Angkor Wat: Diferenzas entre revisións

Dende a súa construción a principios do [[século XII]] e ata o traslado da sede real ao próximo [[Bayon]], a finais do mesmo século, Angkor Wat foi o centro político e relixioso do imperio. O recinto -entre—entre cuxos muros calculouse que vivían 20&nbsp;000 persoas—,<ref>{{Cita Harvard|Albanese|2006|p=150}}</ref> cumpría as funcións de templo principal, e albergaba ademais o [[palacio]] real. Outras hipóteses apuntan aque tamén servíu de [[mausoleo]], un lugar onde o rei podería ser venerado despois da morte,<ref>{{Cita Harvard|Higham|2001|sp=si|p=118}}</ref> xa que a entrada principal está situada no oeste, como nos templos funerarios hindús.<ref>{{Cita web|url=http://www.lonelyplanet.com/cambodia/travel-tips-and-articles/77381|título=Angkor what? Everything you ever wanted to know about Cambodia’s most iconic temple|páxina-web=Lonely Planet|lingua=en|data=16 de xullo de 2012|lingua=en|data-acceso=3 de setembro de 2015}}</ref>

O nome moderno, Angkor Wat, significa "«Cidade do templo"» ou "«Cidade de templos"» en lingua khmer. A palabra ''Angkor'' vén do cambodjano ''នគរ'' ''Nokor'', e esta á súa vez da voz [[Lingua sánscrita|sánscrita]] ''नगरNagara'' ''Nagara''(नगर), que significa "«capital"».<ref name=Nath>{{Cita libro |título=Chuon Nath Khmer Dictionary |lingua=en |ano=1966 |editor=Instituto Budista |lugar=Phnom Penh}}</ref> Por outra banda, a palabra ''Wat'' é de orixe khmer e tradúcese como "«templo"» ou "«terra de templos"», derivada da palabra [[Lingua palo|pali]] ''vatta'' (वत्त).<ref name=Headley77>{{Cita libro |título=Cambodian-English Dictionary |apelidos=Headley|nome=Robert K. ''et al'' |ano=1977 |editor=Catholic University Press |lingua=en}}</ref> O nome de Angkor Wat é en todo caso posterior á súa creación, pois orixinalmente recibiu o nome de ''Preah Pisnulok'' (Vara Vishnuloka en sánscrito); nome póstumo do seu fundador [[Suryavarman II]].<ref name=apsara/>

Segundo conta a lenda, o rei quixo situar o templo nun lugar do agrado dos deuses, polo cal soltou un boi na chaira e decidiu construír o templo no lugar onde se deitase.<ref name=elpais /> Sexa certa a lenda ou non, Suryavarman II estableceu o templo xunto á antiga cidade de ''Yashodharapura''<ref name=ref_duplicada_3>{{Cita Harvard|Albanese|2006|p=151}}</ref> (que en [[sánscrito]] significa "«cidade sagrada"»),<ref>{{Cita Harvard|Behnke|2008|p=20}}</ref> situada a escasos quilómetros da actual cidade de [[Siem Reap]], e ao igual que os seus predecesores, dispuxo o palacio dentro do recinto amurallado do complexo. Os traballos no templo interrompéronse á morte do rei e non foron continuados, polo que a construción do complexo durou unicamente 37 anos.<ref name=gris>{{Cita web |url=http://huntingtonarchive.osu.edu/seasia/angkor.html |título=Angkor Wat |editor=huntingtonarchive.osu.edu |dataacceso=19 de xuño de 2015 |lingua=en}}</ref>

En 1857, o misioneiro francés Charles Emile Bouillevaux foi o primeiro en deixar constancia "«moderna"» da visita dun occidental a Angkor Wat, ao publicar no seu libro ''Voyage dans l'Indo-Chine 1848–1856'', unha breve recensión sobre a visita realizada ao templo no ano 1850.<ref name=ref_duplicada_1 /> Mais non foi senón ata uns anos despois, en 1860, cando un compatriota seu, o naturalista e explorador [[Henri Mouhot]], conseguiu por fin atraer a atención popular cara a Angkor. Logo dunha viaxe financiada pola ''Royal Geographical Society'' e a ''Zoological Society of London'', os debuxos e a apaixonada descrición do templo rexistrados nos cadernos de viaxe deste naturalista foron publicados postumamente en París en 1868, co nome de ''Voyage dans les royaumes de Siam, de Cambodge et de Laos'' (Viaxe aos reinos de Siam, Cambodja e Laos).<ref name=elpais>{{Cita web |url=http://www.elpais.com/articulo/portada/Camboya/templos/esperanza/elpepusoceps/20080323elpepspor_8/Tes |título=Camboya, templos de esperanza |editorial=[[El País]] |dataacceso=20 de xuño de 2015 |ligazónautor=Ruth Toledano |nome=Ruth |apelidos=Toledano |data=23 de marzo de 2008 |lingua=es}}</ref> Nas súas observacións, o francés exaltaba a beleza e magnificencia do templo:<ref>{{Cita web |url=http://www.cambodianview.com/documents/articles/Brief_Presentation.pdf |formato=pdf |título=Brief Presentation to a Volunteer Group of Glenbow Museum in the Asian Gallery who visited the centre in May 28, 2005 |dataacceso=25 de agosto de 2015 |lingua=en |editorial=Cambodian-Canadian Community in Calgary |autor=Ven. Vodano Sophan Seng}}</ref>

