Testosterona: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
Miguelferig (conversa | contribucións)
m Bot - borrado de comas antes de etcétera [http://academia.gal/dicionario#searchNoun.do?nounTitle=etc%C3%A9tera]; cambios estética
Liña 19:
Como outras [[hormonas]] [[esteroide]]s, a testosterona deriva do [[colesterol]] (ver figura da dereita).<ref name="pmid1307739">{{cita publicación | autor = Waterman MR, Keeney DS | título = Genes involved in androgen biosynthesis and the male phenotype | publicación = Horm. Res. | volume = 38 | número = 5-6 | páxinas = 217–21 | ano = 1992 | pmid = 1307739 | doi = 10.1159/000182546| url = }}</ref> O primeiro paso da súa biosíntese implica a rotura oxidativa da cadea lateral do colesterol polo encima CYP11A, unha oxidase de [[citocromo P450]] [[Mitocondria|mitocondrial]] coa perda de seis átomos de carbono, orixinando [[pregnenolona]]. No seguinte paso, elimínanse dous átomos de carbono polo encima [[CYP17A1|CYP17A]] no [[retículo endoplasmático]] para producir unha variedade de esteroides C<sub>19</sub>.<ref name="pmid3535074">{{cita publicación | autor = Zuber MX, Simpson ER, Waterman MR | título = Expression of bovine 17 alpha-hydroxylase cytochrome P-450 cDNA in nonsteroidogenic (COS 1) cells | publicación = Science | volume = 234 | número = 4781 | páxinas = 1258–61 | ano = 1986 | mes = December | pmid = 3535074 | doi = 10.1126/science.3535074| url = |bibcode = 1986Sci...234.1258Z }}</ref> Ademais, o grupo 3-hidroxilo é oxidado pola [[3beta-hidroxiesteroide deshidroxenase|3-β-HSD]], producindo [[androstenediona]]. Na reacción final, que é limitante para a velocidade de produción, o grupo C-17 ceto da androstenediona é reducido pola 17-beta hidroxiesteroide deshidroxenase para producir a testosterona.
 
A maior parte da produción de testosterona (>95%) nos machos ten lugar nos [[testículo]]s. <ref name="Mooradian_ 1987"/> Tamén a sintetizan en cantidades menores as mulleres nas células da teca dos folículos dos [[ovario]]s, e pola [[placenta]], e na zona reticular do córtex suprarrenal en ambos os sexos. Nos testículos, a testosterona é producida polas [[Célula de Leydig|células de Leydig]].<ref name="pmid58744">{{cita publicación | autor = Brooks RV | título = Androgens | publicación = Clin Endocrinol Metab | volumen = 4 | número = 3 | páginas = 503–20 | año = 1975 | mes = November | pmid = 58744 | url = }}</ref> Os testículos tamén conteñen [[Célula de Sertoli|células de Sertoli]] que requiren testosterona para favoreceren a [[espermatoxénese]]. Como a maioría das hormonas, a testosterona chega aos tecidos obxectivo por vía sanguínea, e no sangue a maior parte da testosterona transpórtase ligada a dúas proteínas do plasma, a SHGB (''sex hormone-binding globulin'', [[globulina de unión á hormona sexual]]) e a [[seroalbumina humana|albumina]]. A SHBG liga unha soa molécula de testosterona con alta afinidade, entanto que a albumina liga varias moléculas pero con baixa afinidade. En función destes equilibrios defínese a testosterona libre como a totalidade da non unida, e a testosterona biodispoñible como a total menos a unida á SHBG.
 
