Revisión como estaba o 29 de outubro de 2014 ás 21:55 editar Xoio (conversa \| contribucións) 35.622 edicións →‎En Galicia e en Europa: arranxiño ← Edición máis vella		Revisión como estaba o 10 de marzo de 2015 ás 11:38 editar desfacer BanjoBot 2.0 (conversa \| contribucións) Bots 393.002 edicións m Bot - Trocar {{AP}} por {{Artigo principal}}; cambios estética Edición máis nova →
Liña 52: Algúns deles son macizos, pesados e musculosos (como o [[vaca\|touro]]), mentres que outros poden ser áxiles, con patas finas e longas (como as [[gacela]]s). A maioría dos membros desta familia congréganse en grupos grandes con estruturas sociais moi complexas, pero existen casos nos que o seu comportamento non é gregario.<ref>Kowalski, ''Op. cit.'' pp. 441-445.</ref> Os bóvidos ocupan unha ampla área de dispersión , incluíndo zonas de climas e hábitats diferentes, podendo vivir en [[deserto]]s, na [[tundra]] e en [[Selva\|bosques tropicais]]. Liña 70: '''Familia''' '''''Bovidae''''' * Subfamília ''[[Aepycerotinae]]'' (epicerotinos: [[impala]]) * Subfamília ''[[Alcelaphinae]]'' (alcelafinos: [[Alcelaphus\|~~alcélafo~~alcélafos]]s. [[alcelafinos\|damaliscos]] e [[ñu]]s) * Subfamília ''[[Antilopinae]]'' (antilopinos: [[gacela]]s, [[dibatag]], [[saiga]], etc.) * Subfamilia ''[[Bovinae]]'' (bovinos: [[vaca\|bois]], [[bisonte]]s, [[búfalo]]s, etc.) Liña 95: === O último bóvido === A última especie de bóvido descubriuse en data tan recente como [[1992]], na Reserva Natural de Vu Quang,<ref>Desde 2002, ''Parque Nacional de Vu Quang''.</ref> nas selvas do norte de [[Vietnam]], preto da fronteira con [[Laos]].<br> Este raro animal, coñecido polos lugareños como ''sao la'' (e na bibliografía internacional como [[saola]] ou boi de Vu Quang), foi clasificado como ''[[Pseudoryx nghetinhensis]]'', e adscrito á liñaxe dos xéneros ''[[Bos]]'' e ''[[Bison]]'' ([[tribo (bioloxía)\|tribo]] dos [[bovininos]]).<ref>Dung, Vu Van; Giao, Pham Mong; Chinh, Nguyen Ngoc; Tuoc, Do; Arctander, Peter & MacKinnon, John (1993): [[http://www.nature.com/nature/journal/v363/n6428/abs/363443a0.html "A new species of living bovid from Vietnam"] ''Nature'' '''363''': 443-445.</ref> <br> Ante o perigo de que desaparecera esta especie, (e outra, descuberta na mesma selva, e no mesmo ano, pero pertencente á familia dos [[cérvidos]] e clasificada como ''[[Megamuntiacus vuquangenisis]]''), as autoridades do país ampliaron considerabelmente a reserva, limitando ademais a explotación forestal.<br> Na reunión do [[CITES]] de novembro de 1994, en [[Fort Lauderdale]], [[Florida]], [[EE.UU.]] acordouse incluír ambas as especies no "anexo I" deste convenio internacional, o que implica a prohibición total do seu comercio.<ref>Daviña Facal, Luís (1999): "Dous novos grandes mamíferos" en ''Lingua e Ciencia''. Vigo: Xerais. ISBN 84-8302-355-5, p. 152.</ref> == Evolución e filoxenia == A familia dos bóvidos coñécese a grazas a [[fósil]]es do [[mioceno]] temperán, hai ao redor de 20 millóns de anos (MA). Os primeiros bóvidos indiscutíbeis foron os ''[[Eotragus]]'', que viviron hai 18 MA en [[Europa]], [[África]] e [[Paquistán]]. Eran animais pequenos, algo parecidos ás [[gacela]]s, e vivían probabemelnte en ambientes forestais. Os bóvidos diversificáronse rapidamente no [[mioceno]] tardío, nun periodo no que a [[Terra]] sufriu un quecemento que levou a unha gran mestura das faunas de [[África]], [[Eurasia]] e [[Norteamérica]].<ref> Conrad A. Matthee & Scott K. Davis (2001): [http://mbe.oxfordjournals.org/cgi/content/full/18/7/1220 "Molecular Insights into the Evolution of the Family Bovidae: A Nuclear DNA Perspective"].