Karate: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
Judcosta (conversa | contribucións)
Liña 46:
{{Artes Marciais}}
=== Antecedentes ===
No arquipélago de Okinawa, unha rexión localizada no medio do camiño entre [[China]] e [[Xapón]], na parte setentrional do [[Mar da China]], xurdiu o [[Reino de Ryukyu|Reino de Lequias]]. No proceso de xurdimento deste reino, entre os anos de [[1322]] e [[1429]], houben un período denominado de '''sanzan[[Período Sanzan|Sanzan jidai''']] ({{lang|ja|三山 時代}}, período dos tres montes), cando que se debateron tres reinos polo control total da rexión: [[Hokuzan]] ({{lang|ja|北山}}, Monte setentrional), [[Chuzan]] ({{lang|ja|中山}}, Monte central) e [[Nanzan]] ({{lang|ja|南山}}, Monte meridional). Quen saíu vitorioso foi o Reino de Chuzan, que era o máis forte economicamente, inaugurando a primeira Dinastía Sho: [[Sho Hashi]].
 
Porén, por causa da súa posición xeográfica, a rexión sempre despertou a cobiza de China e Xapón, que non aforraron esforzos para estenderen as súas influencias (culturais e económicas), tornando a existencia dun goberno local sometida á conxugación de intereses e política externos.<ref>{{Cita web|lingua=inglés|url=http://www.okinawan-shorinryu.com/okinawa/history.html|título=A Brief History of Okinawa|dataacceso=29 de mazo de 2014}}</ref>
Liña 69:
Algúns argumentan que o embrión sería unha lei que o Rei Sho Hashi, non moi despois da unificación do reino, promulgou e que tornou prohibido o porte de calquera armas por parte da poboación civil, [[katana gari]] ({{lang|ja|刀狩}}), co obxectivo de conter eventuais sentimentos de revolta. Este acontecemento é de feito importante, mais non pode dar total sustentación a esta idea, porque a caste guerreira mantivo os seus privilexios e costumes, até para poder continuar desempeñando as súas funcións no reino e perante a sociedade en xeral. Nin mesmo a restrición ao uso de armas imposta polos samurais de Satsuma foi ampla ao punto de esmoucar as prerrogativas dos guerreiros de Okinawa, exactamente polos mesmos motivos, de que os nobres deberían continuar en súas funcións costumeiras.<ref>{{Citar web|lingua=alemán|url=http://www.familygym.ch/FamilyGym/Karate_Geschichte.html|título=Karate Geschichte|dataacceso=29 de marzo de 2014}}</ref>
 
Sábese de certo que, a mediados do [[século XVII]], unha arte marcial en Okinawa sen armas xa era estabelecida e coñecida por "te" ou "ti" (en [[Lingua okinawana|uchinaguchi]]), adestrada polos nobres guerreiros, por causa das súas obrigacións militares. A existencia desta arte marcial é demostrada pola existencia, xa naquel período, de tres variantes máis ou menos semellantes mais diferenciadas, [[Naha-te]], [[Tomari-te]] e [[Shuri-te]], que se formaron respectivamente nas tres cidades que lles prestaron os nomes.<ref>{{cita libro|lingua=portugués|título=Ensinamento dos mestres|nome=Ricardo|apelidos=Serravalle Guimarães|editor=Clube de Autores|ano=2006}}</ref>

Os nobres do Reino de Lequias adestraban artes marciais que empregaban armas e que non, nun modelo moi próximo do xaponés e eventualmente xerou escolas familiares. Foi tamén resultado deste modelo o desenvolvemento do [[Ryukyu kobujutsu|kobudo]], que era a denominación dos estilos, mais que acabou por designar só as técnicas de combate con armas. Ocorre, porén, que orixinalmente no kobudo de Okinawa a parte de pelexa sen armas era referida coma ''toshu'' ({{lang|ja|徒手}}), ''toshukuken'' ({{lang|ja|徒手空挙}}) ou ''toshujutsu'' ({{lang|ja|徒手術}}).<ref>{{cita libro|lingua=castelán|título=Karate y Kobudo Okinawense|nome=Shigeo|apelidos=Nakazato|editor=Kier|ano=2005|páxina=31}}</ref>
 