=== Regulación ===
Liña 32:
* O envellecemento reduce a liberación de testosterona.<ref name="pmid16339924">{{cita publicación | autor = Liu PY, Pincus SM, Takahashi PY, Roebuck PD, Iranmanesh A, Keenan DM, Veldhuis JD | título = Aging attenuates both the regularity and joint synchrony of LH and testosterone secretion in normal men: analyses via a model of graded GnRH receptor blockade | publicación = Am. J. Physiol. Endocrinol. Metab. | volume = 290 | número = 1 | páxinas = E34–E41 | ano = 2006 | mes = January | pmid = 16339924 | doi = 10.1152/ajpendo.00227.2005 | url = }}</ref>
* No [[hipogonadismo]] prodúcese menos testosterona.
* A fase do sono de [[movementos oculares rápidos]] incrementa os niveis de testosterona nocturnos.<ref name="pmid18519168">{{cita publicación | autor = Andersen ML, Tufik S | título = The effects of testosterone on sleep and sleep-disordered breathing in men: its bidirectional interaction with erectile function | publicación = Sleep Med Rev | volume = 12 | número = 5 | páxinas = 365–79 | ano = 2008 | mes = October | pmid = 18519168 | doi = 10.1016/j.smrv.2007.12.003 | url = http://www.sono.org.br/pdf/2008_Andersen_Sleep_Med_Rev.pdf }}</ref>
* O adestramento deportivo de resistencia incrementa os niveis de testosterona; <ref name="url_Marin">{{cita publicación | autor = Marin DP, Figueira AJ Junior, Pinto LG | título = One session of resistance training may increase serum testosterone and triiodetironine in young men| url = http://journals.lww.com/acsm-msse/Fulltext/2006/05001/One_Session_of_Resistance_Training_May_Increase.2108.aspx| publicación = Medicine & Science in Sports & Exercise | volume = 38 | número = 5 | páxinas = S285 }}</ref> porén, en homes de idade avanzada, ese incremento pode ser impedido ao inxerir proteínas.<ref name="pmid18455389">{{cita publicación | autor = Hulmi JJ, Ahtiainen JP, Selänne H, Volek JS, Häkkinen K, Kovanen V, Mero AA | título = Androgen receptors and testosterone in men--effects of protein ingestion, resistance exercise and fiber type | publicación = J. Steroid Biochem. Mol. Biol. | volume = 110 | número = 1-2 | páxinas = 130–7 | ano = 2008 | mes = May | pmid = 18455389 | doi = 10.1016/j.jsbmb.2008.03.030 | url = }}</ref>
* A deficiencia de [[cinc]] diminúe os niveis de testosterona,<ref name="pmid8875519">{{cita publicación | autor = Prasad AS, Mantzoros CS, Beck FW, Hess JW, Brewer GJ | título = Zinc status and serum testosterone levels of healthy adults | publicación = Nutrition | volume = 12 | número = 5 | páxinas = 344–8 | ano = 1996 | mes = May | pmid = 8875519 | doi = 10.1016/S0899-9007(96)80058-X| url = }}</ref> pero a sobresuplementación deste non ten efectos nos niveis de testosterona.<ref name="pmid17882141">{{cita publicación | autor = Koehler K, Parr MK, Geyer H, Mester J, Schänzer W | título = Serum testosterone and urinary excretion of steroid hormone metabolites after administration of a high-dose zinc supplement | publicación = Eur J Clin Nutr | volume = 63 | número = 1 | páxinas = 65–70 | ano = 2009 | mes = January | pmid = 17882141 | doi = 10.1038/sj.ejcn.1602899 | url = }}</ref>
Liña 40:
=== Metabolismo ===
O lugar de síntese principal de testosterona son as [[célula de Leydig|células de Leydig]] do [[testículo]], onde se forma a partir do [[colesterol]]. Tamén se pode sintetizar na zona rugosa do [[córtex suprarrenal]], nas células tecais do [[ovario]] e na [[placenta]].
Aproximadamente o 7% da testosterona é reducida a 5α-[[dihidrotestosterona]] (DHT) polo encima do [[citocromo P450|citocromo P<sub>450</sub>]] [[5-alfa reductase|5α-redutase]],<ref name="pmid8092979">{{cita publicación | autor = Randall VA | título = Role of 5 alpha-reductase in health and disease | publicación = Baillieres Clin. Endocrinol. Metab. | volume = 8 | número = 2 | páxinas = 405–31 | ano = 1994 | mes = April | pmid = 8092979 | doi = 10.1016/S0950-351X(05)80259-9| url = }}</ref> un encima altamente expresado nos órganos accesorios sexuais masculinos e folículos pilosos.<ref name="Mooradian_ 1987"/> Aproximadamente o 0,3% da testosterona é convertida en estradiol pola [[aromatase]] (CYP19A1)<ref name="pmid12428207">{{cita publicación | autor = Meinhardt U, Mullis PE | título = The essential role of the aromatase/p450arom | publicación = Semin. Reprod. Med. | volume = 20 | número = 3 | páxinas = 277–84 | ano = 2002 | mes = August | pmid = 12428207 | doi = 10.1055/s-2002-35374 | url = }}</ref> un encima expresado no cerebro, fígado, e tecido adiposo.<ref name="Mooradian_ 1987"/>
 
A [[DHT]] é unha forma máis potente da testosterona, entanto que o estradiol ten actividades completamente distintas (feminización) comparadas coas da testosterona (masculinización). Finalmente, a testosterona e a DHT poden ser desactivadas ou eliminadas por encimas que hidroxilan nas posicións 6, 7, 15, ou 16.<ref name="isbn0-3870-8012-0">{{cita libro | autor = Trager L | título = Steroidhormone: Biosynthese, Stoffwechsel, Wirkung | idioma = alemán | editorial = Springer-Verlag | ano = 1977 | páxinas = 349 | isbn = 0-3870-8012-0 | url = }}</ref>
Liña 56:
O [[músculo esquelético]] non posúe receptores de testosterona ou da DHT polo que os efectos anabólicos non están aínda o suficientemente explicados. Suxeriuse que os andróxenos poderían bloquear no músculo os receptores citosólicos dos [[glicocorticoide]]s inhibindo as accións catabólicas destes axentes.
 
Tanto os homes coma as mulleres producen testosterona e [[estróxeno]], pero os homes producen grandes cantidades de testosterona e pequenas de [[estróxeno]]s, e as mulleres ao revés. A testosterona causa a aparición de características masculinas (engrosamento da voz, pilosidade facial e púbica, incremento da masa muscular, etc.) Igual que os homes, as mulleres dependen da testosterona para manteren a [[libido]], densidade ósea e masa muscular ao longo das súas vidas. Nos homes, os niveis inadecuadamente altos de estróxeno diminúen os niveis de testosterona, diminúen a masa muscular, inhiben o crecemento nos adolescentes, inducen a [[xinecomastia]], incrementan as características femininas, reducen a susceptibilidade a contraer [[Cáncer de próstata|cáncer prostático]], reducen a libido, causan [[disfunción eréctil]], e orixinan [[suoración]] excesiva e abafos. Porén, requírese un nivel apropiado de estróxeno por los homes para garantir o benestar, manter a densidade ósea, libido, función eréctil, etc.
 
