Nápoles: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
Sen resumo de edición
Sen resumo de edición
Liña 36:
|sitio web = [http://www.provincia.napoli.it www.provincia.napoli.it]
}}
'''Nápoles''' (''Napoli'' en [[Lingua italiana|italiano]] e ''Napule'' en [[Lingua napolitana|napolitano]]) é unhaa cidade máis poboada do [[sur de [[Italia]], no litoralcapital da rexión dade [[Campania]] e da [[provincia de Nápoles]], situada a medio camiño entre o monte [[Vesubio]] e outra área volcánica, os [[Campos Flégreos]]. A cidade de Nápoles administrativa ten pouco menos dun millón de habitantes, que, unidos aos da súa [[Área metropolitana de Nápoles|área metropolitana]], chegan a 3,7 millóns. Os seus habitantes reciben o [[xentilicio]] de ''napolitanos''. É o principal [[Porto (comunicacións)|porto]] marítimo do sur [[Italia]]. Esténdesee esténdese por unha área de 243 km², cunha poboación de 984.242 ([[2005]]) habitantes (a meirande do sur e a terceira maior de Italia) e ten unha [[densidade de poboación]] de 8.457 hab/km². <ref>[http://www.un.org/esa/population/publications/WUP2005/2005WUP_agglomchart.pdf Informe da ONU sobre aglomeracións urbanas (2005), (inglés).]</ref>
 
 
==Historia==
A historia de Nápoles reflicte o crisol de culturas que conformou a urbe ao longo de case que tres milenios. Achados arqueolóxicos recentes confirman o poboamento da área da cidade incluso antes, no final do [[neolítico]] (IV milenio a.C.), e tamén foron descubertas a finais de [[1943]], durante a [[campaña de Italia (Segunda Guerra Mundial)]], tumbas da Cultura de Gaudo, de finais do III milenio a.C.
 
===Colonias gregas en territorio romano===
Liña 61 ⟶ 60:
En 1139 foi conquistada polos [[normandos]], que contaban co apoio papal, pasando a formar parte do seu [[Reino de Sicilia]] con capital en [[Palermo]]. Estes, ademais de iniciaren a fortificación definitiva do [[Castelo do Ovo]] na illa de Megaride, construíron o Castelo Capuano sobre dun anterior ''castrum'' bizantino no extremo leste da muralla e ampliaron esta inda máis ao suroeste, <ref> ''Mapa de Nápoles no século XI; B.Capasso'' [http://podcast.federica.unina.it/mini/img.php?src=/files/_docenti/amirante-roberta/img/amirante_94_3_8a.jpg]</ref> a carón do porto, que adquiriu gran relevancia mesmo chegando a pertencer a [[Liga Hanseática]] no 1164.
 
En 1194, non habendo herdeiro normando, apoderouse do trono do reino o emperador do [[Sacro Imperio Romano Xermánico|Sacro Imperio]] Henrique VI Hohenstaufen. O seu sucesor [[Federico II]] converteu o Castelo Capuano en residencia real e fundou en 1224 os ''Studi Generali'', a Universidade de Nápoles, que é a universidade laica e estatal máis antiga do mundo. <ref>[http://www.unina.it/ Università degli Studi di Napoli - Federico II]</ref>
 
===A capital do Reino de Nápoles===
Liña 84 ⟶ 83:
O vicerrei [[Pedro Álvarez de Toledo]] (1532-1553) foi o artífice da cidade na nova época. Abriu a área urbana cunha nova expansión ao oeste da muralla, con bastións renacentistas, incrementando nun terzo a superficie arrodeada, ata o Castelo Sant’ Elmo, tamén refeito, e o Castelo do Ovo. Coma espiña dorsal da ampliación edificouse unha rúa rectilínea, chamada Vía Toledo na honra do vicerrei, que co tempo foi flanqueada por pazos, que, tanxente á vila medieval (de feito sobre o muro aragonés), serviu de base para a densa extensión reticular coñecida coma os ''Quartieri Spagnoli'' ("barrios españois"), en principio para aloxar ás tropas. <ref>. ''Traza dos Quartieri Spagnoli'' [http://podcast.federica.unina.it/mini/img.php?src=/files/_docenti/amirante-roberta/img/amirante_94_3_10b.jpg]</ref><ref> ''Vista de Nápoles cos Quartieri Spagnoli apoiados na Vía Toledo, entre a zona do Largo delle Corregge e o Castelo Sant’ Elmo xunto a Cartuxa de S.Martiño no Vomero''[http://www.blunapoli.it/citta/cartografia/25505.jpg]</ref><ref> ''Idem detalle'' [http://www.palazzozevallos.com/images/foto_cartografia.jpg]</ref> Ademais da pavimentación de rúas e a ampliación considerable dos arsenais erixiuse, no comezo da Vía Toledo preto do Castel Nuovo, o pazo do vicerrei onde no século seguinte se erixiría o futuro Pazo Real. <ref> ''O Pazo Vicerreinal ao comezo da Vía Toledo; Lafrey 1566, detalle'' [http://podcast.federica.unina.it/mini/img.php?src=/files/_docenti/colletta-teresa/img/teresa-colletta-4600-15-2.jpg]</ref>
 
