaref|2}}▼
▲{{listaref}}
== Véxase tamén ==
{{Commonscat}}
[[Categoría:Fenicia]]
|