== Efectos fisiolóxicos ==
Liña 68:
Máis pormenorizadamente, os principais efectos fisiolóxicos da testosterona son:
 
# Accións sexuais: A testosterona é necesaria para o normal desenvolvemento dos xenitais externos e internos masculinos durante o primeiro trimestre da vida fetal. Despois, a testosterona produce os seguintes efectos sobre os órganos sexuais primarios: promove o crecemento do [[escroto]], [[pene]] e glándulas secretorias sexuais, aumenta o peso e crecemento testicular, estimula a espermatoxénese nos [[túbulo seminífero|túbulos seminíferos]], estimula a maduración das espermátidas a [[espermatozoide]]s, completa as características do [[seme]] e estimula a súa constitución definitiva no seu paso polo [[epidídimo]] e os [[conduto deferente|condutos deferentes]], aumenta a [[libido]] ou desexo sexual. Ademais, a testosterona produce os seguintes efectos sobre as características sexuais secundarias: incremento da masa muscular (acción anabólica), proliferación das [[glándula sebácea|glándulas sebáceas]] (a aparición de [[acne]] pode relacionarse con este efecto), engrosamento da pel, hipertrofia da [[larinxe]] e produción dunha voz grave permanente, distribución do pelo masculino en: pube, tronco, extremidades e barba, ten unha relación determinada xeneticamente coa aparición de calvicie no home, aumento do ritmo de crecemento dos ósos longos na puberdade, e aumento de estatura, peche das placas epifisarias e cartilaxe de conxunción (faino indirectamente, mediante a súa conversión en estróxenos pola aromatase), comportamento máis agresivo e maior vigor físico e muscular no home que na muller, accións anabólicas noutros órganos e sistemas: [[fígado]], [[ril]], [[corazón]], [[medula ósea]], etc.
# Accións sobre a [[hipófise]]: Por [[retroalimentación negativa]] a testosterona inhibe a secreción das gonadotropinas hipofisarias; concretamente de [[LH]]. A testosterona ou a DHT inhiben tamén no [[hipotálamo]] a produción dos factores de liberación de gonadotropinas cara ao sistema portal hipotálamo-hipofisario. Os factores de liberación ([[GnRH]]) son os que estimulan finalmente a secreción de [[LH]] e [[FSH]] na hipófise anterior. O envellecemento asóciase cunha diminución da función testicular, cunha baixada da concentración de testosterona plasmática e unha diminución do número de [[célula de Leydig|células de Leydig]] intersticiais despois dos 60 anos. Paralelamente, obsérvase un incremento na concentración plasmática de LH e FSH indicando a presenza de factores testiculares que afectan a produción de testosterona.
# Accións metabólicas: Os andróxenos e a testosterona producen en xeral efectos anabólicos e de tipo mineralcorticoide: aumento da síntese de proteínas, incremento da retención de [[nitróxeno]] e balance de N positivo, acción miotrófica (aumento da masa muscular), aumento da estatura corporal (efecto sobre os ósos longos), aumento do peso corporal, retención de [[sodio]], [[cloro]] e [[auga]] (acción mineralcorticoide), retención de [[fósforo (elemento)|fósforo]] e [[potasio]]. As accións anabólicas dos andróxenos poden ser útiles ocasionalmente en terapéutica. As drogas máis usadas pola súa actividade anabólica son derivados da 19-nor-testosterona, a nandrolona, oximetolona, metenolona e estanozolol. A súa utilización, porén, debe ser sumamente prudente polos seus posibles efectos secundarios.
Liña 77:
 
==== Prenatais ====
O desenvolvemento normal mostra por primeira vez un pico de testosterona entre as semanas 11 e 16 de [[xestación]] (concentración algo maior de 230 ng/dl) e ao final da xestación, isto último debido á [[retroalimentación negativa]] na hipófise producido polo elevado nivel de estróxenos maternos. A testosterona do feto descende tras o nacemento a unha concentración aproximada de 75-100 ng/dl.
O segundo pico de testosterona, que chega aos niveis máximos, prodúcese arredor dos 60 días de vida, tras ser estimulada a síntese de gonadotropinas hipofisiarias por un descenso na circulación de estróxenos maternos. <ref> Gill B., Kogan S. Crypstorchidism. Current concepts. Pdiatr Clin North Am 44(5): 1211-1227 (1997)</ref>
 