En concretoefecto, no 1600 por encargo do entón vicerrei [[Fernando Ruiz de Castro Andrade]], [[Conde de Lemos]], e con proxecto de D.Domenico Fontana comezou a obra que vai configurar un dos puntos focais da cidade moderna. Entre a Vía Toledo e o mar, enfrontando o outeiro Pizzofalcone, a fachada porticada do pazo real abriuse a occidente nun novo espazo público nomeado daquela ''Largo di Palazzo''. <ref> ''Traza do século XVII coa área do Largo di Palazzo e o aínda novo Pazo Vicerreinal; nótese o desenvolvemento en ámbolos dous flancos de Vía Toledo'' [http://podcast.federica.unina.it/mini/img.php?src=/files/_docenti/amirante-roberta/img/amirante-94-05-3b.jpg]</ref><ref>''Vista do Largo di Palazzo cara á Vía Toledo'' [http://podcast.federica.unina.it/mini/img.php?src=/files/_docenti/colletta-teresa/img/teresa-colletta-4600-15-9.jpg]</ref><ref> ''Idem noutra vista, L.Coccorante 1739'' [http://www.robilantvoena.com/images/content/inventory/58/COCCORANTE-naples-65.5x156.jpg]</ref> No canto dun proxecto tamén de Fontana para ampliar o porto cun segundo gran peirao, que non foi posto en funcionamento ata o século XIX, o fronte costeiro por baixo do pazo foi acondicionado coma porto militar co arsenal do vicerrei no 1578 e unha dársena no 1666.
 
===Capital borbónica===
No [[século XVIII]] a cidade vai seguir crecendo cara ao oeste, pola vía Chiaia que parte do ''Largo di Palazzo'' rodeando Pizzofalcone, ata o barrio burgués de Chiaia na ribeira; e tamén cara ao norte, co barrio popular ao pé do outeiro de Capodimonte. <ref> ''Mapa de Nápoles co desenvolvemento do s.XVIII'' [http://historic-cities.huji.ac.il/italy/napoli/maps/stockdale_1800_napoli_m.jpg]</ref>
 
Antes de acceder ao trono español, [[Carlos III de España|Carlos III]] de Borbón era monarca dun Reino de Nápoles novamente independente trala [[Guerra de Sucesión Española]] e un breve período de goberno austríaco. Coma despois en [[Madrid]], tamén foi un bo "alcalde" para Nápoles. Baixo o seu goberno a cidade acadou o seu cénit como capital europea.<ref name=ref_duplicada_1>[http://www.realcasadiborbone.it/ita/archiviostorico/primati.htm Real Casa de Borbón de las Dos Sicilias]</ref>
 
O rei freou a extensión dos bens eclesiásticos e desconxestionou a cidade abatendo parte das murallas. Construíu o xigantesco Albergue de Pobres e a Vila Real de Capodimonte na expansión da cidade cara ao norte. <ref> ''Planta de Nápoles de 1790; no extremo norte o gran edificio do Albergo dei Poveri e o Pazo de Capodimonte'' [http://sit.regione.campania.it/cavitapianura/cartografia/06190.jpg]</ref><ref> ''Vista de Nápoles dende o leste: o Pazo di Capodimonte no centro arriba, a longa fachada do Albergue (354m) a media ladeira á dereita; Tavola Duca di Noja 1775 [http://quinapoli.altervista.org/Siti_dArte/1775-DucaDiNoja-B.jpg]</ref> mentres no conxunto do xa Pazo Real acaroou o Teatro de San Carlo <ref>. ''Planta da área do Pazo Real no século XVIII xa co Teatro de San Carlo; nótese o arsenal vicerreinal e a dársena militar do XVII'' [http://podcast.federica.unina.it/mini/img.php?src=/files/_docenti/colletta-teresa/img/teresa-colletta-4600-15-4.jpg]</ref>. Asemade impulsou as escavacións arqueolóxicas de [[Herculano]] e [[Pompeia]] que deron nacemento ao [[Neoclasicismo]] e á fundación polo seu sucesor do Museo Arqueolóxico.
Liña 109 ⟶ 108:
O desenvolvemento da cidade continuou da man da importancia do seu porto, que experimentou unha constante expansión cara ao leste. <ref> ''Planta do Porto de Nápoles'' [http://www.porto.napoli.it/img/PlanimetriaConLegenda.jpg]</ref> Durante o período fascista, precisamente co gallo das ambicións imperialistas do ditador, a cidade foi elixida para a construción da Mostra d’Oltramare (1937), un parque feiral permanente na periferia oeste, en Fuorigrotta, nos Campos Flégreos.
 
Nápoles resultou moi danada na [[Segunda Guerra Mundial]] e a recuperación posterior foi lenta e chea de ilegalidades que incrementaron a conxestión. <ref></ref>Dende os anos sesenta o plan de [[Kenzo Tange]] para un centro de negocios ao leste da estación que revitalizase a zona e tamén toda a cidade non foi posto en funcionamento ata os anos noventa (Centro Direzionale <ref> ''Variantes do Plano Xeral de 1939 (base do de 1958) ''[http://architettura.unipa.it/lopiccolo/2/5-PRG1939TentatividiVarianti.jpg]</ref>), e simboliza a esperanza de futuro da vella Neápolis <ref> ''Vista aérea do porto de Nápoles cos rañaceos do Centro Direzionale enriba das vías no centro da imaxe'' [http://www.paestum.de/jpg/napoli/napol5a309_75.jpg]</ref>.
 
==Notas==