Karate: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
Ortografía
Judcosta (conversa | contribucións)
Sen resumo de edición
Liña 27:
|url =
}}
'''Karate''' (en {{lang|-ja|空手}}), ou '''karatedo''' ({{lang|ja|空手道}}), é unha [[artes marciais do Xapón|arte marcial xaponesa]] e un [[Xapón|xaponesadeporte de combate]] nativo de [[Okinawa]], que se desenvolveu acon partirbase dana arte marcial autóctonanativa deda [[Okinawa]]rexión baixodebaixo influenciade influencias do [[chuan fa]], de orixe [[China|chinéschinesa]], e dosdas ''koryu''escolas xaponeses (modalidadesxaponesas tradicionais de [[arte marcial]], chamadas [[koryu]], que practicaban loita) desarmada e armada, principalmente con espadas. Neste proceso, cando a influencia xaponesas se tornou preponderante, fóronse incorporando aspectosmáis dascaracterísticas disciplinasdo código de conduta dos guerreirassamurais, ouo ''[[budōBudo]]''.<ref name="ref2">{{Cita libro|lingua=inglés|título=The Karate Way: Discovering the Spirit of Practice|nome=Dave|apelidos=Lowry|localización=Boston|editor=Shambhala|ano=2009|páxina=8|isbn=1590306473}}</ref>
 
A influencia chinesa foi maior nun primeiro estadio de desenvolvemento, cambiando un paradigma primitivo dunha loita simple con agarramento e proxeccións para unha con máis énfase nos golpes traumáticos, e se fixo sentir nas técnicas dos estilos máis fluídos e pragmáticos da China meridional.<ref>{{Cita libro|apelidos=Higaonna|nome=Morio|título=Traditional Karatedo Vol. 1 Fundamental Techniques|ano=1985|isbn =0-87040-595-0|páxina=17|lingua=inglés}}</ref> Despois, en razón de cambio do escenario xeopolítico, comezou o tempo de predominio das disciplinas de combate do Xapón e, nese período, o máis común era simplificar aínda máis os movementos de orixe do chuan fa, facéndoos máis directos e renunciando a aquilo que non sería útil, como movementos acrobáticos ou aquiloos que foseeran executados máis pelapor razóns estéticaestéticas.<ref name="ref2"/>
 
O repertorio de técnicas destado artekarate marcialreúne cinxe, sobre todo,principalmente golpes contundentes (''[[atemi waza]]''), coma patadas, sopapos, xeonlladas, moufadas etc., executados todos coas mans desarmadas. Porén, técnicas de proxección, inmobilización e bloqueos (''[[nage waza]]'', ''[[katame waza]]'', ''[[uke waza]]'') tamén poden ser ensinados, con maior ou menor destaque dependendo de onde se practica o karate e quen é o instrutor.<ref name="ref4">{{Cita web|lingua=inglés|url=http://www.wakefieldmeibukan.com/whatismeibukankarate.htm|título=What is Okinawa Goju Ryu Karate-Do? - Wakefield Traditional Karate Association|dataacceso=23 xaneiro 2014}}</ref>
 
''Grosso modo'', pódese afirmar que a evolución desta arte marcial pasou conducida por grandes mestres, que a formaron e asentaron seus principios, rematando no karate moderno, cuxo conxunto básico de aprendizaxe repousa en tres piares: ''[[kihon]]'' (técnicas básicas), ''[[kata (karate)|kata]]'' (secuencia de técnicas, simulando loita con varias aplicacións prácticas) e ''[[kumite]]'' (enfrontamento en si, que se pode mero simulacro ou darse de forma deportiva e competitiva ou máis próxima da realidade). EsteO proceso evolutivode taménformación mostrado quekarate unharesultou loitanunha quegrande naceudiversidade comode seestilos foseou unhaescolas. únicaPrimeiro, hastahabía resultoutres dividirgrandes enestilos, [[Naha-te|Naafadii]], [[Shuri-te|Suidi]] e [[Tomari-te|Tumaidi]], practicados respectivamente nas tres liñascidades máisda grandesmaior illa do arquipélago de [[Okinawa]] e con súas idiosincrasias, porque finos tornaban máis ou menos distinguidos. Despois, chegouesta acircunstancia seracentuouse unhano universoque compostoacabou polasresultando máisen diversaspracticamente incontábeis variacións e (sub)variacións.<ref name="ref5">{{Cita libro|lingua=inglés|título=Okinawan Karate: Teachers, Styles and Secret Techniques|nome=Mark|apelidos=Bishop|localización=North Clarendon|editor=Tuttle|ano=1999|isbn=0804832056}}</ref>
 
