|
* ''[[Ursinae]]''
}}
[[Categoría:Úrsidos]][[Categoría:Fauna de Galicia]] is a fucking nigga▼
A dos '''úrsidos''' <ref>[http://www.realacademiagalega.org/dicionario#loadNoun.do?current_page=1&id=287395 '''úrsidos''' no dicionario da [[RAG]].]</ref> (''Ursidae'') é unha [[familia (bioloxía)|familia]] de [[mamíferos]] da [[orde (bioloxía)|orde]] dos [[carnívoros]] que in clúe animais de grandes dimensións coñecidos como '''osos''',<ref>[http://www.realacademiagalega.org/dicionario#loadNoun.do?current_page=1&id=329596 '''oso''' no dicionario da RAG].</ref> incluíndo o [[oso panda]].<ref>[http://www.realacademiagalega.org/dicionario#loadNoun.do?nounTitle=panda&homonymNumber=1 '''oso panda''' no dicionario da RAG.]</ref>
== Aspecto ==
Todos os osos teñen en común a pelaxe densa, un rabo curto e un bo sentido do olfacto e do ouvido. Son animais corpulentos, aínda que isto depende, en último grao, da dieta de cada animal, e mesmo son quen de alzarse en pé sobre as patas posteriores. Posúen un fociño longo e orellas arredondadas.
== Bioloxía ==
=== Hábitat ===
O osos adáptase a unha gran variedade de ambientes, desde os [[trópico]]s ao [[Ártico]], e da [[selva]] até a [[banquisa]]. Normalmente son animais moi solitarios e non permanecen uns con outros máis que períodos moi curtos. Certas especies, como o oso polar (''[[Ursus maritimus]]'') e o oso pardo (''[[Ursus arctos]]''), poden ser perigosos para os humanos. Defenden, en especial, os seus territorios e tocos.
=== Comportamento ===
Nas rexións temperadas e frías os osos pasan o período invernal nun estado de sono profundo e prolongado, que vén sendo denominado, erradamente, como estadio de [[letargo]], e que é mais apropiado denominar como período de ''repouso invernal'',<ref name=MG>Díaz d'a Silva e Cartelle (2007), p. 90.</ref> portque, de feito, aínda que o seu organismo non consome alimento nin auga, o certo é que durante este tempo a súa temperatura corpórea non baixa moito, e as súas funcións fisiolóxicas, pese a reducírense, desenvólvense consonte á regra. As femias mesmo corren o risco de parir e ter que aleitar a prole. Mais a causa deste longo estado de torpor, as crías son de dimensións moi reducidas con respecto do tamaño da nai (até un 1/600 menores), aforrando así gastos elevados de enerxía, ora no parto, ora no aleitamento.
=== Alimentación ===
Son omnívoros, aínda que algúns posúen unha dieta baseada só en carne, como ocorre co [[oso polar]]. Comen tamén [[lique]]s, [[raíz|raíces]] e [[baga]]s. Son capaces de capturar peixes en cursos de auga. Cazan, especialmente, na tarde e na alba, salvo que haxa seres humanos na contorna.
=== Reprodución ===
A época de reprodución dos osos é moi breve. Reprodúcense de maneira estacional, polo común logo do período de [[hibernación]]. As crías nacen desdentados, cegos e pelóns. O habitual son camadas de 1 a 3 crías, que permanecerán coa nai durante uns seis meses. Primeiro alimentados co [[leite]] materno; logo de tres meses comezarán a [[cazar]] en compaña da nai. Despois xa son xebrados, mais ficarán aínda nas mesmas paraxes durante tres anos. Ao cabo duns sete anos xa atinxen a madurez sexual.
Teñen unha [[esperanza de vida]] de entre 25 a 40 anos, segundo as especies.
== Clasificación ==
<big>'''Familia ''Ursidae'''''</big>
* Subfamilia ''[[Ailuropodinae]]''
** Xénero ''[[Ailuropoda]]''
*** ''[[Ailuropoda melanoleuca]]'' – Oso panda ou panda xigante
* Subfamilia ''[[Ursinae]]''
** Xénero ''[[Helarctos]]''
*** ''[[Helarctos malayanus]]''
** Xénero ''[[Melursus]]''
*** ''[[Melursus ursinus]]''
* Subfamilia ''[[Tremarctinae]]''
** Xénero ''[[Tremarctos]]''
*** ''[[Tremarctos ornatus]]''
** Xénero ''[[Ursus]]''
*** ''[[Ursus americanus]]''
*** ''[[Ursus arctos]]'' – Oso pardo
*** ''[[Ursus maritimus]]'' – Oso polar
*** ''[[Ursus thibetanus]]''
== Relacións filoxenéticas ==
Os úrsidos son unha familia de [[evolución]] tardía, e comparten cos [[cánidos]] un antepasado común. Comparten trazos cos [[prociónidos]] (mapaches), os [[otaríidos]] (leóns mariños) e os [[odobénidos]] (morsas).
O mapaches e os osos diverxeron hai ao redor de 30 Ma. ''[[Tremarctos ornatus]]'' (o oso de anteollos) separarouse dos outros osos hai uns 3 Ma. As seis especies distintas de osos apareceron hai uns 6 Ma. O resxistros [[fósil]]es e as análises de [[ADN]] permitiron demostrar que o [[oso polar]] e o [[oso pardo]] se separaron hai tan só uns 200 000 anos.
