Porto Rico: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
m Bot - Trocar {{AP}} por {{Artigo principal}}; cambios estética
Liña 23:
| goberno = [[Estado Libre Asociado]]
| dirixentes_títulos = [[Presidente dos Estados Unidos|Presidente]]<br />[[Gobernador de Porto Rico|Gobernador]]<br />[[Secretario de Estado de Porto Rico|Sec. de Estado]]<br />[[Comisionado Residente de Porto Rico|Comisionado Residente]]
| dirixentes_nomes = [[Barack Obama]]<br />[[Alejandro García Padilla|Alejandro García Padilla]]<br />
 
[[David Bernier]]<br />
Liña 64:
Porto Rico, localizado ao leste de [[República Dominicana]] e ao oeste das [[Antillas Menores]], está comprendido entre os 17º 50´ e 18º 30´ de latitude norte e os 65º 30´ e 65º 15´ de lonxitude oeste do [[Meridiano de Greenwich]] onde se funden o [[Océano Atlántico|Atlántico]] e o [[Mar Caribe]], ao leste co [[Canle de Vieques]] que a separa das [[Illas Virxes Estadounidenses]] e ao oeste coa illa de Mona, na canle do mesmo nome que a separa da [[República Dominicana]]. O Estado Libre Asociado está dividido en setenta e oito municipios, tendo como capital a cidade de [[San Xoán, Porto Rico|San Xoán]].
 
== Etimoloxía ==
O termo fai alusión ás riquezas que partían do porto de San Xoán Bautista. Cristobo Colón bautizou á Illa co nome de [[Xoán o Bautista|San Xoán Bautista]]. Os [[indíxena|indios]] taínos chamábanlle á illa ''[[Borikén]]'', o cal evolucionou a Borinquen, nome que aínda se utiliza en referencia a Porto Rico. De alí xorde o gentilicio "boricua", cal é sinónimo de "portorriqueño". Os españois chamaron á cidade capital da illa de San Juan Bautista, Porto Rico. Ao pasar dos anos, intercambiáronse os nomes da capital e a illa e así Porto Rico pasou a ser San Xoán, e San Xoán Bautista pasou a ser Porto Rico. Hoxe en día, a capital de Porto Rico coñécese como [[San Xoán, Porto Rico|San Xoán]].
 
Liña 158:
Despois que a Asemblea Constituínte redactase a Constitución, o pobo ratificou a mesma mediante un [[referendo]]. O Congreso dos Estados Unidos, seguindo o procedemento requirido pola Lei de Relacións Federais, aprobou a Constitución, a cal entrou en vigor o [[28 de xullo]] de [[1952]].
 
A [[s:é:Constitution of Porto Rico|Constitución]] inclúe unha moderna Carta de Dereitos que segue a tradición da [[Declaración Universal dos Dereitos Humanos|Carta de Dereitos Humanos das Nacións Unidas]]. Dos vinte [[Artigo lexislativo|artigoartigos]]s orixinais, con todo, un foi emendado de acordo coa orde do Congreso de limitar a educación secundaria gratuíta, e outro artigo foi eliminado polo Congreso sen a aprobación dos portorriqueños. A forma republicana de goberno imita a Constitución dos Estados Unidos. Un gobernador dirixe a rama executiva mentres dúas cámaras lexislativas, o Senado e a Cámara de Representantes, compón a rama lexislativa. O Tribunal Supremo de Porto Rico é o último tribunal de apelacións na maioría dos casos xudiciais, pero as súas decisións poden ser recorridas ante o [[Tribunal Supremo dos Estados Unidos]].
 
Tan só en [[1993]] o Undécimo Circuíto do Tribunal de Circuíto de Apelacións dos Estados Unidos determinou que a decisión do Congreso de permitir un goberno interno en Porto Rico non invalidou a da xurisdición da Cláusula Territorial da Constitución dos Estados Unidos. O [[tribunal]] concluíu que non houbo ningunha alteración fundamental nas relacións de Porto Rico cos Estados Unidos; Porto Rico continúa sendo constitucionalmente un territorio non incorporado, sen soberanía separada. O tribunal estableceu que "o Congreso pode eliminar unilateralmente a Constitución de Porto Rico ou a Lei de Relacións Federais e substituílas con calquera lei ou regulación que considere oportuna. A pesar da aprobación da Lei de Relacións Federais e da Constitución de Porto Rico, os tribunais de Porto Rico continúan obtendo toda a súa autoridade do Congreso dos Estados Unidos."
Liña 193:
 
== Economía ==
{{APArtigo principal|Economía de Porto Rico}}
Porto Rico ten unha das [[economía]]s máis dinámicas e diversas en [[América Latina]]. A mediados do [[século XX]], a economía portorriqueña estaba dominada pola [[agricultura]], especialmente o cultivo da [[cana de azucre]]. Con todo, un grande investimento na infraestrutura e extensos programas de incentivos lograron transformar considerablemente a economía. Desde os [[anos 1960|60]], establecéronse na Illa numerosas [[empresa]]s multinacionais das [[industria]]s farmacéutica, electrónica, téxtil, petroquímica, e máis recentemente [[biotecnológica]]. Hoxe en día, a [[manufactura]] e a industria de servizos (incluíndo o [[turismo]]) substituíron á agricultura como principal produtor de ingresos. Igualmente, o gando e a produción de artigos lácteos substituíron á industria azucreira como sector principal da agricultura. A economía se desaceleró entre [[2001]] e [[2003]] debido á desaceleración da economía estadounidense. En [[2004]] empezou a recuperarse.
 
Liña 257:
 
== Cultura ==
{{APArtigo principal|Cultura de Porto Rico}}
* [[Actores e actrices de Porto Rico]]
* [[Artistas de Porto Rico]]