Os ''efectos androxénicos prenatais'' aparecen entre 4 e 6 semanas de xestación.
Liña 128:
* Mantemento do trofismo muscular.
* A testosterona regula a poboación dos receptores [[tromboxano|tromboxano A<sub>2</sub>]] en [[megacariocito]]s e [[plaqueta]]s e, por tanto, a agrupación de plaquetas en humanos. <ref name="pmid15820970">{{cita publicación | autor = Ajayi AA, Halushka PV | título = Castration reduces platelet thromboxane A2 receptor density and aggregability | publicación = QJM | volumen = 98 | número = 5 | páginas = 349–56 | año = 2005 | mes = May | pmid = 15820970 | doi = 10.1093/qjmed/hci054 | url = }}</ref><ref name="pmid7758179">{{cita publicación | autor = Ajayi AA, Mathur R, Halushka PV | título = Testosterone increases human platelet thromboxane A2 receptor density and aggregation responses | publicación = Circulation | volume = 91 | número = 11 | páxinas = 2742–7 | ano = 1995 | mes = June | pmid = 7758179 | url = }}</ref>
* A testosterona non aumenta os riscos de [[cáncer de próstata]]. Nas persoas sometidas a terapia de privación de testosterona, os incrementos de testosterona superiores aos niveis de castrado incrementan a rapidez de propagación dun cáncer prostático xa existente. <ref name="pmid19011298">{{cita publicación | autor = Morgentaler A, Schulman C | título = Testosterone and prostate safety | publicación = Front Horm Res | volume = 37 | número = | páxinas = 197–203 | ano = 2009 | pmid = 19011298 | doi = 10.1159/000176054 | url = }}</ref><ref>{{cita publicación | autor = Rhoden, E.L., M.A. Averbeck, and P.E. Teloken | título = Androgen replacement in men undergoing treatment for prostate cancer | publicación = J Sex Med | volume = 5 | número = 9 | páxinas = 2202–8 | ano = 2008 | doi = 10.1111/j.1743-6109.2008.00925.x | pmid = 18638000}}</ref><ref>{{cita publicación | autor = Morgentaler, A. and A.M. Traish | título = Shifting the paradigm of testosterone and prostate cancer: the saturation model and the limits of androgen-dependent growth | publicación = Eur Urol | volume = 55 | número = 2 | páxinas = 310–20 | ano = 2009 | doi = 10.1016/j.eururo.2008.09.024 | pmid = 18838208}}</ref>
* Estudos recentes mostraron resultados contraditorios sobre a importancia da testosterona no mantemento da saúde [[Aparato circulatorio|cardiovascular]]. <ref name="pmid17285783">{{cita publicación | autor = Haddad RM, Kennedy CC, Caples SM, Tracz MJ, Boloña ER, Sideras K, Uraga MV, Erwin PJ, Montori VM | título = Testosterone and cardiovascular risk in men: a systematic review and meta-analysis of randomized placebo-controlled trials | publicación = Mayo Clin. Proc. | volume = 82 | número = 1 | páxinas = 29–39 | ano = 2007 | mes = January | pmid = 17285783 | doi = 10.4065/82.1.29| url = }}</ref><ref name="pmid19464009">{{cita publicación | autor = Jones TH, Saad F | título = The effects of testosterone on risk factors for, and the mediators of, the atherosclerotic process | publicación = Atherosclerosis | volume = 207| número = 2| páxinas = 318–27| ano = 2009 | mes = April | pmid = 19464009 | doi = 10.1016/j.atherosclerosis.2009.04.016 | url = }}</ref> Porén, manter niveis normais de testosterona en homes anciáns mellora varios parámetros que se pensa que reducen o risco de enfermidades cardiovasculares, tales como o incremento da masa magra, diminución da graxa visceral, diminución do [[colesterol]] total, e o control sobre os niveis glicémicos.<ref name="pmid18488876">{{cita publicación | autor = Stanworth RD, Jones TH | título = Testosterone for the aging male; current evidence and recommended practice | publicación = Clin Interv Aging | volume = 3 | número = 1 | páxinas = 25–44 | ano = 2008 | pmid = 18488876 | pmc = 2544367 | url = }}</ref>
* En certas condicións a testosterona pode que teña un papel na regulación da resposta de "loita ou fuxida". <ref name="pmid16928375">{{cita publicación | autor = Mehta PH, Josephs RA | título = Testosterone change after losing predicts the decision to compete again | publicación = Horm Behav | volume = 50 | número = 5 | páxinas = 684–92 | an = 2006 | mes = December | pmid = 16928375 | doi = 10.1016/j.yhbeh.2006.07.001 | url = }}</ref>
Liña 179:
Porén, a través dos anos, como todas as hormonas, a testosterona e outros [[esteroide anabólico|esteroides anabólicos]] tamén foron utilizados para tratar outras condicións e propósitos ademais do reemprazo, con éxitos variables pero cunha maior taxa de efectos secundarios. Exemplos son a redución da [[infertilidade]], corrixir a falta de líbido ou [[disfunción eréctil]], corrixir a [[osteoporose]], promover a ampliación do pene, fomentar o crecemento da altura, estimular a [[medula ósea]], reverter os efectos da [[anemia]], e ata para a estimulación do apetito. A finais da década de 1940, a testosterona estaba sendo promocionada como unha droga milagrosa antienvellecemento. <ref name = "de Kruif_1945" >{{cita libro | autor = de Kruif P | título = The Male Hormone | editorial = Harcourt, Brace| ubicación = New York |ano = 1945 | isbn = }}</ref> A diminución nos niveis de testosterona coa idade espertou o interese pola terapia de reemprazo de [[andróxenos]].
 
