Illa de Nova Guinea: Diferenzas entre revisións

Ploeg informa que a miúdo a palabra ''papua'' a miúdo dise que deriva da palabra malaia ''papua'' ou ''pua-pua'', que significa "de pelo rizado", en referencia ao cabelo moi rizado dos habitantes destas áreas.<ref>{{Cite journal |last=Ploeg |first=Anton |year=2002 |title='De Papoea' What's in a name? |journal=Asia Pacific Journal of Anthropology |volume=3 |issue=1 |pages=75–101 |doi=10.1080/14442210210001706216 }}</ref> Outra posibilidade, (presentada por Sollewijn Gelpke en 1993) é que se trata da frase [[Biak]] ''sup i papwa'', que significa "a terra baixo [o atardecer]" e refírese ás illas ao oeste da [[Bird's Head Peninsula|Cabeza de Paxaro]], en [[Halmahera]]. Calquera que sexa a orixe do nome ''Papua'', chegou a ser asociado con esta zona, e máis especialmente con Halmahera, que foi coñecida polos portugueses por este nome durante a época da colonización desta parte do mundo.

Cando os exploradores españois e portugueses chegaron á illa a través das [[Illas Maluku | Illas das Especias]]. Se referiron a ela como Papua. Pero, o nome de '''Nova Guinea''' sería utilizado máis tarde polos occidentais empezando polo explorador español [[Íñigo Ortiz de Retes]] en [[1545]], en referencia ás similitudes de aparencia dos pobos indíxenas cos indíxenas da [[rexión de Guinea]] de [[África]]. Os holandeses que chegaron máis tarde ao mando de [[Jacob Le Maire | Lemaire]] e [[Willem Schouten | Schouten]] chamarona ''illa Schouten'', pero finalmente este nome úsase só para referirse a illas ao norte da costa de Papua, as [[Illas Schouten]] ou Biak Island. Cando os holandeses colonizarona como parte das [[Indias Orientais Neerlandesas]], chamárona '''Nieuw Guinea'''.

O nome '''Irian''' utilízase no idioma indonesio para referirse á illa e a provincia de Indonesia, como "provincia de Irian Jaya". O nome foi proposto en 1945 por Marcus Kaisiepo,<ref name="tides">{{Cite book

Nova Guinea é unha illa no norte do continente [[Sahul]], tamén coñecido como [[continente australiano| Australia]]. Atópase illada polo [[Mar de Arafura]] ao oeste e o [[Estreito de Torres]] e o [[Mar do Coral]] cara ao leste. Ás veces considerada como a illa máis oriental do [[Arquipélago Malaio]], que se atopa aono extremo norte de [[Australia]], [[Golfo de Carpentaria]] e [[península do Cabo York]], e ao oeste da [[Arquipélago Bismarck]] e ao [[Illas Salomón | Arquipélago das Illas Salomón]].

A forma de Nova Guinea é a miúdo comparado co dun [[paradisaeaParadisaea | ave do paraíso]], e isto dá lugar aos nomes habituais dos dous extremos da illa: oa '' [[penínsulaPenínsula Cabeza de Paxaro]]'' no noroeste ('' Vogelkop'' en holandés, '' Kepala Burung'' en IndonesiaIndonesio, tamén coñecida como a '' Península Doberai''), e o '' [[colaPenínsula Cola do Paxaro Península]]'' no sureste (tamén coñecidocoñecida como oa '' Península de Papúa'').

UnhaExiste columnaun vertebralcordal dasde montañas de leste a oeste, oas [[NovaNew Guinea Highlands]], domina a xeografía de Nova Guinea, quee se estende máis de {{convert | 1600 | km | a miña | -2 | abbr = on}}. da "cabeza" daá "cola" da illa. OA [[o oeste de Nova Guinea Occidental| metade occidental]] da illa de Nova Guinea contén as montañas máis altas de Oceanía, o aumento deelevandose ata {{convert4.884 | 4884 | m | ft | 0 | abbr = on}}de altaaltura, eson a garantía dunhadun constante fornezofornecemento dade choiva da atmosfera ecuatorial. A liña de árbores é deestá ao redor de {{convert | 4000 |4.000 m. |de ft | -2 | abbr = on}}. Elevaciónaltura e os picos máis altos conteñen permanente ecuatorial [[glaciar]]es ecuatoriales permanentes s-que se han de retirarseretiran polo menos desde 1936.<ref>Prentice, M.L. and G.S. Hope (2006). "Climate of Papua". Ch. 2.3 in Marshall, A.J., and Beehler, B.M. (eds.). The Ecology of Papua. Singapore: Periplus Editions. ''The authors note that "The magnitude of the recession of the Carstensz Glaciers, its causes, and its implications for local, regional, and global climate change are only qualitatively known. The recession of the Carstensz Glaciers from ~11 km² in 1942 to 2.4 km² by 2000 represents about an 80% decrease in ice area."''</ref><ref>[http://www.easternsnow.org/proceedings/2004/kincaid_and_klein.pdf Kincaid and Kline, "Retreat of the Irian Jaya Glaciers from 2000 to 2002 as Measured from IKONOS Satellite Images", paper presented at 61st Eastern Snow Conference, Portland, Maine, 2004]</ref><ref>[http://www.nichols.edu/DEPARTMENTS/Glacier/glacier_retreat.htm Recent Global Glacier Retreat Overview]</ref> VariosOutros outras cordillerascordais máis pequenaspequenos producenaparecen tanto ao norte ecomo ao oeste das sierrasserras centrais. ExceptoAgás nas elevaciones altas cumes, a maioría de áreaszonas posúen un clima cálido e húmido durante todo o ano, con algunha variación estacional asociada coa tempada dedo monzón do noreste.