</ref> <ref>Anne Ropiquet &· Alexandre Hassanin (2004): "Molecular phylogeny of caprines (Bovidae, Antilopinae): the question of their origin and diversification during the Miocene". [http://www3.interscience.wiley.com/journal/120712655/abstract Resume].</ref> Esta radiación miocena tardía, que ampoliou noitrablemente o número de especis, debeuse en parte a que moitos bóvidos se adaptaron a hábitats máis abiertos, como as [[pradería]]s (no mioceno había ao redor de 78 xéneros, en comparación cos 50 actuais).<ref name=MamEv>{{cite book \|author= Savage, R.J.G., & Long, M.R.\|year=1986 \|title= Mammal Evolution: an illustrated guide\|publisher= Facts on File\|location=New York\|pages= 232–235\|isbn= 0-8160-1194-X}}</ref> O seu desenvolvemento tivo lugar no vello mundo, onde aínda son numerosos, especialmente en [[África]].<ref name=K/> Liña 140: === O caso do muflón === {{APArtigo principal\|Carneiro bravo}} O '''carneiro bravo''' oiu '''muflón''' (''Ovis musimon'' = ''Ovis aries musimon'') extinguiuse hai milenios do continente [[Europa\|europeo]] debido á caza excesiva e aos cambios climáticos, e quedou relegado ás illas de [[Córsega]], [[Sardeña]] e [[Chipre]], e foi reintroducido nesta última illa durante o [[neolítico]]. Liña 149: Na [[Italia\|península italiana]] o muflón é unha especie xestionada, pero soamente na selección dos espécimes (como a maioría dos [[ungulata\|ungulados]] silvestres, agás o [[xabaril]]). Só en [[Sardeña]], donde viven máis de 2.000 exemplares, ainda hoxe é unha especie protexida en risco de extinción pola caza furtiva e a competencia dos rabaños de ovellas. En tempos recientes se introcuciu tamén na península Ibérica, nas [[illas Canarias]], nos [[Estados Unidos]] (incluído [[Hawai]]) e en numerosos coutos de caza de todo o mundo, incluso en lugares tan afastados de Europa como [[Chile]] ou [[Arxentina]].<ref>Santiago-Moreno, ''et al.'' (2004): "El muflón europeo (''Ovis orientalis musimon'' Schreber, 1782) en España: Consideraciones históricas, filogenéticas y fisiología reproductiva. ''Galemys'', '''16''' (2): 3-20.</ref><br>O muflón está distribuido en [[España]] nos [[Portos de Tortosa-Beceite]], entre [[Provincia de Tarragona\|Tarragona]], [[provincia de Teruel\|Teruel]] e [[Provincia de Castellón\|Castellón]], en [[Tenerife]] ([[Parque Nacional das Cañadas do Teide]]), na [[Serra de Cazorla\|serras de Cazorla]] ([[provincia de Xaén]]) e de [[Serra de Alcaraz\|Alcaraz]] ([[provincia de Albacete]]), na reserva de caza da [[Cortes de Pallás\|Moa de Cortes]] ([[provincia de Valencia\|Valencia]]), na [[serra do Cid]] ([[provincia de Alicante\|Alicante]]), nas [[Serranía de Cuenca\|serranías de Cuenca]] e de [[Serranía de Ronda\|Ronda]] (esta, na [[provincia de Málaga]]), no [[Parque Natural de Los Alcornocales\|Parque Natural dos Alcornocales]] ([[provincia de Cádiz\|Cádiz]]), no [[Pireneos\|Pireneo catalán]], na reserva de caza do [[Alt Pirineu]] ([[provincia de Lleida \|Lleida]]), nos [[O Invernadoiro\|montes do Invernadoiro]] ([[provincia de Ourense\|Ourense]]) e no [[Parque Natural da Serra da Moa e cabo Tiñoso]], en [[Cartagena, España\|Cartaxena]] ([[Rexión de Murcia]]). == Notas == Liña 159: === Bibliografía === * Díaz d'a Silva, J. I. & Cartelle, Y. (2007): ''Guía dos mamíferos de Galicia''. A Coruña: Baía Edicións. ISBN 84-96893-20-7. * Haltenorth, T. & Diller, H. (1986): ''A Field Guide of the Mammals of Africa including Madagascar''. London: William Collins Sons & Co Ltd. ISBN 0-0021-9778-2. * Kowalski, Kazimierz (1981): ''Mamíferos. Manual de teriología''. Madrid: H. Blume Ediciones. ISBN 84-7214-229-9.

Bóvidos: Diferenzas entre revisións