{{Cita centrada |Un deses templos — rival—rival do de Salomón, e erixido por algún antigo Miguel Anxo—, podería ocupar un honorable lugar entre os nosos edificios máis belos. É maior que calquera dos nosos legados de Grecia e Roma, e presenta un triste contraste co estado de barbarie no que agora se encontra sumida a nación.|autor=Henri Mouhot}}

Do mesmo xeito que noutros templos de Angkor, a maioría dos labores de restauración lévanse a cabo mediante o método da "«reintegración"» ou anastilose;<ref name=moles /> un proceso de reconstrución consistente en recolocar as pezas orixinais derruídas, ou nalgúns casos mesmo en elaborar de novo as pezas faltantes —sempre e cando exista información suficiente para facelo fielmente—.<ref>{{Cita novas |url=http://www.bbc.co.uk/news/world-asia-19279491 |título=Restoring ancient monuments at Cambodia's Angkor Wat |nome=Guy |apelidos=De Launey |data=21 de agosto de 2012 |xornal=BBC |dataacceso=16 de agosto de 2015 |lingua=en}}</ref> Outra técnica empregada consiste en desmontar peza por peza o monumento para proceder á súa limpeza e/ou a súa consolidación, para posteriormente restituílo ao seu estado orixinal.

Tampouco as primeiras intervencións francesas no templo estiveron exentas de críticas: varias das actuacións máis antigas, efectuadas sobre monumentos cuxa integridade estrutural estaba ameazada, resolvéronse de xeito apresurado e sen os medios axeitados. Como resultado, hoxe en día poden verse piares reforzados con abrazadeiras metálicas oxidadas, emplastos de formigón reenchendo ou mesmo rodeando piares danados, ou barras de aceiro embutidas na pedra;<ref name=criti /> unhas intervencións procedentes da época de Henri Marchal, e xeralmente desculpadas como un "«mal menor"».<ref name=ref_duplicada_6 /> Non obstante, unha das intervencións francesas máis criticadas foi a reconstrución dun antigo [[artesoado]] de madeira empregando formigón en lugar do material orixinal, unha obra realizada na galería sur do templo en tempos máis recentes. Ao parecer, o teito de madeira orixinal desapareceu na década de 1970, empregado polas guerrillas dos Khmers Vermellos para facer lume. Non foron estes os únicos danos contemporáneos que sufriu o templo: tamén un proxectil perdido estadounidense destruíu accidentalmente un dos pavillóns.<ref name=criti/> Non obstante, os maiores danos proceden da pillaxe e o contrabando de antigüidades que padeceu o templo nas últimas décadas, especialmente durante a década de 1990.<ref>{{Cita Harvard|Freeman|2003|pp=42-43}}</ref> Afortunadamente, a concienciación popular e a crecente vixilancia, tanto por parte gobernamental como pola UNESCO, parecen estar mellorando ostensiblemente a situación.<ref>{{Cita web |url=http://web.archive.org/web/20090304155511/http://portal.unesco.org/es/ev.php-URL_ID=2059&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html |título=Heritage: Angkor's role in the search for a lost unity |editorial=[[UNESCO]] |data=28 de maio de 2002 |dataacceso=20 de xuño de 2015 |lingua=en}}</ref>

Dende un punto de vista estilístico, o templo está encadrado dentro do chamado "«estilo angkoriano"»,<ref>{{Cita Harvard|Freeman|2003|p=31}}</ref> que é a etapa artística máis madura e refinada na evolución da arquitectura khmer, así como a última de influencia hinduísta.

