Wikipedia:Fontes fiables: Diferenzas entre revisións
Contido eliminado Contido engadido
mSen resumo de edición |
Sen resumo de edición |
||
Liña 1:
{{Atallo|WP:FF}}
{{PropostasPolíticasGalipedia}}
{{Resumo|Esta é unha guía para identificar fontes fiables. A
Os artigos da Wikipedia deben basearse en '''[[Wikipedia:Verificabilidade#Fontes acreditadas|fontes acreditadas e fiables]]''', asegurándose que '''tódalos puntos de vista maioritarios e minoritarios''' que fan aparición nesas fontes se tratan no artigo (vexa [[Wikipedia:Punto de vista neutral]]). Se non se poden atopar fontes fiables dun tema concreto, [[WP:NON|a Wikipedia non debería ter un artigo sobre ese tema]].
Esta guía trata sobre a fiabilidade de varios tipos de fontes. A política sobre as fontes é [[Wikipedia:Verificabilidade]], que require [[Wikipedia:Citar as fontes|citar as fontes]] para a información incluída nos artigos, en particular a susceptible de ser cuestionada, e para tódalas citas atribuídas. A política debe aplicarse de forma máis
{{cita|Todo o material incluído debe estar apoiado en referencias fiábeis, pero se se inclúe contido conflitivo este '''ten que incluír''' referencias fiábeis ou debe ser '''borrado inmediatamente e sen discusión previa'''.}}
No caso de
==Visión xeral==
Os artigos deben basearse en fontes fiables, [[Wikipedia:Fontes independentes|independentes]], publicadas e reputadas por facer comprobación de feitos e ser veraces. Isto
===Definición de fonte===
O termo "fonte" cando se emprega no contexto de ''citar as fontes na Wikipedia'' ten tres significados relacionados:
* A obra ou publicación en
* O creador da obra (o escritor, xornalista etc.)
* O publicador da obra (por exemplo, [[Edicións Xerais de Galicia]] ou [[Cambridge University Press]])
Liña 25 ⟶ 24:
===Definición de publicado/a===
O termo "publicado/a" asóciase xeralmente con materiais de texto, tanto en formato tradicional impreso coma en liña. Porén, os formatos de son,
===A importancia do contexto===
A fiabilidade dunha fonte depende do contexto. Cada fonte debe medirse con tino para
==Algúns tipos de fontes==
{{VT|Wikipedia:Verificabilidade#Fontes_acreditadas}}
Moitos artigos da Wikipedia dependen material académico. De estar dispoñible, as publicacións académicas e revisadas, investigacións académicas e libros publicados adoitan ser as fontes máis fiables. Porén, algúns materiais académicos poden estar desactualizados, en competición con teorías alternativas, ou ser controvertidos no campo relevante. Débese tentar citar o consenso académico no tema cando este exista. Fontes non
===Fontes académicas===
*Os artigos deben basearse en fontes secundarias de ser posible. Por exemplo, un artigo de crítica, monográfico ou libro de texto é mellor que un artigo de investigación primario. Cando se empreguen fontes primarias debe terse moito coidado. Os wikipedistas non deben interpretar o contido das fontes primarias por
* Os materiais de tipo artigo, libro, monográfico ou investigación, que estean aprobados pola comunidade académica, considéranse fontes fiables, cando o material estea publicado por fontes reputables e revisadas, ou por imprentas académicas ben consideradas.
*As disertacións completas ou teses escritas, dispoñibles publicamente, poden empregarse pero con precaución, xa que moitas delas adoitan ser, totalmente ou en parte, fontes primarias. Algunhas destas terán pasado un proceso de revisión académica, de distintos niveles de rigor, pero outras non. De ser posible empregue teses que teñan sido citadas por outras fontes, supervisadas por especialistas recoñecidos no campo en cuestión, ou revisadas por terceiras partes. As disertacións que se atopen en progreso non están revisadas e non se consideran publicadas, polo que non constitúen fontes fiables por norma. Algunhas teses
*Pode confirmarse a validez dentro do discurso académico dunha fonte revisando as citacións académicas que teña recibido, mediante os [[índice de citacións|índices de citación]]. Coma corolario disto, as publicacións non incluídas en índices de citacións, especialmente en campos ben
*Os estudios illados considéranse xeralmente tentativos e poden variar tras posterior investigación académica. Se o estudio illado é unha fonte primaria, non debería empregarse se existen fontes secundarias que traten o mesmo contido. A fiabilidade dun estudio individual depende do propio campo de estudio. Os estudios en campos complexos, coma por exemplo a [[medicina]], adoitan ser menos definitivos e deberían evitarse na medida do posible. As fontes secundarias, coma [[meta-análise]]s, libros publicados e artigos revisados
*Teña precaución con publicacións de intención promocional para certos puntos de vista. Unha declaración de ter recibido revisión académica non sempre é indicación de que a publicación sexa respectada. As publicacións non revisadas polo conxunto da comunidade académica non se consideran fontes fiables, agás para amosar os puntos de vista dos grupos representados por ditas publicacións.