Para aproveitar a vantaxe dos seus efectos virilizantes, a testosterona (ou os antiandróxenos, segundo os casos) son a miúdo administrados a transexuais para promover o cambio de sexo.
 
Os parches de testosterona son efectivos para tratar a [[libido]] baixa nas mulleres post-menopáusicas. <ref name="Davis_2008">{{cita publicación | autor = Davis SR, Moreau M, Kroll R, Bouchard C, Panay N, Gass M, Braunstein GD, Hirschberg AL, Rodenberg C, Pack S, Koch H, Moufarege A, Studd J | título = Testosterone for low libido in postmenopausal women not taking estrogen | publicación = N. Engl. J. Med. | volumen = 359 | número = 19 | páginas = 2005–17 | año = 2008 | mes = November | pmid = 18987368 | doi = 10.1056/NEJMoa0707302 | url = | last12 = Moufarege | first12 = A | last13 = Studd | first13 = J | last14 = Aphrodite Study | first14 = Team }}</ref> As mulleres tamén poden usar terapias de testosterona para o tratamento ou prevención da perda de densidade ósea e masa muscular e para trataren certos tipos de depresión e estados de baixa enerxía. As mulleres baixo terapia de testosterona poden experimentar unha subida de ''peso'' sen un incremento na graxa corporal debido a cambios na densidade ósea e muscular. A maioría dos efectos indesexados da terapia de testosterona poden ser controlados con estratexias de redución de pilosidade, prevención de acne, etc. Existe un risco teórico de que a terapia de testosterona poida incrementar o risco de cancro de mama ou xinecolóxico, e requírese máis investigación sobre este aspecto para definir mellor os riscos. <ref name="Davis_2008"/>
 
=== Terapia de substitución de andróxenos ===
Os niveis de testosterona nos humanos diminúen gradualmente coa idade. A significancia desta diminución é discutible (ver [[andropausia]]). Hai un desacordo sobre cando tratar aos homes de idade coa terapia de substitución de testosterona. A posición da Sociedade Americana de Androloxía respecto ao tema é que "a terapia de substitución de testosterona en homes de idade está indicada cando están presentes síntomas clínicos e signos que suxiren unha [[Hipogonadismo|deficiencia androxénica]] e niveis baixos de testosterona." <ref name="pmid16474019">{{cita publicación | título = Testosterone replacement therapy for male aging: ASA position statement | publicación = J. Androl. | volume = 27 | número = 2 | páxinas = 133–4 | ano = 2006 | pmid = 16474019 | url = }}</ref> A Asociación Americana de Endocrinólogos Clínicos di que "o [[hipogonadismo]] defínese cando os niveis de testosterona libre están debaixo do limite inferior do rango normal para adultos xoves. Antes, a diminución relacionada coa idade da testosterona libre foi algunha vez aceptada como normal, pero na actualidade non é considerada normal." <ref name="pmid12917096">{{cita publicación | autor = Guay AT, Spark RF, Bansal S, Cunningham GR, Goodman NF, Nankin HR, Petak SM, Perez JB | título = American Association of Clinical Endocrinologists medical guidelines for clinical practice for the evaluation and treatment of male sexual dysfunction: a couple's problem--2003 update | publicación = Endocr Pract | volume = 9 | número = 1 | páxinas = 77–95 | ano = 2003 | pmid = 12917096 | url =http://www.aace.com/pub/pdf/guidelines/sexdysguid.pdf }}</ref>
 
Non existe unha concordancia total sobre o límite inferior de nivel de testosterona a partir do que se pode considerar que se trata dun caso de [[hipogonadismo]]; actualmente non existen estándares sobre cando tratar ás mulleres. A testosterona pode medirse como "libre" (é dicir, biodispoñible e non unida) ou máis comunmente, como "total" (incluíndo a porcentaxe que está quimicamente unida e non dispoñible). Por exemplo, nos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]], os niveis de testosterona total dun home por debaixo de 300&nbsp;ng/dL (nunha mostra tomada pola mañá) son xeralmente considerados baixos. <ref name="urlMedlinePlus Medical Encyclopedia: Testosterone">{{cita web | url = http://www.nlm.nih.gov/MEDLINEPLUS/ency/article/003707.htm | título = Testosterone | autor = Holt EH, Zieve D | ano = 18-03-2008 | obra = MedlinePlus Medical Encyclopedia | editor = U.S. National Library of Medicine | acdessdata = 17-07-2009}}</ref> A identificación unicamente polos síntomas de niveis inadecuados de testosterona nun home que envellece pode ser difícil.
 
