|
==Xeografía==
ParroquiaPertence doao arciprestado de Aguiar e, da [[diocese de Lugo]]. DelimitadaLimita poloao norte co concello de [[Cospeito]], (N.)ao eoeste poloco de [[Rábade]], (OE.);ao ademais deleste polascoa parroquiasparroquia de [[Taboi, Outeiro de Rei|Taboi]] (LE.) e ao sur coas de [[Folgueira, Outeiro de Rei|Folgueira]] e [[Matela, Outeiro de Rei|Matela]] (S.).
Ten 255 habitantes distribuídos en 10 barrios:
*A Casanova (7 veciños)
*Fompedriña (22 veciños)
*Formistán (12 veciños)
*As Hortas (22 veciños)
*Meidonín (43 veciños)
*Quintián (16 veciños)
*O Regueiro (7 veciños)
*Trabanca (29 veciños)
*Veiguicela (47 veciños)
*Ver (50 veciños)
Bañada polo [[río Miño]] e o regato Regueiro, destaca a presenza no seu termo da Insua de San Roque, á cal na antigüidade levábase a pacer o gando que era transportado en barcas, chegando a xuntarse neses tempos ata 50 embarcacións.
===Insuas de Cela===
A de maior tamaño é a "Insuainsua de San Roque". Trataseé daa illa máis grande do curso alto do Miño. Esta illa constitúe unha área representativa dos humidais da Terra Chá e xunto á "Insuainsua de Trabanca" e a "Insuainsua de Santa Mariña ou de Baixo" conforma as chamadas "Insuas do Miño". Todas elas forman parte do LIC Parga - Ladra - Támoga e da zona núcleo da reserva da biosfera Terras do Miño. Este dobre illamento do río Miño en Cela favoreceu un bosque autóctono onde se poden ver especies como os carballos, o acivro e o freixo que conviven en harmonía.
Todas elas forman parte do LIC Parga - Ladra - Támoga e da zona núcleo da reserva da biosfera Terras do Miño.
Este dobre illamento do río Miño en Cela favoreceu un bosque autóctono onde se poden ver especies como os carballos, o acivro e o freixo que conviven en harmonía.
==Historia==
O pasado histórico remóntase á época da dominación romana, tempo no que a parroquia recibiu o nome de "''Aguas Celenas"''. Xa na Reconquista aos árabes, realizada polo bispo Odoario, Cela foi o lugar elixido para iniciar esta tarefa, polo seu valor estratéxico.
Unha torre construída polo Mariscal Pardo de Cela foi derrubada durante a guerra dos irmandiños. O único vestixio do seu pasado señorial é o Pazo de Cela, con escudo de armas, sito en Fompedriña.
==Patrimonio==
NestaA mesma freguesíaTorre de Cela localizábasefora taménconstruída unhaen torreFompedriña pertencentepolo ó mariscal PedroMariscal [[Pardo de Cela ]], ederrubada máisdurante tardea ós[[guerra irmandiña]]. Pertenceu aos seus descendentes , os Ribadeneira, señores de Villaguisada. Hoxe desaparecida, pódese aínda observar sobre o terreo o punto onde estivo enclavada , (ó orienteleste da Igrexaigrexa parroquial ). ▼===Pazo de Cela===
Sito no barrio de Fompedriña, nunha zona chaira e fértil da ribeira esquerda do Miño, recibe tamén o nome de Retorta antiga. Este edificio de dous pisos, presenta planta rectangular que forma unha "L" co edificio auxiliar, fábrica de cachotería de pedra de lousa, cantería en linteis, xambas... etc; pequena solaina no ángulo interior do conxunto e escudo. ▼
▲Nesta mesma freguesía de Cela localizábase tamén unha torre pertencente ó mariscal Pedro Pardo de Cela, e máis tarde ós seus descendentes os Ribadeneira, señores de Villaguisada. Hoxe desaparecida, pódese aínda observar sobre o terreo o punto onde estivo enclavada (ó oriente da Igrexa parroquial).
▲SitoO no barrioPazo de Cela está tamén en Fompedriña, nunha zona chaira e fértil da ribeira esquerda do Miño ,. recibeÉ coñecido tamén oco nome de Retorta antiga. Este edificio deTen dous pisosandaes, presentacon planta rectangular que forma unhaun "L " co edificio auxiliar ,. Ten fábrica de cachotería de pedra de lousa, cantería en linteis , e xambas. .. etc; pequenaPequena solaina no ángulo interior do conxunto e escudo de armas.
===Igrexa parroquial de Cela===
Igrexa moderna con amplo atrio, cemiterio e contorno de grandes carballos. De cruz latina, cuberta de lousa e muros de pedra revocados de cemento. Nave esvelta, cunha porta lateral Sur, a dúas augas, porta principal con lintel semiarqueado e ventá con lintel semicircular, espadana de dous vanos. Piso de cemento, coro de madeira sobre os pés, pía bautismal, á esquerda, con debuxos xeométricos e pé cadrado. Cruceiro con cúpula sobre catro arcos de medio punto, cuberta a catro augas, máis elevada cá nave, e iluminada a través de catro óculos laterais.
A igrexa parroquial é un templo moderno con amplo atrio, cemiterio e contorno de grandes carballos. De cruz latina, cuberta de lousa e muros de pedra revocados de cemento. Nave esvelta, cunha porta lateral Sur, a dúas augas, porta principal con lintel semiarqueado e ventá con lintel semicircular, espadana de dous vanos. Piso de cemento, coro de madeira sobre os pés, pía bautismal, á esquerda, con debuxos xeométricos e pé cadrado. Cruceiro con cúpula sobre catro arcos de medio punto, cuberta a catro augas, máis elevada cá nave, e iluminada a través de catro óculos laterais. Ten un retablo maior, moderno, sen valor. Tamén hai un retablo da capela lateral dereita, neogótico ca Inmaculada e San Roque, o Neno, un can e unhas chaves ós pes (s. XVII). A cruz parroquial é de prata repuxada (s. XVIII).
SitoO cruceiro de Meidonín está situado nun cruzamento de camiños no lugar de Meidonín é de propiedade particular. Presenta dúas inscricións: unha na base na que se le "San Roque", debaixo da representación escultórica do Santo e dun devoto. E outra no fuste, onde aparece a data do cruceiro: 1885. ▼===Cruceiro de Meidonín===
▲Sito nun cruzamento de camiños no lugar de Meidonín é de propiedade particular. Presenta dúas inscricións: unha na base na que se le "San Roque", debaixo da representación escultórica do Santo e dun devoto. E outra no fuste, onde aparece a data do cruceiro: 1885.
AtópaseO cruceiro de Quintián atópase ó carón dunha pista preto do cemiterio parroquial de Cela. De propiedade pública, ata hai uns trinta anos os nenos que morrían sen bautizar eran enterrados xunto ó mesmo. ▼===Cruceiro de Quintián===
▲Atópase ó carón dunha pista preto do cemiterio parroquial de Cela. De propiedade pública, ata hai uns trinta anos os nenos que morrían sen bautizar eran enterrados xunto ó mesmo.
==Festas==
[[Categoría:Parroquias de Outeiro de Rei]]
[[Categoría:Parroquias de Galicia baixo a advocación de Santa María]]
| 