San Francisco de Campeche: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
Eliminouse a referencia ó ficheiro "PetenesCampeche.jpg" que foi borrado en Commons por INeverCry. Motivo: Per c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Kil098
m Bot - Trocar {{AP}} por {{Artigo principal}}; cambios estética
Liña 49:
=== Época prehispánica ===
[[Ficheiro:Cacicazgos mayas - es.svg|thumb|left|División das xurisdicións maias no século XVI segundo [[Ralph L. Roys|Ralph Roys]].]]
Aínda que a cidade non foi fundada até a [[conquista de México]] polos [[España|españois]], os [[Cultura maia|maias]] ocuparon a rexión desde o ano [[900]]<ref>[http://www.mx.all-biz.info/regions/?fuseaction=adm_oda.showSection&rgn_id=4&sc_id=2 MEXICO - Campeche:Historia]</ref> A zona que comprende a actual cidade de San Francisco de Campeche estivo baixo o dominio de [[Edzná]], antiga cidade que se atopaba a 61 km ao suroeste da actual cidade, construída por un pobo de orixe [[chontal]], os ''maias [[itzáes]]'', os mesmos que edificaron [[Chichén-Itzá]]. Edzná alcanzou o seu esplendor polo ano [[1000]],<ref>[http://www.elsur.com.mx/campeche/edznaesp.htm El sur - EDZNÁ]]</ref>
 
==== Primeiras expedicións ====
Liña 55:
 
[[Ficheiro:Cathedral Campeche.JPG|180px|miniatura|<small>Catedral da cidade.</small>]]
A crónica de [[Bernal Díaz del Castillo]] narra que ''poucos días despois avistaron un poboado sementado na costa, desembarcaron cautelosamente e poñendo pé en terra descubriron "Can Pech"''. Este feito tivo lugar o [[domingo]] [[22 de marzo]] de [[1517]]. Necesitados de auga, os españois desembarcaron con axuda de bateis e abastecéronse nun pozo. Ao achegarse os maias, os españois indicaron por medio de sinais que viñan en son de paz; o cacique da rexión preguntoulles se viñan de onde sae o sol, mencionando a palabra ''"castilán"''. Os españois, sorprendidos ante esta palabra, responderon afirmativamente, e o cacique convidounos á súa poboación, onde se acendeu copal. Por medio de sinais, o ''[[halach uinik]]'' indicoulle aos expedicionarios que tiñan que abandonar o lugar antes de que se apagara o lume. Mentres tanto, foron chegando guerreiros ao lugar. Pola experiencia de [[Cabo Catoche]], os españois preferiron irse. (Serían sorprendidos por un vento de "norte" e co mar axitado, perderían a auga abastecida, tendo que desembarcar outra vez para a súa mala sorte en [[Chakán Putum]], onde se libraría a más forte batalla entre maias e españois).
 
==== Conquista ====
Unha vez concluída a [[Conquista de México|conquista de Tenochtitlán]], [[Francisco de Montejo]] viaxou a España onde lle solicitou a [[Carlos V]] permiso para conquistar a península de Iucatán. En [[1526]], a coroa española outorgoulle a Montejo o título de "Adiantado, gobernador, alguacil maior e capitán xeneral de Iucatán". As conquistas de Champotón e Campeche foron parte da [[Conquista de Iucatán]], a cal se realizou en tres etapas.
 
Liña 100:
A posición de Campeche no [[golfo de México]] converteuna no principal porto da [[península de Iucatán]], destacando como punto de enlace co estranxeiro, o que permitiu o auxe económico e o crecemento da poboación. De aí saíron cargamentos do chamado [[Haematoxylum campechianum|pau de Campeche]], tamén coñecido como "pau de tinxir", produto autóctono da rexión que daría lugar a grandes facendas, entre as que se contan Uayamón, Xanabchakán e Mucuychacán, por mencionar tres delas, e tamén de [[Cloruro de sodio|sal]]. O porto de Campeche adquiriu fama tamén pola súa industria de [[estaleiro]]s.
 
O monopolio comercial de [[España]], implantado pola [[Casa de Contratación de Indias]] ás súas colonias, que lles prohibía comerciar incluso entre elas e con outras partes do mundo, propiciou prácticas ilegais como a [[piratería]]. Unha das medidas para frealas foi a promulgada en [[1616]] polo Alcalde Maior de Iucatán Luis de Céspedes y Oviedo, que implicou a creación dunha [[licenza]] sobre o corte e o comercio do pau de Campeche, así como novos impostos. Esta primeira medida foi insuficiente e contraproducente, pois lonxe de abater a piratería, fomentouna. En [[1629]], o [[Rei de España]] [[Filipe IV de España|Filipe IV]] creou unha [[armada (mariña)|armada gardacostas]] para protexer o comercio, mais esta medida tampouco deu os resultados esperados, como tampouco os deu a [[guarnición|guarnición militar]] para protexer a cidade que implantara o Alcalde Centeno Maldonado. As constantes presións por parte dos outros estados europeos e as continuas revoltas nas súas [[Provincias Unidas|posicións neerlandesas]] imposibilitaron a adopción de novas medidas en contra da [[piratería]], que continuaba en apoxeo.
 
