Cabalo: Diferenzas entre revisións
Contido eliminado Contido engadido
Sen resumo de edición |
m Bot: Cambio o modelo: Cite journal |
||
Liña 32:
}}</ref>
}}
O '''cabalo''' ou '''egua''' (''Equus ferus caballus'')<ref name=MSW3>{{MSW3 Perissodactyla | id = 14100016 | pages = 630–631}}</ref><ref>{{
A anatomía do cabalo permítelle facer uso da velocidade para escapar de depredadores e teñen un ben desenvolvido sentido do equilibrio e unha forte resposta de loita ou fuxida. Relacionado coa necesidade de fuxir de depredadores na vida salvaxe, os cabalos son quen de durmir tanto de pé como deitados. As femias, chamadas '''eguas''', coidan das súas crías durante aproximadamente 11 meses, e un cabalo novo, chamado poldro, pode correr coa nai pouco tempo despois do nacemento. A maioría dos cabalos domesticados comezan a adestrarse coa cadeira de montar ou co arnés entre os dous e os catro anos. Acadan a madurez completa ós cinco anos, e chegan a vivir entre 25 e 30 anos.
Liña 50:
O máis antigo membro da familia Equidae foi o ''[[Hyracotherium]]'', que viviu hai 45-55millóns de anos, durante o [[Eoceno]]. Tiña catro dedas en cada pata dianteira, e 3 nas traseiras.<ref>{{cite web |url= http://www.flmnh.ufl.edu/fhc/hyraco1.htm|title= Hyracotherium|accessdate=2008-07-09 |work= Fossil Horses in Cyberspace |publisher= [[Florida Museum of Natural History]]}}</ref> A deda extra das patas dianteiras axiña desapareceu no ''[[Mesohippus]]'', que viviu hai 32-37 millóns de anos.<ref>{{cite web |url= http://www.flmnh.ufl.edu/fhc/mesoh1.htm|title= Mesohippus|accessdate=2008-07-09|work= Fossil Horses in Cyberspace |publisher= Florida Museum of Natural History}}</ref> Co tempo, os dedos laterais dos pés reduciron o seu tamaño ata desaparecer. Todo o que queda deles nos cabalos modernos é un conxunto de pequenos ósos vestixiais por debaixo do xeonllo,<ref name=Natural>{{cite web |url= http://www.amnh.org/exhibitions/horse/?section=evolution&page=evolution_b|title= The Evolution of Horses|accessdate=2008-07-09 |work= The Horse |publisher= American Museum of Natural History}}</ref> coñecidos informalmente como ósos férula.<ref>Miller ''Understanding the Ancient Secrets of the Horse's Mind'' p. 20</ref> Debido a este feito, as súas patas alongáronse, converténdose nun animal ungulado capaz de correr a gran velocidade.<ref name=Natural/> Hai 5 millóns de anos, o moderno ''Equus'' evolucionou.<ref name=Florida>{{cite web |url= http://www.flmnh.ufl.edu/fhc/equus1.htm|title= Equus|accessdate=2008-07-09|work= Fossil Horses in Cyberspace |publisher= Florida Museum of Natural History}}</ref> Os seus dentes tamén evolucionaron para se adaptar ó pasto de material vexetal seco e as gramíneas duras das chairas. Deste xeito, estes proto-cabalos pasaron de comer as follas dos bosques á herba que comen os habitantes das rexións semi-áridas de todo o mundo, incluíndo a [[estepa]] de Eurasia e as [[Grandes Planicies|Grandes Chairas]] de América del Norte.