A terapia de substitución pode facerse con frascos inxectables, parches transdérmicos e xeles, pellets subcutáneos, e terapia oral. Efectos adversos da suplementación de testosterona inclúen efectos secundarios menores tales como acne e pel aceitosa, e complicacións máis significativas tales como o incremento do [[hematocrito]] que require unha [[venopunción]] para o seu tratamento, a exacerbación da [[síndrome de apnea do sono]] e unha aceleración no crecemento dun [[cáncer de próstata|cáncer prostático]] preexistente en individuos que se someteron a privación androxénica. Outro efecto adverso pode ser a perda significativa do cabelo e/ou o adelgazamento do pelo. Isto podería previrse usando ''Propecia'' (''[[Finasteride]]''), que inhibe o encima [[5-alfa redutase]] (responsable da conversión da testosterona a [[dihidrotestosterona|DHT]]), durante o tratamento. A testosterona exóxena tamén causa a supresión da [[espermatoxénese]] e pode levar á esterilidade. <ref name="pmid1977002">{{cita publicación | título = Contraceptive efficacy of testosterone-induced azoospermia in normal men. World Health Organization Task Force on methods for the regulation of male fertility | publicación = Lancet | volume = 336 | número = 8721 | páxinas = 955–9 | ano = 1990 | mes = October | pmid = 1977002 | doi = 10.1016/0140-6736(90)92416-F | url = }}</ref> Recoméndase que os médicos busquen un cáncer de próstata cun exame rectal dixital e un chequeo dos niveis de PSA ([[antíxeno prostático específico]]) antes de empezar a terapia, e monitorear de preto os niveis de PSA e hematocrito durante a terapia.
 
=== Beneficios ===
Liña 200:
Os principais efectos adversos do uso de andróxenos que se teñen observado, sobre todo en tratamentos de longa duración e altas doses, son os seguintes:
 
# Efectos androxénicos adversos (masculinización): Estes efectos son dependentes da dose en xeral e ocorren cando os tecidos diana son estimulados excesivamente. Adquiren unha maior trascendencia na muller e nos nenos en idade prepuberal. Na muller pode aparecer crecemento da barba, voz grave, irregularidades do [[ciclo menstrual]], [[amenorrea]], aumento da masa muscular viril, hipertrofia do [[clítoris]] e outros. Estes efectos ocorren en realidade despois de tratamentos prolongados, como no tratamento paliativo do [[cancro de mama|cancro mamario]] metastásico. En nenos na fase prepuberal, a testosterona acelera o peche das epífises, produce unha maduración sexual precoz e detención do crecemento. Nos homes a testosterona pode producir [[priapismo]], [[acne]], [[policitemia]] moderada e aumento do tamaño [[próstata|prostático]]. Por este motivo os andróxenos están contraindicados ante a sospeita dun [[cáncer de próstata]]. Os andróxenos tamén producen unha diminución das HDL ([[lipoproteína de alta densidade|lipoproteínas de alta densidade]]) polo que son [[arteriosclerose|ateroxénicos]] (favorecen a arteriosclerose).
# [[Hepatotoxicidade]]: Ictericia colestásica. Os andróxenos 17-alquil-substituídos como a metiltestosterona e a fluoximesterona poden producir ictericia colestásica, caracterizada por [[ictericia]], acumulación e espesamento da [[bile]] nos canalículos biliares dos lobuliños hepáticos. Este efecto pode ser unha resposta idiosincrática. En principio non hai danos nos [[hepatocito]]s, nin obstrución dos canalículos biliares maiores. A ictericia acompáñase de hiperbilirrubinemia, aumento de [[aspartato aminotransferase]] e fosfatase alcalina. A ictericia colestásica non se observa coa administración parenteral da testosterona. Os andróxenos de uso oral polo tanto, deben ser soamente utilizados en tratamentos de curta duración e están contraindicados en pacientes con enfermidade hepática.
# Carcinoma hepático: A incidencia de [[adenocarcinoma hepático]] aumenta significativamente en pacientes que recibiron tratamentos con andróxenos 17-alquil-substituídos, durante longo período de tempo (1 a 7 anos).
Liña 208:
 
=== Uso atlético ===
A testosterona é ás veces utilizada polos atletas coa fin de mellorar o seu rendemento, e considérase na maioría dos deportes unha forma de [[dopaxe]]. Existen varios métodos de aplicación da testosterona, como inxeccións intramusculares, parches e xeles transdérmicos, e pellets implantables.
 
O [[esteroide anabólico|esteroides anabolizantes]] (como a testosterona) tamén se teñen utilizado para mellorar o desenvolvemento muscular, forza, ou resistencia. Fano directamente ao incrementaren a [[síntese de proteínas|síntese proteica]] nos músculos. Como resultado, as fibras musculares fanse máis grandes e repáranse máis rápido ca as dunha persoa promedio.
Liña 229:
 