O que moi probabelmente sucedeu como decorréncia da prohibición do porte de armas foi que os nobres de Okinawa perfeccionaron o combate con armas, adaptando outros obxectos, como o eku (remo), a [[tonfa]] e o [[nunchaku]], que eran orixinalmente instrumentos de traballo, para manexo de muíño e debaga de grans e arroz. Nalgún momento do século XVII a loita desarmada pasou a ser chamada "Okinawa-te" ou "Uchinaadi" ({{lang|ja|沖縄手}}), que significa "man de Okinawa". Na época, xordiu a figura de [[Matsu Higa]], nobre local, que angariou moita sona por causa das súas habilidades en loita, das cales algunhas serían aprendidas de loitadores chineses de [[wushu]]. Crese que Sensei Higa fose, dentro de seu estilo propio, o primeiro a estabelecer un conxunto formal de técnicas e chamalo de ''ti''.<ref>{{Cita web|lingua=castelán|url=http://www.to-de.org/to-de.html|título=To-De|dataacceso=29 de marzo de 2014}}</ref><ref>{{Cita web|lingua=portugués|url=http://senseijadir.comze.com/index.php?option=com_content&view=article&id=69%3Ahistoria-do-karate&catid=40%3Akarate&showall=1|título=História do Karate|dataacceso=29 de marzo de 3014}}</ref><ref>{{cita libro||lingua=alemán|título=Die Meister des Karate und Kobudo|nome=Thomas|apelidos=Heinze|editor=Books on Demand|ano=2009|páxina=63}}</ref>
 
Nun proceso cultural e evolutivo asemellado bastante ao que sucedía no resto do Xapón, os mestres guerreiros construían as súas técnicas e os seus instrumentos de guerra adaptados ás súas necesidades. Como os samurais formaron o [[jujitsu]], que era adecuados ás súas necesidades de loita desarmada e usando armadura, os ''peichin'' fixeron en Okinawa. Varios elementos entraron na composición daquilo que pasou a ser chamado ''Tode'' ou ''Todi'' ({{lang|ja|唐手}}, man chinesa), pois, nalgún momento do [[século XVIII]] ou entre os séculos XVII e XVIII, o que foi máis influente foron os estilos meridionais de [[chuan fa]]. En todo no caso de que, pódese afirmar seguramente que no Reino de Lequias desenvolvíase un produto de formación eclética, polo que pode ser notado no establecemento dun código moral, moi próximo daqueles de orixe xaponesa, composto polos principios de compaixón, dedicación e perfeccionamento.<ref>{{Cita web|lingua=inglés|url=http://www.chilternkarate.co.uk/about-karate/history-of-karate/|título=History of Karate|editor=Chiltern Karate Association|dataacceso=29 de marzo de 2014}}</ref>
Mais xa ese tempo, a arte marcial xa viña evolucionando en tres formas distinguidas, radicadas nas tres cidades que as nomearon, [[Naha-te]], [[Tomari-te]] e [[Shuri-te]].<ref>{{cita libro|lingua=portugués|título=Ensinamento dos mestres|nome=Ricardo|apelidos=Serravalle Guimarães|editor=Clube de Autores|ano=2006}}</ref>
 
Os varios elementos culturais locais influenciaron moito o desenvolvemento da arte marcial. Por exemplo, o que viría a ser o [[jujitsu]] xurdiu para habilitar o samurai para a loita desarmada mais usando armadura, polo que non era razoábel utilizar ostensibelmente de puñadas e patadas mais máis proxeccións e estrangulacións. Por súa quenda, o que se desenvolveu en Ryukyu visaba xustamente o combate desarmado, que se podería dar en calquera sitio sen que os loitadores estivesen a usar dun traxe específico, pero podería coincidir de se afrontar guerreiros con armadura, polo que puñadas e patadas eran máis adecuados, iso aliado ó endurecemento de mans e pés para seren instrumentos de ataques máis eficaces.<ref>{{Cita web|lingua=inglés|url=http://www.chilternkarate.co.uk/about-karate/history-of-karate/|título=History of Karate|editor=Chiltern Karate Association|dataacceso=29 de marzo de 2014}}</ref>
 