O estadio da transición entre os [[século]]s [[Século XX|XX]] e [[Século XXI|XXI]] revela que a maioría das escolas de karate deu énfase á evolución do condicionamento físico, desenvolvendo velocidade, flexibilidade e capacidade aerobia para participación de competicións de deporte de combate, quedando relegada a aquelas poucas escolas tradicionalistas a práctica de exercicios máis rigorosos, que teñan como obxectivo a desenvolver a resistencia dos membros, e de probas de [[Tameshiwari|rompemento]] de táboas de madeira, ladrillo ou xeo. Basicamente, existen dúas tendencias máis grandes: unha que desexa preservar os caracteres marcial e filosófico do karate, e unha outra, en que os caracteres deportivo e lúdico son meirandes e importantes.<ref>{{Cita libro|lingua=inglés|título=The Karate Handbook|nome=Ray|apelidos=Pawlett|localización=New York|editora=Rosen|ano=2008|páxina=38}}</ref>
 
Durante as dúas primeiras [[década]]s do século XX, o proceso de segmentación do karate en diversas escolas distintas instalouse en definitivo, aparecendo diversas asociacións, ata unhas dentro de outras, coa intención de difundir o seu modo peculiar de entender e ensinar as técnicas, a pesar de todas elas posuíren semellanzas e case que as mesmas orixes. Tal circunstancia foi combatida por grandes mestres, mais acabou quedando e xerou como consecuencia a falta de estandarización e entendemento entre as moitas entidades e practicantes. De aí, aínda que acepto mundialmente coma deporte, ata clasificado coma deporte olímpico e estando presente dos [[Xogos Pan-Americanos|Xogos Panamericanos]], non hai un sistema unificado de valoración para as competicións, ocasionando moita dificultade para a súa aceptación coma deporte de competición nos [[Xogos Olímpicos]].<ref name="Olim">{{Cita web|url=http://www.dragon-tsunami.org/Dtimes/Pages/articledt16.htm|título=What the Olympics Will Bring to Karate|dataacceso=23 xaneiro 2014|lingua=inglés}}</ref>
 
A pesar da enorme fragmentación, os moitos estilos buscan aínda seguir un modelo pedagóxico relativamente común. E neste ámbito, distínguese o mero practicante daquel estudoso dedicado, chamado ''[[karateka]]'', porque este busca desenvolver disciplina, filosofía e ética, alén de só aprender os golpes. Aquel karateka que alcanza o grado de cinto negro chámase ''[[sensei]]''. E os lugares de aprendizaxe son chamados dojo, sendo estes case sempre afiliados a algún estilo.
Liña 44:
{{Artes Marciais}}
=== Antecedentes ===
O [[Reino de Ryukyu|Reino de Lequias]] existiu no arquipélago de [[Oquinava]]Okinawa que se localíza case que exactamente a medio camiño entre [[Xapón]] e [[China]], no [[Mar da China]] Oriental. E, por causa da súa posición xeográfica, a rexión sempre despertou a cobiza dos dous países, que non aforraron esforzos para estenderen as súas influencias (culturais e económicas), tornando a existencia dun goberno local sometida á conxugación de intereses e política externos.
 
A pesar da circunstancia de gravitar en torno á influencia sino-xaponesa, sucedeu na historia do reino, entre [[1322]] e [[1429]], un período denominado de Sanzan-jidai ({{lang|ja|三山 時代}}, período dos tres montes) cando que se debateron os tres reinos de [[Hokuzan]] ({{lang|ja|北山}}, Monte Setentrional), [[Chuzan]] ({{lang|ja|中山}}, Monte Central) e [[Nanzan]] ({{lang|ja|南山}}, Monte Meridional) polo control da rexión. Tal período acabou coa unificación so a bandeira do Reino de Ryukyu e so a supremacía de Chuzan, que era o máis forte economicamente, inaugurando a primeira dinastía Sho: [[Sho Hashi]].<ref>{{Cita web|lingua=inglés|url=http://www.okinawan-shorinryu.com/okinawa/history.html|título=A Brief History of Okinawa|dataacceso=29 de mazo de 2014}}</ref>
Liña 52:
Mentres tanto, tras a unificación e no obxectivo de conter eventuais sentimentos de revolta, o Rei Sho Hashi promulgou unha lei que tornou prohibido o porte de calquera armas por parte da poboación civil. Este feito é considerado o principal factor do proceso de evolución que que levou ao xurdimento do Karate, posto que xa existise en Oquinava unha arte marcial propia, a medida rexia impuxo un ritmo distinto, polo que, debido á necesidade de as persoas teren unha forma de defensa e en razón da prohibición real, aquelas técnicas fóronse perfeccionando.<ref>{{Citar web|lingua=alemán|url=http://www.familygym.ch/FamilyGym/Karate_Geschichte.html|título=Karate Geschichte|dataacceso=29 de marzo de 2014}}</ref>
 