== Fármacos relacionados ==
Algúns fármacos teñen como obxectivo indirecto a testosterona e utilízanse como tratamento de certas doenzas. Por exemplo, os [[inhibidor da 5-alfa-redutase|inhibidores da 5-alfa-redutase]], como o ''[[finasteride]]'' inhibe a conversión da testosterona en [[dihidrotestosterona]] (DHT), un metabolito que é máis potente ca a testosterona. <ref name="pmid15853706">{{cite journal | author = Bratoeff E, Cabeza M, Ramirez E, Heuze Y, Flores E | title = Recent advances in the chemistry and pharmacological activity of new steroidal antiandrogens and 5 alpha-reductase inhibitors | journal = Curr. Med. Chem. | volume = 12 | issue = 8 | pages = 927–43 | year = 2005 | pmid = 15853706 | doi = 10.2174/0929867053507306| url = }}</ref> Estes inhibidores da 5-alfa-redutase usáronse para tratar varias condicións asociadas cos andróxenos, como a [[alopecia androxenética]], [[hirsutismo]], [[hiperplasia prostática benigna]], e [[cáncer de próstata]].<ref name="pmid15853706"/> Alternativamente, os [[antagonista da hormona liberadora da gonadotropina|antagonistas da GnRH]] únense aos [[receptor da hormona liberadora da gonadotropina|receptores da GnRH]] da [[glándula hipófise|glándula pituitaria]], bloqueando a liberación de [[hormona luteinizante]] (LH) e de [[hormona estimulante dos folículos]] (FSH) na pituitaria. <ref name="pmid17237842">{{cite journal | author = Engel JB, Schally AV | title = Drug Insight: clinical use of agonists and antagonists of luteinizing-hormone-releasing hormone | journal = Nat Clin Pract Endocrinol Metab | volume = 3 | issue = 2 | pages = 157–67 | year = 2007 | month = February | pmid = 17237842 | doi = 10.1038/ncpendmet0399 | url = }}</ref> Nos homes, a redución da LH leva a unha rápida supresión da liberación de testosterona nos [[testículo]]s. Os antagonistas da GnRH utilizáronse para o tratamento do cáncer prostático.
 
== Historia ==
No século XIX certas accións testiculares foron asociadas cunha fracción do sangue circulante (que hoxe sabemos contiña unha familia de hormonas androxénicas) nos traballos iniciais sobre a castración de aves e trasplante testicular feitas por [[Arnold Adolph Berthold]] (1803–1861).<ref name="Berthold_1849">{{cite journal |author = Berthold AA | title = Transplantation der Hoden | trans_title = Transplantation of testis | language = German | journal = Arch. Anat. Physiol. Wissensch. |volume = 16 |issue = |pages = 42–6 | year = 1849 | month = | pmid = | doi= | url =}}</ref> A investigación sobre a acción da testosterona recibiu un breve pulo en 1889, cando o profesor de Harvard [[Charles-Édouard Brown-Séquard]] (1817–1894), entón en París, se autoinxectou subcutaneamente un “elixir de rexuvenecemento”, que consistía nun extracto de testículo de testículo de can e de cobaia. Informou na revista ''The Lancet'' que o seu vigor e sensación de benestar se recobraran claramente pero, como era previsible, os efectos eran transitorios <ref name="Brown-Sequard_1889">{{cite journal |author = Brown-Sequard CE | title = The effects produced on man by subcutaneous injections of liquid obtained from the testicles of animals |language = | journal = Lancet |volume = 2 | issue = 3438|page = 105| year = 1889 | month = | doi = 10.1016/S0140-6736(00)64118-1| url =}}</ref> (e principalmente baseados no efecto placebo), e as esperanzas de Brown-Séquard sobre este composto cesaron. Ao sufrir a ridiculización por parte dos seus colegas, os seus traballos sobre os mecanismos e efectos dos andróxenos nos seres humanos foron abandonados tanto por Brown-Séquard coma polas seguintes xeracións de bioquímicos durante os seguintes 40 anos.
 
Non se reanudaron os traballos ata que en 1927 o profesor de Fisioloxía da Universidade de Chicago Fred C. Koch e o seu discípulo, Lemuel McGee, extraeron 20&nbsp;mg unha substancia a partir de 40 libras de testículos bovinos, a cal, cando se administraba a galos, porcos e ratas castrados, facía que se remasculinizasen. <ref name="Gallagher_Koch_1929">{{cite journal | author = Gallagher TF, Koch FC | title = The testicular horomone |journal = J. Biol. Chem. | volume = 84 | issue = 2 | pages = 495–500 | year = 1929 | month = November | pmid = | doi = | url = }}</ref> O grupo de Ernst Laqueur na Universidade de Amsterdam purificou a testosterona a partir de testículos bovinos dun modo similar en 1934. Mais a obtención de suficientes cantidades da hormona de tecidos animais que permitisen facer estudos serios en humanos conseguírona tres compañías farmacéuticas europeas: [[Schering]] (de Alemaña), [[Organon International|Organon]] (de Holanda) e [[Ciba]] (de Suiza), que desenvolveron na década de 1930 estudos a gran escala con esteroides.
[[Ficheiro:Lavoslav Ružićka 1939.jpg|miniatura|180px|Leopold Ružićka.]]
O grupo holandés foi o primeiro en illar a hormona e identificala en 1935, e publicou o achado nun artigo titulado "Sobre a hormona cristalina masculina dos testículos (testosterona)". <ref name="David_1935">{{cite journal | author = David KG., Dingemanse E, Freud J. Laqueur E | title = Über krystallinisches mannliches Hormon aus Hoden (Testosteron) wirksamer als aus harn oder aus Cholesterin bereitetes Androsteron | trans_title = On crystalline male hormone from testicles (testosterone) effective as from urine or from cholesterol | language = German | journal = Hoppe Seylers Z Physiol Chem | volume = 233 | issue = 5–6| page = 281 | year = 1935 | month = May | pmid = | doi = 10.1515/bchm2.1935.233.5-6.281| url = }}</ref> Denominaron a hormona ''testosterona'', termo formado coas raíces das palabras ''[[testículo]]'' e ''[[esterol]]'', e o sufixo ''ona'' propio das ''[[cetona]]s''. A estrutura foi dilucidada por [[Adolf Butenandt]] da compañía alemá Schering. <ref name="Butenandt_1935a">{{cite journal | author = Butenandt A, Hanisch G | title = Umwandlung des Dehydroandrosterons in Androstendiol und Testosterone; ein Weg zur Darstellung des Testosterons aus Cholestrin | trans_title = About Testosterone. Conversion of Dehydro-androsterons into androstendiol and testosterone; a way for the structure assignment of testosterone from cholestrol | language = German | journal = Hoppe Seylers Z Physiol Chem | volume = 237 | issue = 2| page = 89 | year = 1935 | month = | pmid = | doi = 10.1515/bchm2.1935.237.1-3.89| url = }}</ref><ref name="pmid11176375">{{cite journal | author = Freeman ER, Bloom DA, McGuire EJ | title = A brief history of testosterone | journal = J. Urol. | volume = 165 | issue = 2 | pages = 371–3 | year = 2001 | month = February | pmid = 11176375 | doi = 10.1097/00005392-200102000-00004 | url = }}</ref>
 