*Algunhas publicacións poden semellar fiables máis non son de calidade e non realizan revisións de contido. Existen publicacións que inclúen
===Medios de comunicación===
As fontes de novas adoitan incluír tanto contido
Os comentarios editoriais, análises e pezas de opinión, escritas polos editores da publicación ou autores externos, son fontes primarias fiables para afirmacións atribuídas ao propio editor ou autor, pero case nunca son fiables para referenciar afirmacións sobre feitos concretos.
* Ao tomar información dunha peza de opinión, a identidade do autor pode axudar a determinar a súa fiabilidade. As opinións de especialistas e expertos recoñecidos ten máis probabilidades de ser fiable e de reflectir un punto de vista significativo. Non obstante, teña en conta que as afirmacións excepcionais requiren así mesmo fontes excepcionais que as validen. As opinións dos autores deben indicarse como tal, e non coma feitos en
* Para informacións sobre temas académicos, as fontes académicas e fontes non académicas de calidade considéranse xeralmente mellor que as novas dos medios de comunicacións. As novas en
* A difusión de rumores non ten relevancia enciclopédica, aínda que en certas instancias a información verificable ''sobre'' ditos rumores si poida ser axeitada (é dicir, a indicación da notoriedade do rumor en
* Algúns medios de comunicacións teñen empregado artigos da Wikipedia coma fonte para os seus traballos. Polo tanto, os editores deben ter coidado en evitar as [[Wikipedia:Verificabilidade#A_Wikipedia_e_as_fontes_que_a_empregan_como_referencia|referencias circulares]].
* O feito de que unha nova ''específica'' sexa fiable para un feito ou afirmación concreta nun artigo da Wikipedia debe considerarse e revisarse caso por caso.
Liña 58 ⟶ 57:
===Fontes de comercio electrónico===
Seguindo o indicado en [[Wikipedia:Ligazóns_externas#Que_non_debe_ser_enlazado|Wikipedia:Ligazóns externas]] non se deben "engadir ligazóns con propósitos comerciais ou para anunciar produtos, servizos ou calquera clase de sitios web". Porén, poden considerarse aceptables as citacións a páxinas comerciais coma un servizo de librería ou de música cando se quere [[Wikipedia:Verificabilidade|verificar]] detalles coma os títulos das obras ou a duración dos temas musicais. As fontes xornalísticas e académicas son sempre preferentes, e as fontes de comercio electrónico deben
===Fontes non neutrais===
{{VT|Wikipedia:Punto de vista neutral#Cantidade debida e indebida}}
Os artigos da Wikipedia teñen que estar presentados dende un [[Wikipedia:Punto de vista neutral|punto de vista neutral]]. Porén, as fontes fiables que se empregan non teñen porqué ser
As fontes non neutrais máis habituais adoitan ser de corte político,
== Fontes cuestionables e fontes auto-publicadas==
Liña 73 ⟶ 72:
Calquera pode crear unha [[páxina web]] persoal ou auto-publicar o seu propio libro, e afirmar ser un experto nun campo determinado. Por este motivo, a maioría de auto-publicacións adoitan non ser fontes fiables xeralmente, xa sexan libros autopublicados, páxinas web persoais, [[wiki]]s abertas, blogs, páxinas persoais en [[rede social|redes sociais]], foros ou [[Twitter|tweets]].
"Blogs" neste contexto fai referencia a blogs persoais e grupais. Algúns medios de comunicación posúen columnas interactivas chamadas blogs, que poden ser aceptables coma fontes fiables en tanto os autores dos mesmos sexan xornalistas profesionais ou expertos na materia tratada no propio blog, e este estea baixo o control editorial do medio en
O material auto-publicado pode resultar aceptable en ocasións, cando o autor sexa un experto establecido que teña a súa obra '''no campo relevante''' publicada por '''terceiras partes fiables'''. A información auto-publicada non debe empregarse nunca coma unha fonte de terceiros sobre outra persoa viva, aínda que o autor sexa un coñecido investigador ou escritor profesional.
===Fontes auto-publicadas e fontes cuestionables coma auto-referencias===
As fontes auto-publicadas ou fontes cuestionables poden empregarse coma fontes de información '''sobre
* O material non é excesivamente interesado nin unha afirmación excepcional.
Liña 84 ⟶ 83:
* Non inclúe afirmacións sobre eventos non relacionados directamente có tema tratado.
* Non hai dúbida razoable sobre a súa autenticidade.
* O artigo non se
==Fiabilidade en contextos específicos==
Liña 92 ⟶ 91:
{{AP|Wikipedia:Biografías de persoas vivas}}
Os editores deben ter precaución ao escribir material biográfico sobre persoas vivas. As afirmacións polémicas sobre persoas vivas sen referencias ou referenciadas por fontes non fiables deben eliminarse. Isto aplica a
===Afirmacións médicas===
Liña 98 ⟶ 97:
===Citas===
A exactitude das citas é primordial, e a exactitude das citas
As fontes secundarias non neutrais deben tratarse con precaución xa que poden empregar as citas de forma errónea ou fóra de contexto. Nestes casos é recomendable buscar outras fontes adicionais que verifiquen a cita.
Calquera análise ou interpretación da cita en
===Consenso académico===
Liña 108 ⟶ 107:
===Uso por outras fontes===
A forma na que outras fontes fiable empregan unha fonte particular fornece evidencia, positiva ou negativa, da fiabilidade e reputación de dita fonte. Por norma xeral, canto máis
===Novas de actualidade===
|