Foi tamén resultado da prohibición do porte de armas foi o desenvolvemento do [[Kobudo dekobudo (Okinawa)|kobudo]], outra arte marcial que xurdiu nas illas, transformando o uso de obxectos do cotián en armas, como a [[tonfa]] e o [[nunchaku]], que eran orixinalmente instrumentos de traballo, para manexo de muíño e debaga de grans e arroz.<ref>{{Cita web|lingua=portugués|url=http://senseijadir.comze.com/index.php?option=com_content&view=article&id=69%3Ahistoria-do-karate&catid=40%3Akarate&showall=1|título=História do Karate|dataacceso=29 de marzo de 3014}}</ref>
 
Á sociedade xaponesa, posuíndo unha clase guerreira, non era incomún o estudo e a práctica de disciplinas de combates con e sen armas. No seo das familias e/ou clans fomentáronse formas de combate, os chamados ''[[koryu]]'', transmitidos soamente internamente. Non obstante, o que importa é que houben certo troco de coñecementos, aínda que moi discreta, e que esas artes evolucionaron para atender exactamente ás necesidades do grupos que as usaban.<ref>{{Cita libro|lingua=inglés|título=Karate-do. Traditional Training for All Styles|autor=Seiler, Kevin; Seiler, Donald J|localización=Frisco|editor=Seiler|ano=2006|páxina=54|isbn=0979010802}}</ref>
Liña 94:
Porén, a denominación '''karate''' ({{lang|ja|空手}} tornouse coñecida e popular por causa do mestre [[Hanashiro Chomo]], do estilo [[Shuri-te]], que nunha publicación intitulada "Karate Kumite" usouna no lugar da escrita co [[kanji]] "{{lang|ja|唐}}" , que se refería máis á [[Dinastía Tang]] e á China.
 
A pesar dos esforzos feitos, o karate non era moi popular fóra de Okinawa. Non obstante, de modo fortuíto, houben un acontecemento que axudou mesmo discretamente a tornar o karate coñecido fóra até do Xapón. En [[1898]], o [[Havaí|Hawai]] foi anexado pelospolos [[EE.UU.]] e, en [[1900]], habitantes de Okinawa mudáronse para alí.<ref>{{Cita web|lingua=inglés|url=http://seinenkai.com/art-roots.html|título=The Roots of Okinawan Karate in Hawaii|dataacceso=30 de marzo de 2014}}</ref>
 
O Karate tornouse deporte oficial en [[1902]], que é o punto en que se perfecciona a transición de arte marcial para disciplina física, deixando ser visto só coma medio de [[autodefensadefensa persoal]].
 
Como resultado de seu progreso, [[Anko Itosu]] cre ser posíbel exportar o Karate para o resto do Xapón e, no comezo do [[século XX]], pasa a emprender esforzos para tanto, mais non consegue éxito.
Liña 110:
Talvez máis importante para a fama da eficiencia do karate foi un desafío que mestre [[Choki Motobu]] encarou. Chegou ao Xapón un navío ruso, conducindo u loitador de [[sambo]] Kinteru, con porte físico moi grande (case 2m de altura) e capaz de fincar un cravo na madeira coas mans. O obxectivo do loitador era divulgar súa modalidade de loita e, para tanto, facía das demostracións públicas, que envolvían proezas, como enrodelar unha barra de ferro nos brazos e romper táboas. O loitador fixo un desafío a todo o país
 
A nova chegou en OquinavaOkinawa, sendo o desafío acepto polos irmán Motobu, descendentes da casa real e notorios expertos en artes marciais (Karate, [[Kobudo de (Okinawa)|Kobudo]] e [[Udundi]]). Dirixíronse eles atéata o Xapón. No día do evento, a loita foi decidida con só un golpe na rexión do [[plexo celíaco]]. A vitoria foi considerada tan sorprendente e despertou o interese polo Karate.
 
O karate popularizouse no Xapón e introduciuse nas escolas secundarias antes da [[Segunda Guerra Mundial]].