Angkor Wat materializa o esquema "«clásico"» do templo-monte khmer da etapa angkoriana, consistente nun ''prasat'' (templo piramidal) central, rodeado de varios patios concéntricos de altura descendente e forma cuadrangular (pois o cadrado simbolizaba a perfección),<ref>{{Cita Harvard|Albanese|2006|p=42}}</ref> e rematados nas súas esquinas con novos templos menores. Completan o conxunto dúas bibliotecas exentas en simetría co eixo central, sendo todo iso finalmente circunvalado por un novo muro e un lago.<ref>{{Cita Harvard|Freeman|2003|pp=23-24, 31}}</ref> Esta configuración recrea un microcosmos do universo hindú: o seu gran lago perimetral evoca os océanos, mentres que os distintos recintos concéntricos simbolizan as distintas alturas do [[monte Meru]]. Os ''prasats'' ou torres piramidais simulan os picos das montañas, sendo o ''prasat'' central o propio monte Meru, e os demais as montañas que o circundan.<ref>{{Cita Harvard|Freeman|2003|p=23}}</ref> O propio percorrido, coas súas sucesivas subidas a través de empinadísimas escaleiras, representa a ascensión ao monte.<ref>{{Cita Harvard|Freeman|2003|p=48}}</ref>

A construción, de 1&nbsp;500 × 1&nbsp;300 m de lado, ocupa unha extensión rectangular de aproximadamente 200 [[hectárea]]s, incluíndo un lago perimetral de 190 m de ancho. O complexo pode dividirse en dúas zonas diferenciadas: o gran recinto exterior delimitado polo muro perimetral, e a plataforma central sobre a que se elevan o conxunto de tres recintos concéntricos, e que constitúen o "«templo"» en si.<ref>{{Cita libro|título=Cambodia|lingua=en|apelidos=Welman|nome=Frans|ISBN=9786162450679|editorial=Booksmango|páxina=83}}</ref><ref>{{Cita libro|título=The Oxford Companion to Archaeology|lingua=en|apelidos=Silberman|nome=Neil Asher|ano=2012|editorial=OUP USA|ISBN=9780199735785|páxina=134}}</ref>

Aínda que os recintos son concéntricos, non son totalmente simétricos: entrando polo leste existe máis espazo entre o segundo e o terceiro recinto (o máis exterior). Neste lado abríronse tres entradas en lugar da única entrada practicada no resto de orientacións. Tres galerías comunican o terceiro recinto co segundo, continuando cada unha das tres entradas do lado leste. Unha galería conecta perpendicularmente as tres galerías polo seu punto medio, creando unha estrutura cruciforme denominada ''Preah Poan''.<ref name=apsara /> Entre as galerías de Preah Poan aparecen catro foxos que orixinalmente estaban inundados e que eran empregados con fins rituais. Nos séculos posteriores, esta zona do templo adquiriu especial relevancia, ao servir como lugar de almacenamento para multitude de estatuas de Buda, recibindo o nome de "«galería dos mil budas"».<ref name=ref_duplicada_10>{{Cita Harvard|Albanese|2006|p=168}}</ref> A gran maioría destas estatuas foron saqueadas, ou retiradas por motivos de seguridade a principios da década de 1970.<ref>{{Cita Harvard|Freeman|2003|p=51}}</ref> Ao norte e sur do Preah Poan aparecen dúas novas bibliotecas exentas.

Accédese ao segundo recinto subindo unhas empinadas escaleiras, que segundo a iconografía hindú simbolizan o ascenso á montaña dos deuses. No segundo recinto, de 115 × 100 m, tamén aparecen dúas novas bibliotecas máis pequenas. Este segundo recinto ou nivel xa non era accesible para o pobo, polo que a súa arquitectura cambia: os muros exteriores son cegos, e a galería só se abre ao interior mediante fiestras atravesadas por columnas de complexo relevo. Dentro do segundo recinto aparece a plataforma do recinto central, elevada entre 11 e 13 metros segundo as distintas fontes, e á que se accede mediante empinadísimas escaleiras con pendentes en torno aos 70º°,<ref name=ref_duplicada_8>{{Cita Harvard|Albanese|2006|p=170}}</ref> salvo no lado oeste, seguindo a dirección principal, onde a pendente é de 50º°.<ref name=ref_duplicada_11 />

:Un friso de 49 m que representa a exótica pasaxe do ''[[samudra manthana]]''; unha escena do ''[[Bhāgavata purāṇa|Bhagavata-Purana]]'' na que os deuses e os [[Asura (hinduísmo)|asuras]] se unen para bater o mítico "«océano de leite"» (''kshirodadhi''), empregando para iso unha montaña e a ''Vasuki'', a raíña das ''nagas'', como corda para facela xirar. O relevo mostra como unha vez que, logo de bater o océano durante milleiros de anos, aparece unha copa chea de ''amrita'' ou néctar da inmortalidade, os deuses e os asuras comezan a pelexar por ela.