Xudaísmo: Diferenzas entre revisións

Se ben que o xudaísmo teña sempre recoñecido un certo número doutros [[principios de fe xudaicos]], nunca desenvolveu un catecismo obrigatorio. Surxiron variadas formulacións das crenzas xudaicas, a maioría das caiscales teñen moito en común, mais diverxen en varios aspectos. Nos últimos dous séculos, a comunidade xudaica dividiuse en varios [[movementos xudaicos]]. Cada un deles ten unha abordaxe diferente no estilo de vida, cada movimento cumpre máis ou menos leis. A maior parte das formas de xudaísmo ortodoxo xeralmente cumpren moitos preceitospreceptos, ao paso que as formas non-ortodoxas de xudaísmo xeralmente defenden que os principios foron evoluindoevoluíndo co tempo e adaptaadaptan o xudaísmo aos costumes locais. Estes tópicos son discutidos con maior profundidade no artigo sobre os [[principios de fe xudaicos]].

O chamado Xudaísmo Mesiánico, que cré que Yeshua ben Yosef (Xesús fillo de Xosé) é Ha Mashiach (O Mesias)prometido polos profetas do Tanach (Antigo Testamento)non é considerado un movimento no seo da comunidade xudaica, non sendo recoñecido por nengunha das outras correntes, sendo efetivamente unha sectaseita cristá que prega a conversión de xudeos a unha especie de cristianismo primitivo.

Surxiron variadas formulacións das crenzas xudaicas, a maioría das caiscales con moito en común entre si, mais diverxentes en varios aspectos. Unha comparación entre varias desas formulacións mostra un elevado grau de tolerancia polas diferentes perspectivas teolóxicas. O que se segue é un sumario das crenzas xudaicas. Unha discusión máis detallada destas crenzas, acompañada por unha discusión sobre as súas orixes, pode ser atopada no artigo sobre os [[principios de fe xudaicos]].

* Deus é unico - A idea de Deus como unha [[dualismo|dualidade]] ou [[trindade (Relixión)|trindade]] é herética para os xudeos. É encarada como próxima do [[politeísmo]]. Curiosamente, encanto que os xudeos defenden que taistales concepcións de Deus están incorrectas, son xeralmente de opinión que os xentios que teñen taistales crenzas non son culpados.

* As persoas poden expiar os seus pecados. A liturxía dos Días de Temor ([[Rosh Hashaná]] e [[Yon Kippur]]) declara que a [[prece]], o arrependimento e o [http://www.xewfaq.org/tcedakah.htm sedacá] (doacióndoazón espontánea para caridade) expian os pecados. Unha discusión máis detallada da visión xudaica do pecado pode atoparse na entrada sobre o [[pecado]].

Consecuentemente, a [[Halakhá]], ou o modo de vida do xudaísmo rabínico, non se basea nunha leitura literal da Torá, mais si na combinación das tradicións oral e escrita, o que inclúe o Tanakh, o [[Mishná]], o [[Midrash]] halakhico, o [[Talmud]] e os seus comentarios. Estes foron sumariados nos [[Halakhá|códigos de lei xudaica]] por varios estudiosos da Torá, taistales como os rabinos [[Alfasi]], [[Maimonides]], [[Ya'akob ben Asher]], [[Yosef Karo]], etc.

O xudaísmo rabínico foi, en tempos, relacionado co [[samaritanismo]]. Os samaritanos, sen embargoporén, xa non se consideran xudeos, e ambos os grupos se consideran relixións separadas.

Por volta do [[Século I|primeiro século D.C.]] había varias grandes sectasseitas en disputa da lideranza entre os xudeus, e en xeral todas elas procuraban, de forma diversa, unha salvación mesiánica en termos de autonomía nacional dentro do Imperio Romano: os [[fariseus]], os [[saduceus]], os [[celotas]] e os [[esenos]]. Entre estes grupos, apenas o dos fariseus sobreviveu ideoloxicamente; a súa descendencia ideolóxica, os rabinos, rapidamente tomou o control da relixión, e vieran a orixinar todas as sectasseitas modernas. O [[cristianismo]], a certa altura, relacionouse cunha facción xudaica que consideraba que Xesús era o Mesias, mais esta sectaseita de cristáns xudeos, rexeitada tanto polos xudeos como polos cristáns, acabou por desaparecer.

Algúns xudeus no [[século VIII]] adoptaron o rexeitamento dos [[saduceos]] pola [[lei oral]] dos fariseos / rabinos rexistada na [[Mishná]] (e desenvolvida por rabinos máis recentes nos dous [[Talmud]]es), pretendendo confiar apenas no [[Tanakh]]. Curiosamente, este grupo en breve desenvolvia as súas proprias tradicións orais, diferentes das rabínicas. Estes xudeos criaron a sectaseita [[Karaismo|Karaita]], que aínda existe hoxe en día, se ben que os seus seguidores sexan en moito menor número que o resto dos xudeos. Os xudeos rabínicos defenden que os Karaitas son xudeos, mais que a súa relixión é unha forma de xudaísmo incompleta e errónea.

Ao longo do tempo, os xudeus foronse diferenciandodiferenzando en grupos étnicos distintos: os [[Asquenazi]] (da Europa de Leste e da Rusia), os [[Sefardita]]s (de España, Portugal e do Norte de África) e os [[Xudeos Iemenitas]], da extremidade sur da península Arábica. Esta división é cultural e non se basea en calquercalquera disputa doutrinaria.

Nos fins do [[século XVIII]], a [[Europa]] foi varrida por un conxunto de movimentos intelectuais, sociais e políticos coñecidos polo nome de [[Iluminismo]]. O xudaísmo desenvolveuse en varias sectasseitas distintas en resposta a este fenómeno sen precedentes: o [[xudaísmo da reforma]] e o [[xudaísmo liberal]], moitas formas de [[xudaísmo ortodoxo]] e [[xudaísmo conservador]] e aínda unha certa cantidade de grupos máis pequenos.

Nos últimos 50 anos todas as principais sectasseitas xudaicas teñen asistido a un aumento de popularidade. Sen embargoPorén, este crecimento non ten compensado a perda demográfica debida aos casamentos mistos e á aculturación.