Hai 15.000 anos, o ''Equus ferus'' foi unha especie [[holártico|holártica]] amplamente estendida. Ósos de cabalo deste período, o [[Plistoceno]] tardío, son atopados en Europa, Eurasia, [[Berinxia]], e Norte América.<ref name = Weinstock>{{
=== Especie salvaxe na actualidade ===
Liña 59:
O [[cabalo de Przewalski]] (''Equus ferus przewalskii''), chamado así polo explorador ruso [[Nikolai Przhevalsky]], é un animal raro e escaso. Tamén é coñecido como Cabalo salvaxe mongol; os [[Mongolia|mongois]] coñéceno como ''taki'', e os [[Quirguicistán|quirguises]] chámano ''kirtag''. A subespecie extinguise en liberdade entre 1969 e 1992, só existindo pequenas poboacións en zoos por todo o mundo. En 1992, restableceuse en liberdade grazas ós esforzos de varios zoos por conservalo.<ref>{{cite web |url= http://www.zsl.org/about-us/media/press-releases/null,1790,PR.html|title= An extraordinary return from the brink of extinction for worlds last wild horse|date=2005-12-19|accessdate=2012-06-06|work= ZSL Press Releases|publisher= Zoological Society of London}}</ref> Hoxe, só hai unha pequena poboación reprodutora en Mongolia.<ref>{{cite web |url= http://www.treemail.nl/takh/|title= Home|accessdate=2008-04-03 |publisher= The Foundation for the Preservation and Protection of the Przewalski Horse}}</ref><ref name=Dohner298>Dohner "Equines: Natural History" ''Encyclopedia of Historic Livestock and Poultry Breeds'' pp. 298–299</ref> Tamén seguen habendo outros exemplares que aínda se manteñen nos zoolóxicos de todo o mundo.
O [[tarpán]] ou Cabalo Salvaxe Europeo (''Equus ferus ferus'') foi atopado en Europa e en Asia. Sobreviviu ata a era histórica, mais declarouse [[Extinción|extinto]] en 1909, cando o derradeiro exemplar morreu nun zoo ruso.<ref name=Dohner300>Dohner "Equines: Natural History" ''Encyclopedia of Historic Livestock and Poultry Breeds'' p. 300</ref> Realizáronse numerosos intentos de recrear tarpán,<ref name=Dohner300/><ref name=OSU>{{cite web|url=http://www.ansi.okstate.edu/breeds/horses/tarpan/|title=Tarpan|publisher=Oklahoma State University|work=Breeds of Livestock|accessdate=2009-01-13|archiveurl=http://web.archive.org/web/20090116022102/http://www.ansi.okstate.edu/breeds/horses/TARPAN/|archivedate=2009-01-16}}</ref><ref>{{
Periodicamente, especúlase sobre o feito de que poboacións de cabalos en áreas illadas sexan os últimos redutos do cabalo salvaxe, pero sempre se probou que eran silvestres ou domesticados. Un exemplo disto foi o [[cabalo de Riwoche]] do [[Tíbet]], o cal propúxose como tal,<ref name=Dohner298/> pero as investigacións feitas non revelaron diferencias xenéticas cos cabalos domesticados.<ref name=Tibet>Peissel ''Tibet'' p. 36</ref> De forma similar, o [[Sorraia]] de Portugal propúxose como descendente directo do [[Tarpán]] baseándose nas características que comparten,<ref name=Royo>{{
=== Outros équidos modernos ===
Liña 74:
A domesticación do cabalo tivo lugar en Asia central no -3500. Dúas grandes fontes de información son usadas para determinar onde e cando foi domesticado por primeira vez e como o cabalo doméstico se espallou polo mundo. A primeira fonte está baseada en descubrimentos [[Paleontoloxía|paleontolóxicos]] e [[Arqueoloxía|arqueolóxicos]], a segunda fonte é a comparación do [[ADN]] obtido de cabalos modernos e do obtido dos ósos e dentes dos antigos.