A [[síntese química]] de testosterona a partir do colesterol conseguírona Butenandt e Hanisch en 1935,<ref name="Butenandt_1935b">{{cite journal | author = Butenandt A, Hanisch G | title = Uber die Umwandlung des Dehydroandrosterons in Androstenol-(17)-one-(3) (Testosterone); um Weg zur Darstellung des Testosterons auf Cholesterin (Vorlauf Mitteilung). [The conversion of dehydroandrosterone into androstenol-(17)-one-3 (testosterone); a method for the production of testosterone from cholesterol (preliminary communication)] | journal = Chemische Berichte | year = 1935 | volume = 68 | pages = 1859–1862 | language = German }}</ref> só unha semana antes de que o grupo da compañía suíza Ciba formado por [[Leopold Ruzicka]] (1887–1976) e A. Wettstein, publicasen tamén a súa propia síntese de testosterona. <ref name="Ruzicka_1935">{{cite journal | author = Ruzicka L, Wettstein A | title = Uber die kristallinische Herstellung des Testikelhormons, Testosteron (Androsten-3-ol-17-ol) [The crystalline production of the testicle hormone, testosterone (Androsten-3-ol-17-ol] | journal = Helvetica Chimica Acta | year = 1935 | volume = 18 | pages = 1264–1275 | language = German | doi=10.1002/hlca.193501801176}}</ref> Estas sínteses parciais independentes da testosterona a partir de colesterol supuxéronlles a Butenandt e Ruzicka compartir o [[Premio Nobel de Química]] de 1939.<ref name="pmid11176375"/><ref name="pmid7817189">{{cite journal | author = Hoberman JM, Yesalis CE | title = The history of synthetic testosterone | journal = Sci. Am. | volume = 272| issue = 2 | pages = 76–81 | year = 1995 | month = February | pmid = 7817189 | doi = 10.1038/scientificamerican0295-76| url = }}</ref> A testosterona foi identificada como 17β-hidroxiandrost-4-en-3-ona (C<sub>19</sub>H<sub>28</sub>O<sub>2</sub>), un alcohol policíclico cun grupo hidroxilo no carbono 17. Ao coñecerse a estrutura quedou claro que se podían facer modificacións adicionais á testosterona sintetizada como [[éster|esterificacións]] ou [[alquilación]]s.
 
A síntese parcial na década de 1930 de [[éster]]es da testosterona potentes e abondosos permitiu a caracterización dos efectos da hormona, e Kochakian e Murlin (1936) atoparon que a testosterona elevaba no can a retención de nitróxeno (o mecanismo fundamental no anabolismo), e despois o grupo de Allan Kenyon <ref name=" Kenyon _1940">{{cite journal | author = Kenyon AT, Knowlton K, Sandiford I, Koch FC, Lotwin,G | title = A comparative study of the metabolic effects of testosterone propionate in normal men and women and in eunuchoidism | journal = Endocrinology | volume = 26| issue = 1 | pages = 26–45 |year = 1940 | month = February| doi = 10.1210/Endo-26-1-26 | url = }}</ref> demostrou os efectos anabólicos e androxénicos do propionato de testosterona en homes eunucos (castrados), rapaces e mulleres. O período que vai de 1930 a 1950 denominouse "idade de ouro da química dos esteroides",<ref name="pmid10443899">{{cite journal |author=Schwarz S, Onken D, Schubert A |title=The steroid story of Jenapharm: from the late 1940s to the early 1970s |journal=Steroids |volume=64 |issue=7 |pages=439–45 |year=1999 |month=July |pmid=10443899 |doi=10.1016/S0039-128X(99)00003-3 |url =http://www.ingentaconnect.com/content/els/0039128x/1999/00000064/00000007/art00003}}</ref> e os traballos durante este período avanzaron rapidamente. Demostrouse que a testosterona ou a súa familia de compostos derivados, potenciaba os músculos, a forza e o benestar. <ref name = "de Kruif_1945" >{{cita libro | autor = de Kruif P | título = The Male Hormone | editor = Harcourt, Brace - New York |ano = 1945 |pages = | isbn = | oclc = | doi = }}</ref>
 
== Notas ==