Wikipedia

Diccionario enciclopédico gallego-castellano: Diferenzas entre revisións

Explorar o historial de forma interactiva
← Edición máis vellaEdición máis nova →
Contido eliminado Contido engadido
VisualTexto wiki
o nome do concello é simplemente "Cangas"
Liña 27:
 
== Elaboración ==
Eladio Rodríguez elaborou o seu dicionario durante gran parte da súa vida, comezándoo entre [[1914]] e [[1916]]. A finais dos [[1920|anos 201920]] semellaba telo practicamente rematado e suponse que a partir de [[1936]] só faría algunha corrección e rescribiría algunha entrada <ref>Nas voces ''coro'' ou ''diccionario'' constan datos do ano 1940.</ref>.
{{cita|"''O autor deixóu crara e amorosamente manuscritas os milleiros e milleiros de cuartelas que constitúen o orixinal completo da obra. Traballóu nelas durante toda a súa vida, sempre engadindo algún dato novo, sempre coa ilusión de as ver saír un día prá imprenta''"|Nota editorial que introduce o ''Diccionario''}}
 
En [[1922]], ''[[A Nosa Terra (1916)|A Nosa Terra]]'' comenta que "''aínda tardará moito en saír á luz''",. eEn [[1926]] [[Xosé Lesta Meis|Lesta Meis]], en [[1926]], escribe que o autor aínbaaínda vai pola letrapolo R pero que o dicionario podería estar rematado en cuestión duns meses.
Seguiu o modelo do ''[[Diccionario de la lengua española de la Real Academia Española|Diccionario de la Real Academia Española]]'' o que o levou á incorporación de [[castelanismo]]s propios de [[América]] superfluos en galego<ref>Antón Santamarina (1955), p. 82</ref>; tamén incorporou boa parte das entradas dos dicionarios anteriores, moitas veces por medio do [[Diccionario gallego-castellano (1913)|dicionario]] publicado pola [[Real Academia Galega]] e voces procedentes da terra natal do autor. Recolle tamén como entrada, con certa incoherencia, algúns topónimos e antropónimos (mesmo algúns hipocorísticos), así como algún [[xentilicio]] e dialectalismos (especialmente baseados no [[seseo]] implosivo). Discútese o seu carácter ''enciclopédico'', toda vez que non inclúe biografías nin outros conceptos propios dunha enciclopedia. Só aquelas palabras que designan aspectos da cultura material e espiritual de Galicia -como ''casa'', ''muíño'', ''antroido'', ''maiordomo'', ''foro'', ''aire'', ''demo'' etc- desenvólvense nun formato propio dunha enciclopedia mentres a o resto -a gran maioría- defínense como en calquera dicionario convencional▼
 
▲SeguiuO dicionario seguiu o modelo do ''[[Diccionario de la lengua española de la Real Academia Española|Diccionario de la Real Academia Española]]''. o que oIsto levou á incorporación de [[castelanismo]]s propios de [[América]] superfluosinnecesarios en galego<ref>Antón Santamarina (1955), p. 82</ref>;. Este dicionario tamén incorporou boa parte das entradas dos dicionarios anteriores, moitas veces por medio do [[Diccionario gallego-castellano (1913)|dicionario]] publicado pola [[Real Academia Galega]] easí como voces procedentes da terra natal do autor. RecolleO vocabulario recolle tamén como entrada, con certa incoherencia, algúns topónimos e antropónimos (mesmo algúns hipocorísticos), así como algún [[xentilicio]] e dialectalismos (especialmente baseados no [[seseo]] implosivo). Discútese o seu carácter ''enciclopédico'', toda vez que non inclúe biografías nin outros conceptos propios dunha enciclopedia. Só aquelas palabras que designan aspectos da cultura material e espiritual de Galicia -como ''casa'', ''muíño'', ''antroido'', ''maiordomo'', ''foro'', ''aire'', ''demo'', etc- desenvólvense nun formato propio dunha enciclopedia mentres a o resto -ade voces —a gran maioría-maioría— defínense como en calquera dicionario convencional
Pero o valor do seu dicionario reside na achega en moitas entradas de comentarios de valor [[etnografía|etnográfico]] e [[freaseoloxía|freaseolóxico]], con ata 11.363 [[refrán]]s<ref>Realmente, son 11.961 refráns, pero excluíndo locucións, coplas, castelanismos e repeticións, queda esta cifra de 11.363. [[Xesús Ferro Ruibal]] recompilounos e clasificounos tematicamente en 1987.</ref> e locucións. ▼
 
▲PeroNon obstante, o valor do seu dicionario de Eladio Rodríguez reside na achega en moitas entradas de comentarios de valor [[etnografía|etnográfico]] e [[freaseoloxía|freaseolóxico]]fraseolóxico, conincluíndo ata 11.363 [[refrán]]s<ref>Realmente, son 11.961 refráns, pero excluíndo locucións, coplas, castelanismos e repeticións, queda esta cifra de 11.363. [[Xesús Ferro Ruibal]] recompilounos e clasificounos tematicamente en 1987.</ref> e locucións.
{{cita|"''Como xa apuntabamos, este é un dos aspectos máis traballados polo autor do dicionario, pois o número de refráns e locucións recollidos posúe un índice de presencia sen precedentes na lexicografía galega''|Constantino García (2001), p. 54.}}
 
