Xeografía física: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
Addbot (conversa | contribucións)
m Bot: Retiro 50 ligazóns interlingüísticas, proporcionadas agora polo Wikidata en d:q52107
m Bot - borrado de comas antes de etcétera [http://academia.gal/dicionario#searchNoun.do?nounTitle=etc%C3%A9tera]; cambios estética
Liña 2:
A '''xeografía física''' é o estudo das características naturais existentes na [[superficie terrestre]].
 
== Principios ==
A superficie da [[Terra]] é irregular e varía dun lugar a outro. A manifestación local desta variación é a paisaxe. En [[xeografía]] a paisaxe é un fenómeno de interese particular, mesmo considérase obxecto de estudo: [[Otto Schlüter]], [[Siegfried Passarge]], [[Leo Waibel]], [[Jean Brunei]], [[Carl Sauer]], entre outros.
 
A evolución da paisaxe como consecuencia da dinámica terrestre superficial explícase polo [[ciclo xeográfico]]. O ciclo xeográfico comeza co levantamento do relevo a través de procesos [[Xeoloxía|xeolóxicos]] ([[falla]]s, [[vulcanismo]], convulsión tectónica, etc). Os [[río]]s e as escorras comezan a crear [[val]]es coa perfil en V entre as montañas (nunha fase chamada "de mocidade"). Ao longo do tempo as correntes poden esculpir vales máis amplos ( "madurez"), e logo o [[vento]], só nas montañas máis altas ("senectude"). Finalmente a paisaxe toda ven formar unha chaira da menor altura posible (o chamado "nivel de base"). Esta chaira foi chamada por [[William Morris Davis]] ''peneplano'', que significa "case plana".
 
Estes procesos permiten o paso paulatino por diferentes fases. Os factores que determinan estes procesos poden clasificarse en catro grupos:
Liña 15:
Aínda que os moitos factores que alteran a superficie da Terra están incluídos na dinámica do ciclo xeográfico, os factores xeográficos só contribúen para o desenvolvemento do peneplano. O resto dos factores (biolóxicos, xeolóxicos e sociais) interrompen ou perturban o ciclo.
 
== Ramas da xeografía física ==
A xeografía física estuda as interrelacións entre factores xeográficos. Estas ramas son moitas e entre as máis importantes inclúen:
 
* '''[[Climatoloxía]]''': estuda o clima a partir de informacións [[Meteoroloxía|meteorolóxicas]].
* '''[[Xeomorfoloxía]]''': é o estudo do relevo na superficie da Terra. Tamén inclúe os actuais procesos xeomorfolóxicos.
* '''[[Orografía]]''': parte da xeografía física que trata da descrición e do estudio das montañas.
* '''[[Hidroloxía]]''': estudo das augas doces (ríos, lagos, augas subterráneas, [[Cunca hidrográfica|cuncas hidrográficas]], etc.)
* '''[[Glacioloxía]]''': estuda as masas de auga en estado sólido.
* '''[[Xeografía litoral]]''': estuda a dinámica das paisaxes [[Costa (xeografía)|costeiras]].
* '''[[Pedoloxía]]''': estuda os solos xeograficamente.
* '''[[Paleoxeografía]]''': investiga e reconstrúe a xeografía do pasado e a súa evolución. Serve para entender mellor a dinámica xeográfica actual do noso planeta.
* '''[[Xeografía humana]]''': estuda os [[riscos naturais]].
* '''[[Bioxeografía]]''': estuda a relación entre o contorno natural e os seres vivos. Súas filiais son a Fitoxeografía, ou xeografía dos [[Vexetal|vexetais]], e a Zooxeografía, ou xeografía dos [[Animal|animais]] e da [[ecoloxía]] da paisaxe.
 
En cada país, a xeografía física pode ter disciplinas peculiares, así como os seus propios enfoques. En [[Europa]], por exemplo, hai unha preocupación maior pola Glacioloxía, de fundamental importancia no moldeado dos relevos modernos. En [[Rusia]] e [[Canadá]] emerxeu a [[xeocriologia]], dedicada ao estudo do [[permafrost]]. Á súa vez, nos países do [[hemisferio sur]], sobre todo nos de [[clima tropical]], a Pedoloxía e os estudos de cambios [[Química|químicos]] nas [[rocha]]s veñen gañando grande importancia.
 
== Historia da xeografía física ==
Desde o nacemento da xeografía e as ciencias durante o período grego clásico, e ata o final do [[século XIX]], co nacemento da Antropoxeografia, a xeografía foi case exclusivamente unha ciencia natural. Pódense citar diversas obras entre as máis coñecidas durante este longo período: a ''Xeografía'' de [[Estrabón]], a de [[Eratóstenes]] o ''Periegesis Oiceumene'' de [[Dionisio]] na [[Idade Antiga]]; ata a ''Summa de Geografía'' de [[Martín Fernández de Enciso]] ([[século XVI]]), que menciona por primeira vez [[Novo Mundo]], ou o ''Cosmos'' de [[Alexander von Humboldt]] (século XIX), no que a xeografía é considerada unha das ciencias físicas e naturais.