Entre os piratas máis célebres que atracaron en Campeche están [[Francis Drake]], [[John Hawkins]], [[Laurens de Graaf]], [[Cornelius Jol]], Jacobo Jackson, [[Jean Lafitte]], [[Michel de Grandmont]], Bartolomeu Portugués, William Parker, [[Jean David Nau]], Edward Mansvelt, [[Henry Morgan]], Lewis Scott e [[Roche Brasiliano]].
Liña 128:
* San Juan: Protexe a Porta de Terra.
* Santa Rosa: Exposicións temporais.
* San Carlos: Alberga o Museo da Cidade. Foi o primeiro en ser construído.
* Nosa Señora da Soedade: Tamén protexe a Porta de Mar. É o máis grande e ten o Museo de Historia da Cidade.
 
Liña 148:
Antes de que se adoptara o escudo actual, había un proceso para constituír un escudo como oficial. O primeiro proxecto foi presentado en [[1772]] ante a posible elevación ao título de cidade da vila de San Francisco de Campeche, ao ser solicitado polo Cabido de Campeche nun concurso para a elección do escudo de Armas. O primeiro deseño foi presentado por Juan Antonio Rexo y Peñuelas o [[24 de setembro]] de dito ano pero foi rexeitado o [[17 de outubro]] por non estar suxeito ás normas da [[heráldica]]. Ramón Zazo y Ortega presentou posteriormente tres proxectos; os dous primeiros foron rechazados pero finalmente o terceiro foi aprobado en [[cabido|consello de cabido]] o [[7 de novembro]] de [[1777]]. O escudo foi aprobado pola súa maxestade co certificado de: ''se concede a la villa de San Francisco de Campeche el Título de Ciudad''.
 
== Xeografía ==
Atópase a 387&nbsp;km de [[Villahermosa]] ao noroeste, a 177 km ao suroeste de [[Mérida, México|Mérida]] e a 1.127 km da [[México D.F.|Cidade de México]] ao sureste. A cidade ten unha altitude máxima de 10 m sobre o nivel do mar.
 
=== Clima ===
En xeral o clima é cálido, húmido con choivas no verán (de xuño a outubro) e unha temperatura media anual de 27 &nbsp;°C.
<center>
{|class="wikitable collapsible" align="center" style="font-size:90%;width:80%;border:0px;text-align:center;line-height:120%"
Liña 223:
 
== Patrimonio da Humanidade ==
{{APArtigo principal|Centro histórico de San Francisco de Campeche}}
 
En 1986, o [[Instituto Nacional de Antropoloxía e Historia]] decretou a protección federal da zona de monumentos históricos da cidade de San Francisco de Campeche, ao valorala como unha das principais cidades portuarias do [[Vicerreinado de Nova España|Vicerreinado da Nova España]] e ao considerar as vivendas tradicionais da cidade como de grande influencia andaluza, ou ben caribeña. Ademais, os estudos de investigación cromáticos de fachadas reviviron os tímidos tons de cor deslavada nas edificacións de Campeche nunha paisaxe urbana harmónica e luminosa.
Liña 245:
[[Ficheiro:IGLECIACAMPECHE.JPG|thumb|left|Ex-templo de San Jose, Campeche.]]
 
A zona de monumentos históricos da cidade de San Francisco de Campeche atópase na parte suroccidental da [[península de Iucatán]], na baía do mesmo nome, no [[golfo de México]], localizada a 19° 50’ N, 90° 30’ W. A cidade encóntrase sobre unha [[chaira|planicie]] costeira e a mancha histórica estendeuse cara a una prominencia xeográfica que forma tres [[outeiro (orografía)|lombalombas]]s, onde se acha un conxunto de baterías de campaña. As vías contemporáneas son radiais do exterior da cidade á zona de monumentos.
 
O conxunto monumental protexido está dividido en cinco zonas, a de protección ''A'', cunha alta [[densidade]] de edificios de valor histórico, en 45 hectáreas, conta cunha declaración federal como zona de monumentos históricos desde 1986. As zonas de protección ''B-1'' a ''B-4'', que corresponde ao [[perímetro]] de construcións inmediatas ao recinto A con 1,81 hectáreas, teñen edificacións patrimoniais de menor densidade e valor arquitectónico, e o seu principal fundamento é ser unha zona de transición entre a zona de monumentos e o resto da cidade. O perímetro ''C'', que se considerou necesario para controlar, de acordo coa [[normativa]] urbana, os niveis de escala construtiva, co fin de que a zona de monumentos non perda o seu perfil histórico del recinto. Por último, o perímetro ''D'', que está constituído por áreas que algún día foron [[estuario|esteiroesteiros]]s e hoxe, ao desecarse, forman parte das reservas territoriais do estado, nas cales se consideran restricións para a súa ocupación e uso. Ao anterior hai que lle engadir 1,38 hectáreas máis, que corresponden a cinco estruturas defensivas periféricas á zona de monumentos históricos. Na zona ''A'' encóntranse algúns dos monumentos máis importantes da historia da cidade, como a Catedral da Santísima Inmaculada, varias igrexas, o Teatro de El Toro, os arquivos municipais, as murallas e as súas fortificacións.
 
A cidade de Campeche está inscrita na Lista de [[Patrimonio Mundial]] da [[UNESCO]] como ''"Cidade histórica fortificada de Campeche”'', co número 895. Para chegar a este punto consideráronse os criterios ii e iv.
Liña 399:
 
== Véxase tamén ==
=== Ligazóns externas ===
{{commonscat}}
* [http://www.municipiodecampeche.mx/ Concello de Campeche]