=== Unha clasificación controvertida ===
Houbo numerosos debates sobre a posición filoxenética dos pandas (o [[panda maior|maior]] e o [[panda menor|menor]]) e os [[mapaches]], desde situalos a todos na familia dos [[prociónidos]], até situar o xénero ''[[Ailuropoda]]'' nunha familia propia, a dos [[ailuropódidos]].<ref>[http://www.thefreedictionary.com/Ailuropodidae ''Ailuropodoidae''] en The Free Dictyonary.</ref> Porén, recentes análises xenéticas mostran que o [[panda xigante]] é un parente moi próximo dos osos, polo que a mairoía dos autores o sitúan dentro da familia dos '''úrsidos''' como único representante actual da subfamilia dos [[ailuropodinos]],<ref>[http://fossilworks.org/cgi-bin/bridge.pl?taxon_no=104005&action=taxonInfo ''Ailuropodinae''] en Paleobiology Database.</ref> mentres que a clasificación do [[panda menor]] (''Ailurus fulgens'') aínda se discute.
== Distribución xeográfica ==
[[Ficheiro:Map of Bear species distribution.png|650px|centro|miniatura|<span style="background: #c2681e;"> </span> ''[[Ailuropoda melanoleuca]]'' (<span style="background: #e0b511;"> </span>, <span style="background: #a96c1b;"> </span>)<br />
<span style="background: #0bbe9a;"> </span> ''[[Helarctos malayanus]]'' (<span style="background: #86df1e;"> </span>)<br />
<span style="background: #758391;"> </span> ''[[Melursus ursinus]]'' (<span style="background: #bac24a;"> </span>)<br />
<span style="background: #15a61f;"> </span> ''[[Tremarctos ornatus]]''<br />
<span style="background: #333333;"> </span> <span style="background: #7e641d;"> </span> ''[[Ursus americanus]]''<br />
<span style="background: #fdff80;"> </span> ''[[Ursus thibetanus]]'' (<span style="background: #86df1e;"> </span>, <span style="background: #e0b511;"> </span>, <span style="background: #bac24a;"> </span>, <span style="background: #c7b74c;"> </span>)<br />
<span style="background: #a78d46;"> </span> <span style="background: #7e641d;"> </span> <span style="background: #c8b78b;"> </span> ''[[Ursus arctos]]'' (<span style="background: #c7b74c;"> </span>)<br />
<span style="background: #d2e311;"> </span> <span style="background: #d4e8fc;"> </span> ''[[Ursus maritimus]]'']]
== En Galicia ==
[[Ficheiro:Dist Oso pardo europeo GZ.svg|miniatura|200px|Distribución do oso pardo en Galicia.]]
De todas as especies de úrsidos, a única que na antigüidade se estendía por boa parte de Galicia, e de que no [[século XIX]] era relativamente frecuente na [[serra dos Ancares]] e no [[Courel]] (como o testemuñan as numerosas [[Apiario|alvarizas]] abandonadas, e topónimos como ''"Oseira"'') era o [[oso pardo]], a súa presenza hoxe no noso país é esporádica nesas rexións montañosas orientais,<ref name=MG/> a onde pasan individuos procedentes de [[Asturias]] e [[provincia de León|León]].
Pero estas visitas son cada vez máis frecuentes como consecuencia das accións proteccionistas. A [[Fundación Oso Pardo]] (FOP) informa que, desde o [[2007]], o límite xeográfico entre Lugo e León considérase xa un espazo reprodutor para a especie, e están rexistradas xa dúas femias paridas nun mesmo ano, o que constata o importante crecemento que está experimentando a poboación de osos no alto [[Río Sil|Sil]] e no alto [[río Narcea|Narcea]], non descartándos que, de seguir coa política de restauración dos seus hábitas naturais, cheguen a reproducirse outra vez no noso país.<ref>[http://www.lavozdegalicia.es/noticia/lugo/2013/04/19/oso-pardo-trota-ancares/0003_201304L19C7995.htm El oso pardo trota por Los Ancares]. Diario ''La Voz de Galicia'', 19 de abril de 2013.</ref>
== Notas ==
{{listaref|2}}
== Véxase tamén ==
{{commons|Ursidae}}
{{wikispecies|Ursidae}}
=== Bibliografía ===
* Díaz d'a Silva e Carrtelle, Y. (2007): ''Guía dos mamíferos de Galicia''. A Coruña: Baía Edicións. ISBN 978-84-96883-20-7.
* Kowalski, K. (1981): ''Mamíferos. Manual de teriología''. Madrid: H. Blume Ediciones. ISBN 84-7214-229-9.
* Wilson, D. E. & Reeder, D. M. (eds.) (2005): ''Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference''. Third edition. Johns Hopkins University Press, 2 vols. ISBN 0801882214.
=== Outros artigos ===
* [[Carnívoros]]
=== Ligazóns externas ===
* [http://animaldiversity.ummz.umich.edu/site/accounts/information/Ursidae.html ''Ursidae''] en ADW {{en}}
[[Categoría:Úrsidos]]
▲[[Categoría:Fauna de Galicia]]
{{Ligazón AB|no}}
{{Ligazón AB|uk}}
| 