Destacáronse máis os estilos de [[Shuri]], por ser o estilo da capital do reino, e de [[Naha]], por ser cidade portuaria e máis importante sitio mercantil. Non obstante, posto que tivese menor importancia no escenario da época, por ser principalmente unha cidade de traballadores, pescadores e labradores, [[Tomari]], debido a exactamente as súas características, desenvolveu o estilo peculiar e moitas veces erradamente confundido co estilo de Shuri. Ademais, en que pese cada un das cidades ter seu estilo, elas compartían informacións e practicantes.
 
Na liñaxe do estilo [[Shuri-te]], caracterizado polas posturas naturais e por movementos de desprazamento e de golpes en liña, seguíronse a ''sensei'' Higa, máis ou menos nunha en secuencia de instrutor e alumno, os mestres [[Peichin Takahara]], [[Kanga Sakukawa]] e [[Sokon Matsumura]].
 
Destacáronse máis os estilos de [[Shuri]], por ser o estilo da capital do reino, e de [[Naha]], por ser cidade portuaria e máis importante sitio mercantil. Non obstante, posto que tivese menor importancia no escenario da época, por ser principalmente unha cidade de traballadores, pescadores e labradores, [[Tomari]], debido a exactamente as súas características, desenvolveu o estilo peculiar e moitas veces erradamente confundido co estilo de Shuri. Ademais, en que pese cada un das cidades ter seu estilo, elas compartían informacións e practicantes.
O Xapón mostraba o seu poder... Por exemplo, no [[século XVII]] o mestre Takahara elaborou dentro do ''Ti'' tres principios filosóficos (compaixón, dedicación e perfeccionamento), iso debaixo da influencia xaponesa. Pero iso soamente sería máis notado apenas no fin do [[século XIX]].
 
NoNa mesmoliñaxe séculodo estilo [[Shuri-te]], aíndacaracterizado quepolas soposturas dominaciónnaturais xaponesae por movementos de desprazamento e de golpes en liña recta, seguíronse a ''sensei'' Higa, máis ou menos nunha en secuencia de instrutor e alumno, os vínculosmestres coa[[Peichin ChinaTakahara]], non[[Kanga foronSakukawa]] totalmentee cortados[[Sokon Matsumura]]. Mestre Sakukawa, por suxestión de Peichin Takahara, foi aprender co chinés [[Kushanku]], mestre de ''[[wushu]]'' e, despois, directamente naquel país. Tales características non pasaron desapercibidas polo que a arte marcial pasou a ser coñecida como ''Tode'' ou ''Todi'' ({{lang|ja|唐手}}, man chinesa), ''Toshukuken'' ({{lang|ja|唐手空挙}}) e ''Toshujutsu'' ({{lang|ja|唐手術}}).<ref>{{Cita web|lingua=inglés|url=http://www.bushinkai.org.uk/page20.htm|título=Bushinkai - Karate History|dataacceso=29 de marzo de 2014}}</ref>
 
Mentres tanto, en [[Tomari]], o estilo da urbe adquiría unha característica máis acrobática. Os principais representantes da rexión foron os mestres [[Karyu Uku]] e [[Kishin Teryua]], que deixarían a súa arte para [[Kosaku Matsumora]]. En [[Naha]], o ''Ti'' evolucionaba nunha dirección diversa, con movemento de extrema contracción, golpes de curto alcance e perfeccionamento do corpo para recibir golpes e técnicas de respiración (''[[ibuki]]'').<ref>{{Cita web|lingua=inglés|url=http://www.shuriway.co.uk/ryukyuhist.html|título=History of Okinawan Karate-Do|dataacceso=30 de marzo de 2014}}</ref>
 
So as mans de [[Sokon Matsumura]], o ''Toditodi'' pasou a ter un adestramento máis formalizado coa compilación dunha serie máis ou menos pechada de exercicio (''[[kata]]'') e, principalmente, rompeuse a barreira das clases sociais. Con Matsumura, que formaba parte da elite guerreira e da corte de do Rei [[Sho Ko]] e sucesores, o ''Todi'', practicado polas clases traballadoras e polos guerreiros, pasou a ser unha arte militar recoñecida.
 
