Xénese: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
Sen resumo de edición
Nerk (conversa | contribucións)
m erratas e linguaxe
Liña 4:
Narra acontecementos, desde a creación do mundo, na perspectiva xudaica (o chamado "[[A creación segundo a Xénese|relato da Xénese]]"), pasando polos [[Patriarca]]s, ata á fixación deste pobo no [[Exipto]], despois da historia de [[Xosé do Exipto|Xosé]].
 
* Autor: [[Moisés]] (segundo a tradición xudía); ver o apartado sobre o tema.
 
== Estrutura ==
[[Ficheiro:God2-Sistine Chapel.png|miniatura|250px|''A Creación de Adán'', de [[Michelangelo]].]]
O libro pódese dividir en dúas partes: relatos '''etiolóxicos''' e relatos dos '''patriarcas'''.
 
=== Relatos etiolóxicos ===
CorrespóndeseCorrespóndense cos 11 primeiros capítulos do libro,. sonSon os relatos de: a creación do mundo (cap. 1), a creación do home e da muller (cap. 2), o [[pecado orixinal]] (cap. 3), [[Caín]] e [[Abel]] (cap. 4), patriarcas antediluvianos (cap. 5), [[Noé]] e o diluvio (caps. 6 a 10), a [[Torre de Babel]] (cap. 11).
[[Ficheiro:Noahs Ark.jpg|miniatura|esquerda|A Arca de Noé segundo Edward Hicks.]]
''Etioloxía'' significa ''busca das causas''. Este é o obxectivo destes libros, tentar responder ao problema do mal ou, mellor dito, resolver a contradición entre a fe nun Deus criador dun mundo que é bo e a constatación de que no mundo existe o mal. En xeral, a resposta que dan estes relatos resúmese dicindo que o pecado do home é o que trae o mal ao mundo.
 
PoloPor tanto, non son relatos históricos.; Estánestán máis preto da cosmogonía ou da mitoloxía.
 
=== Relatos dos patriarcas ===
[[Ficheiro:Abraham.jpg|miniatura|esquerda|Sacrificio de Isaac]]
Ocupan o resto dos capítulos da BibliaXénese. Os ''patriarcas'' son os "pais" do pobo de [[Israel]], xefes de clans nómades adicados á gandería que se moven por unha ampla zona que comprende os actuais [[Iraq]], [[Xordania]], [[Israel]] e que remata en [[Exipto]]. Os relatos que conforman esta parte son sobre: [[Abraám]], [[Lot]], [[Isaac]], Esaú e [[Xacob]], [[Xosé]].
[[Ficheiro:Isaac Blessing Jacob - Govert Flinck.jpg|miniatura|[[Isaac]] dando a benzónbeizón para [[Xacob]].]]
Son relatos que teñen, polo menos, unha base histórica, sen desbotar o feito de que cos anos e a evolución que foron sufrindo os relatos orais que son a base dos escritos que coñecemos, a historia real estea deformada e magnificada.
 
Liña 29:
Neste momento os estudos coinciden en falar de dúas fases.
 
Primeiro, unha longa fase de tradición oral. O xudeus foron un pobo nómade ata o século VIII antes de Cristo, a transmisión da cultura era oral. Os relatos dos patriarcas foron transmitidos durante xeracións de pais a fillos, cada xeración conservou o herdado dos antergosdevanceiros e, como é normal nunha tradición que non está fixada nun texto, engadiron, deformaron, e adaptaron da súa propia colleita.
 
Unha fase escrita, onde os autores cumpriron tres papeis: fixar na escrita toda a tradición oral; engadir material da súa propia autoría; e ordenar máise mais estruturar todo o material. Por exemplo, os relatos dos patriarcas teñen unha longa tradición oral e foron ordenados polos autores do texto escrito, pola contra o relato da creación do mundo foi feito polos autores escritores.
 
=== As tres fontes ===
Liña 37:
A análise do texto revela diferenzas lingüísticas, de estilo, teolóxicas, etc. En base a este estudo estableceuse que os autores deste libro se agrupan en tres fontes: iavista, eloísta e sacerdotal. Estas tres fontes son, xunto coa chamada deuteronomista, as autoras de todo o Pentateuco.
 
Tradición iavista: Chámase así porque denomina a Deus ''Iavé'' (en hebreo co tetragrama sagrado YHWH). É a tradición máis antergaantiga, arredor do ano [[-950]]. É unha tradición humanista, centrada na relación entre o ser humano e Deus. Considerada a de máis calidade literaria, da súa autoría son, por exemplo, os relatos da creación do home, no capítulo 2 do libro, ou boa parte do relato de Abraám.
 
Tradición eloísta: o seu nome vén de que chama ''Eloím'' a Deus. Aproximadamente dous séculos posterior no tempo á tradición Iavista. A formulación eloísta está máis preto da primitiva tradición oral e marca máis as distancias entre home e Deus.
 