A máis antiga proba de domesticación do cabalo provén de [[Ucraína]] e [[Casaquistán]], que data aproximadamente do -3500 ou –4000.<ref>Outram, A.K., Stear, N.A., Bendrey, R., Olsen, S., Kasparov, A., Zaibert, V., Thorpe, N. and Evershed, R.P. 2009 The Earliest Horse Harnessing and Milking Science. 323(5919): 1332–1335</ref><ref>Matossian ''Shaping World History'' p. 43 See also: {{cite news |title=Horsey-aeology, Binary Black Holes, Tracking Red Tides, Fish Re-evolution, Walk Like a Man, Fact or Fiction |url=http://www.cbc.ca/quirks/episode/2009/03/07/horsey-aeology-binary-black-holes-tracking-red-tides-fish-re-evolution-walk-like-a-man-fact-or-ficti/|work=Quirks and Quarks Podcast with Bob Macdonald |publisher= CBC Radio |date=2009-03-07|accessdate=2010-09-18}}</ref> No -3000, o cabalo estaba completamente domesticado e no -2000 BC houbo un forte aumento no número de ósos de cabalo que se atoparon nos asentamentos humanos do noroeste de Europa, o que indica a extensión dos cabalos domesticados en todo o continente.<ref>Evans ''Horse Breeding and Management'' p.56</ref> A máis recente pero máis irrefutable proba de domesticación provén de lugares onde foron enterrados con carros, como as fosas das culturas de [[Sintashta]] e [[Petrovka]] (c. -2100).<ref name="Kuznetsov2006">{{
A domesticación tamén é estudada usando material xenético dos cabalos modernos e comparándoo co presente nos ósos e dentes dos restos arqueolóxicos e paleontolóxicos das escavacións. A variación no material xenético amosa que moi poucos sementais salvaxes contribuíron á formación do cabalo doméstico,<ref name=Lau>{{
Antes da dispoñibilidade de técnicas de ADN para resolver as cuestións relacionadas coa domesticación do cabalo, propuxéranse diversas hipóteses. Unha clasificación baseábase nos tipos de corpo e na súa conformación, habendo catro prototipos básicos que se terían adaptado ó seu medio ambiente antes da domesticación.<ref name="Bennett7">Bennett ''Conquerors'' p. 7</ref> Outra hipótese sostiña que os catro prototipos orixináronse a partir dunha única especie silvestre e que todos os diferentes tipos eran o resultado da cría selectiva após da domesticación.<ref>Edwards, G. ''The Arabian'' pp 1, 3</ref>
=== Poboacións silvestres ===
Os [[cabalo silvestre|cabalos silvestres]] nacen e viven en liberdade, pero son descendentes de animais domesticados.<ref name=Olsen46/> Hoxe en día existen moitas poboacións de cabalos silvestres.<ref>Edwards ''The Encyclopedia of the Horse'' p. 291</ref><ref>Anthony "Bridling Horse Power: The Domestication of the Horse" ''Horses Through Time'' pp. 66–67</ref> Os estudos dos rabaños salvaxes proporcionaron información útil sobre o comportamento dos cabalos prehistóricos,<ref>{{cite web |url=http://www.carnegiemnh.org/anthro/olsen_horse.html | author=Olsen, Sandra L.|title= Horses in Prehistory|work=Anthropology Research | publisher=Carnegie Museum of Natural History|accessdate=2008-08-16 |archiveurl = http://web.archive.org/web/20080525183100/http://www.carnegiemnh.org/anthro/olsen_horse.html |archivedate = May 25, 2008}}</ref> así como unha maior comprensión dos instintos e comportamentos dos cabalos que viven en condicións domésticas.<ref>{{
Existen tamén cabalos en réxime de semi liberdade en moitas partes do mundo, como en [[Dartmoor]] e [[New Forest]] no Reino Unido, onde animais que son de propiedade privada viven unha cantidade significativa de tempo en condicións de "salvaxes" en terras non produtivas, a miúdo públicas. Os propietarios destes animais pagan un canon polos dereitos de pastoreo nestas terras.<ref>{{cite web|url=http://www.dartmoorcommonerscouncil.org.uk/menu_page.php?id=53 |publisher=Dartmoor Commoners' Council|title=Animals on the Moor|accessdate=2012-03-29}}</ref><ref name=Fear75>Fear ''New Forest Drift'' p. 75</ref>
| |||