Por esa época, ficaron famosas, e case lendarias, as historias sobre as proezas dos artistas marciaisguerreiros de Okinawa, coma un conto do mestre de ''Tomari-te'', [[Kosaku Matsumora]], que desarmado derrotou un samurai. Así, o ''Todi'' era coñecido tamén por ''shimpishinpi tode'' ({{lang|ja|神秘 唐手}}, misteriosa man chinesa) ou ''reimyo tode'' ({{lang|ja|霊妙 唐手}}, milagrosa man chinesa).
 
=== Mans baldeiras ===
Polo fin do [[século XIX]], o adestramento de ''tode'' aínda era unha práctica restrinxida a poucos, basicamente por conta da súa orixe como disciplina dos nobres guerreiros. Do mesmo xeito que sucedía ás artes marciais do resto do Xapón. Mesmo que existisen moitas semellanzas entre os estilos, o paradigma de transmisión era de mestre para un círculo estrito de alumnos.<ref>{{cita libro|lingua=inglés|título=Karate's History and Traditions|nome=Bruce|apelidos=Haines|localización=North Clarendon|editor=Tuttle|ano=1968}}</ref>
No fin do século XIX, o karate era aínda unha forma de loita restrinxida a poucos e, mesmo evolucionando en tres estilos distinguidos, había moita semellanza entre eles, pero non existía un estándar e iso dificultaba aínda máis que a arte fose ensinada de máis persoas. Tampouco axudaba o feito de todos estaren comprometidos co modelo de ensino de mestre e discípulo.
 
Mentres tanto, o escenario político mudou por causa da anexión completa do Reino de RyukyuLequias polo Xapón, en [[1875]], transformando o vello reino na provincia de Okinawa. Porén, o que podería ser oun finrevés tornouse unha oportunidade, pois terminoua copolítica illamentoimperial da poboacióndeterminara que forona incorporadosrexión paradebería sempreser áincorporada definitivamente ao país, absorbendo a súa aristocracia e considerando a súa poboación xaponesacomo súbditos nativos do emperador. Este acontecemento, a pesar de non significar incorporación inmediata, polo menos formalmente eliminou as culturais barreiras que existían antes.<ref>{{cita libro|lingua=inglés|título=New Directions in the Study of Meiji Japan|nome1=Helen|apelidos1=Hardacre|nome2=Adam|apelidos2=Lewis Kern|editor=Brill|ano=1997|páxinas=635, 636}}</ref>
 
Nesas circunstancias, foi [[Anko Itosu]], unque discípuloaprendera deartes marciais con Matsumura e tamén servira como secretario do rei de Okinawa, empezou a usar dea súa influencia para difundirtentar adiseminar arteo marcial''tode'' entre a poboación, queporque víael noncría soamenteque comaa unhadisciplina loitados maisguerreiros principalmentepodería comoser un unhavalioso formainstrumento de desenvolverformación carácterfísica, disciplinaintelectual e físicocívica.<ref>{{cita daslibro|lingua=inglés|título=Essential persoasShorinjiryu mentresKaratedo|nome=Masayuki nenos.Kukan|apelidos=Hisataka|localización=North Clarendon|editor=Tuttle|ano=2011|páxinas=36-39}}</ref>
 
Aínda así, o mestre xulgaba que os métodos utilizados até a época non eran prácticos: o ''Ti'' era ensinado basicamente por intermedio do adestramento repetitivo dos ''[[kata]]''. Entón, el simplificou o adestramento a unidades fundamentais, os ''[[kihon]]'', que son as técnicas comprendidas en si mesmas, unha puñada, unha desviación, unha postura, e compilou unha serie de ''kata'' chamada de ''[[Pinan]]'', con técnicas máis simples e que pasarían a formar a primeira serie de técnicas.