Tradición sacerdotal: responsable, entre outros textos, da famosa creación do mundo en sete días. Dátase no século VI antes de Cristo. A súa preocupación e fundamentar as normas sobre pureza ritual. O seu nome vén de que, polo estilo e a teoloxía subxacente, se supón que é obra de sacerdotes do [[Templo de Xerusalén]].
 
=== O texto actual ===
 
Os autores destas tres fontes tamén foron os responsables da forma actual do texto. Nun primeiro momento uníronse as tradicións iavista e elohísta. Posteriormente, os autores da tradición sacerdotal fixeron o seu engadido e, xuntando coas outras dúas tradicións, lle derondéronlle ao texto a forma que hoxe coñecemos.
 
Os autores, para ir creando o texto, utilizaron a xustaposición. Salvo en casos moi concretos, unha tradición uníase a outra, poñendo os materiais un a carón do outro ao longo dunha liña cronolóxica definida de antemán. Este método de construción do texto fai que en ocasións nos atopemos seguidas dúas versións dun mesmo relato. O exemplo máis famoso atopámolo na creación do mundo: hai un primeiro relato, o da creación do mundo en sete días, obra dos autores sacerdotais; a seguir dela empeza o relato iavista que pasa moi rápido pola creación do mundo para centrarse na creación do home e da muller.
 
Este sistema de traballo da lugar a un texto que pode resultar difícil para o lector, sobre todo o que se achega por primeira vez aoa texto,el; ás veces o libro parece contradicirse, ou, noutros casos, cando rematou de explicar algo parece volver a empezar. Pero tamén ten dúas enormes vantaxes:
 
* En primeiro lugar conserva os distintos matices que aportan cada unha das fontes que conforman o libro. Volvendo ao relato da creación, gracias á xustaposición podemos apreciar o estilo cadencioso e solemne do relato sacerdotal e o próximo e vital do iavista; o Deus señor universal que crea o mundo en sete días, e o Deus próximo, máis antropomórfico, que se preocupa porque Adán está só e lle fai falla unha compañeira.
 
* A segunda gran vantaxe e para os estudosos: lingüistas, literatos, ou historiadores., Queque poden acceder, sen case sen atrancos, ás fontes orixinais do libro, o que facilita recorrepercorre-lo traballo de redacción coas distintas mans, as súas influencias.., etc.
 
== Estudos e discusións ==
[[Ficheiro:Bilińska_Joseph_sold_by_his_brothers.jpg|miniatura|[[Xosé (fillo de Xacob)|Xosé]] vendido como escravo por seus irmáns.]]
Postúlase que Abraám naceu na cidade de "Ur dos caldeos", termo repetido algunhasvarias veces. Porén, os [[caldeo]]s só xurdiron na rexión de [[Ur]], ao leste da Mesopotamia, por volta do século IX a.C., polo menos 10001.000 anos despois do tempo suposto para a historia de Abraám. A propia diferenza nos estilos literarios e as historias aparentemente desconexas da vida de Abraám podepoden ser un indicativo de que tales historias foron compiladas en diferentes momentos, ou por diferentes autores, a partir dunha tradición oral transmitida por moitas xeracións.
 
Algúns estudosos acreditancren que as historias de Isaac, en varios momentos tan semellantes ás de Abraám, sexan un recurso estilístico observado noutros pontespuntos do relato bíblico (a recorrencia da cidade de [[Belén]] relacionada ao nacemento de [[David, rei|David]] e [[Xesús]] para resaltar o seu parentesco, por exemplo, aínda que a Xesús nunca fosese referidolle comochame ''belenense'' ou ''belemita'', mais comosenón ''nazareno''), para realzar a ligazón entre os dous personaxes a través dos seus actos, fortalecendo a ligazón entre Israel, fillo de Isaac, e o patriarca Abraám.
 
A narrativanarración da historia de Xosé, que viña explicar a orixe das 12 [[Tribos de Israel]], podepuido ter sidoser compilada por cronistas de Israel, no período en que os reinos de Israel e [[Xudá]] estiveronestiveran divididos, durante o primeiro milenio antes de Cristo, pois toda a narrativanarración realzasalienta a importancia e a nobreza de Xosé (pai das medias tribos de [[Efraín]] e [[Manasés]], as tribos dominantes do Reino do Norte), en contrapartidacontraposición coa indiferenza e a envexa de Xudá (a tribo predominante do Reino do Sur), reflectindo o rancor das tribos de Xosé e a tribo de Xudá naquel período. Ao final da narración, cando Xacob chega a [[Exipto]] e abenzoa*beice aos seus fillos, á tribo de Xudá prometéselle que había reinar sobre todas as outras, o que contradí a finalidade do resto da narración.
 
==Véxase tamén==