==Publicación==
Nun artigo publicado en [[1928]] n'en ''A Nosa Terra'' por [[Vicente Risco]], anúnciase a próxima publicación napor parte da [[Editorial Nós]] do ''Diccionario'' poren fascículos <ref> Tamén en Clodio González Pérez: ''Eladio Rodríguez González''. Toxosoutos, 2000, p. 114.</ref>:
{{cita|"''Este Diccionario contén non somentes infinidade de verbas, senón tamén xiros, excpresións, refráns, historia e todol-os elementos que integran a vida galega e todol-os segredos e variedades da nosa fala. Algo rematado que vén a constituir unha compreta Enciclopedia galega. Como craramente se adiviña resulta unha obra d'unha extensión enorme e por eso o único xeito doado de dal-a â luz é imprentándoa por coadernos. D'ese xeito "Nós" vai a comezar a dirixir circulares para asegurar de momento un necesario número de suscritores. Os coadernos serán quincenais ou decenás según conveñan o rápido remate da obra e abonaranse adiantados os dez primeiros, ou sexa dez pesetas. Sairán con toda regularidade e con compreta garantía para os suscritores''"|''A Nosa Terra'' nº 254, 1.11.1928, p. 6.}}
 
No limiar do ''Diccionario'', escrito por [[Ramón Otero Pedrayo|Otero Pedrayo]], este escritor manifesta que o concelloConcello da [[A Coruña|Coruña]] xa aprobara en [[1933]] apoiar a publicación:
{{cita|"''Ficarán cecáis pra sempre no silenzo a xentileza e desinterés de don Eladio, cando xa acordos firmes do Concello da Cruña -por os derradeiros do 1933- aseguraban a pubricación''"}}
 
Non callou ningún destes intentos e o dicionario non foi publicado ata case 20 anos despois da morte dode Eladio autorRodríguez. A [[Editorial Galaxia]], co patrocinio da Casa de Galicia de Caracas e grazas óao esforzo de [[Ramón Piñeiro]], editouno en tres tomos: o primeiro oen 10 de decembro de [[1958]], o segundo en [[1960]] e o terceiro en [[1961]]. En [[1980]] publicouse unha reimpresión facsimilar e no ano [[2001]], co gallo do [[Día das Letras Galegas]], unha segunda reimpresión.
 
A publicación fíxose a partir das cuartillas manuscritas que conservaba o seu fillo Julio Rodríguez Yordi, efillo quedo autor. Estas cuartillas consérvanse hoxe seen conservandía na [[Fundación Penzol]]. O volume deste manuscrito era tal que houbo que recortar o material dispoñible por razóns económicas,. Esta labor quefoi realizourealizada por Ramón Piñeiro <ref>Nas cuartillas manuscritas pode observarse as riscaduras eliminando texto. A ''Gran Enciclopedia Galega'' estima que se suprimiu a cuarta parte do orixinal. De feito, as 45.673 entradas case triplican o volume do último dicionario publicado ata a data, o de Carré, de 1928, con 16.840 voces.</ref>. ParalelamenteAsemade suprimíronse numerosas entradas, sobre todo tecnicismos e palabras cultas que coincidían co castelán.
{{cita|"''Noso agradecido sentimento pra os herdeiros do autor; e particolarmente, como persoeiro da confianza de iles e de por sí, ó brilante escritor Don Xulio Rodríguez Yordi, quen con amizade xentil puxo nas mans dos guieiros de GALAXIA o tesouro do libro, a prenda i herdo máis fermosa i entranabre do seu pai. Con amor e respeto, dámolo á pubricidade. Confiamos no trunfo, maino e calado, o xeito de trunfar propio das obras de fondos alicerces, de outa e podente arquiteitura''"|Ramón Otero Pedrayo no Limiar do ''Diccionario''}}
===Apéndice===
No terceiro volume recóllese un apéndice deconstituído por 4.639 entradas que non aparecían na obra orixinal de Eladio Rodríguez e un [[vocabulario]] castelán-galego baseado no das [[Irmandades da Fala]].
 
O apéndice foi ordenado por [[Xosé Luís Méndez Ferrín]] e [[Bernardino Graña]]. Recompila voces achegadas por [[Cesáreo Saco]] (procedentes da [[Terra de Lemos]]), [[Novoneyra]] (O Courel), Bernardino Graña ([[Cangas]] e algunhas de [[Ribadavia]]), Franco Grande ([[Santa María de Tebra, Tomiño|Tebra]]), [[Santos Alonso]] ([[A Limia]]), [[Ánxel Fole]] ([[O Incio]] e [[Quiroga]]), Ramón Piñeiro ([[Láncara]], [[Lugo]] e algunhasoutras zonas da [[provincia de Lugo]]), [[García-Sabell]] (voces referidas a enfermedadesenfermidades e doenzas recollidas de enfermos de toda Galicia), [[Ramón Lorenzo Vázquez]] ([[A Maía]]), [[A. Germade]] ([[Sárdoma, Vigo|Sárdoma]], Vigo), [[Benito Fernández Álvarez]] ([[Lobios]]) e [[Laureano Prieto Rodríguez|Laureano Prieto]] ([[Viana do Bolo]]). Tamén se inclúe léxico recollido por [[Aníbal Otero]], [[José María Pereda Álvarez]] e [[Silvio Santiago]].
 
Remata a obra cun vocabulario castelán-galego elaborado sobre a base do publicado polas Irmandades da Fala en 1933,. doEste quevocabulario se eliminaronelimináronse arcaísmos e no que se engadironengadíronse voces vivas que non recollía.
 
== Notas ==
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/wiki/Diccionario_enciclopédico_gallego-castellano»