OOs [[Lista das montañas máis altas de Nova Guinea | picos máis altos da illa de Nova Guinea]] son:

* [[Puncak Jaya]], ás veces coñecido polo seu antigo nome holandés Pirámide de Carstensz, é unha néboa cubría oun pico de pedra caliza cuberto de montañaneboa na parte indonesia da fronteira. EnCon 4.884 metros, Puncak Jaya fai de Nova Guinea do mundo [[Listaa decuarta illas polo puntoilla máis altoalta |do cuarta máis alta masamundo.]]

* [[Puncak Mandala]], situadasituado en Papua, é o segundo pico máis alto da illa encon 4.760 metros .

* [[Puncak Trikora]], tamén en Papua, écon 4.750 metros.

* [[Monte Wilhelm]] é o pico máis alto no lado PNG da fronteira ende PNG con 4.509 metros. O seu pico de granito é o punto máis alto da Cordillera de Bismarck.

* [[Monte Giluwe]] 4.368 metros é oa segundosegunda cume máis alta de PNG. Tamén é o pico volcánico máis alto de Oceanía.

Outra característica importante do hábitat éson aas vastavastas llanurallanuras sur e norte. Esténdese por centos de quilómetros, que inclúen terras baixas [[bosque]] s nas terras baixas, extensos humedaleshumedais, pastizales na [[sabana]] pastizales e algunhas das maiores extensións de bosquebosques [manglares]de [[manglar]]es nodo mundo. As terras baixas do sur son oa sitioubicación dedo [[Parque Nacional Lorentz]], tamén éson un [[UNESCO]] [[Patrimonio da Humanidade.]] da [[UNESCO]]. As terras baixas do norte son drenadasregadas principalmente polapolo [[río Mamberamo]] e os seus afluentes na parte indonesia, e polo [[Sepik]] no lado de PNG; as máis extensas terras baixas do sur o son por un gran número de ríos, principalmente o [[Digul]] no lado indonesio e o [[río Fly | Fly]] no lado de PNG. Estes son os principais sistemas dade illaríos dosda ríosilla, que drenan aproximadamentedesembocan ao noroeste, noreste, suroeste e sureste, respectivamente. Moitos teñen grandes áreas de meandromeandros e tradúcense en grandes áreaszonas dade [[lago]] s e pantanos de auga doce. A illa máis grande da costa, [[Dolak]] (Frederik Hendrik, Yos Sudarso), atópase cerca do estuario Digul, separadasseparada por ununha canle tan estreita recta que foi nomeado unchamado "arroio".

Nova Guinea contén moitos dos tipos de ecosistemas do mundo: os glaciares, [[tundra alpina]], [[sabana]], [[montano]] e [[Selva|terras baixas de selva]], [[manglar]] ses, [[humedaleshumedal]], slagos, o lago e [[ecosistema fluvial]] s, [[seagrasspradeira mariña]] é, e algúns dos máis ricos [[arrecife de coral]] s nodo planeta.

Antes da década de 1970, os arqueólogos chamanchamaban a única masa de terra do Pleistoceno co nome de ''Australasia'', aínda que esta palabra utilízase máis a miúdo para unha rexión máis ampla que inclúe as terras como [[Nova ZelandaZelandia]] que non están na mesma plataforma continental. A principios da década de 1970 introduciuse o término ''Maior Australia'' para o continente do Pleistoceno. Logo, nunha conferencia de 1975 e a consiguiente publicación, estenderon o nome ''Sahul'' do seu uso anterior por só o [[Sahul|Sahul útilShelf]] para cubrir o continente.

== Divisións políticas ==

* A parte oeste da illa,'''[[ Nova Guinea Occidental ]]''' ou '''Papúa Occidental''' (''Irian''en [[indonesio]]), situada ao oeste do [[meridiano]] 141 ° E de lonxitude (agás nunha pequena parte de territorio ao leste do [[río Fly]] que pertence a Papúa Nova Guinea) está administrada por [[Indonesia]] e se subdivide en dúas provincias:

* A parte oriental conforma a parte principal de [[Papúa Nova Guinea]], estado independente desde o [[1975]], antes coñecido como o ''territorio de Papúa e Nova Guinea'' gobernado por Australia, que consistía no [[Territorio de Nova Guinea | Territorio en fideicomiso de Nova Guinea]] (barrio noreste, anteriormente [[Nova Guinea Alemá]]), e o [[Territorio de Papua]] (barrio sureste). A cidade principal é a capital do estado, [[Port Moresby]]. O país componse de catro rexións: