Técnica Levallois: Diferenzas entre revisións

Este procedemento lítico debe aoo seu nome a que os primeiros achados tiveron lugar no [[século XIX]] nos arredores de [[Levallois-Perret]], preto de [[París]]. Hai que subliñar que o concepto Levallois variou moito desde entón ata a actualidade: ao primeiro non se distinguía a extracción predeterminada da discoide, polo que ambas as dúas denominábanse xenericamente ''«[[musteriense|núcleos musterienses]]»''. Foi [[Henri Breuil]] o primeiro en usar o termo ''Levalloisien'' aínda que pondo énfase na morfoloxía tanto das lascas comocoma dos núcleos, que se describían desde un punto de vista totalmente formal.

Dentro do concepto Levallois, os especialistas distinguen diversos modelos en función, tanto do produto a obter, comocoma da estratexia seguida para iso. Así, por unha banda distínguense os núcleos Levallois para lascas dos que están destinados a obter follas ou osdos que producen puntas. Doutra banda, diferénciase entre os núcleos de extraccións reiterativas, é dicir, que permiten obter varios produtos de lascado cunha soa preparación, dos de extraciónsextraccións preferenciais, ou sexa, aqueles nos que se obtén unha única peza, sendo necesaria unha nova preparación cada vez que se desexe obter outra peza. Para rematar, tamén se distinguen os núcleos nos que a explotación é centrípeta dos que a teñen paralela ou polarizada. Con todo, persisten, entre os especialistas, diferenzas na forma de ver o concepto ou idea Levallois, tanto sobre as variantes que poden incluírse dentro do método base, comocoma nos atributos que deben ter os produtos obtidos deste xeito. De feito, as experiencias de talla e osas warusoaanálises de pezas arqueolóxicas están demostrando que existen estratexias de talla moi diferentes coas que se poden obter produtos practicamente equivalentes.

A lasca Levallois, en sentido estrito, pódese obter por métodos diferentes que se poden agrupar en dúas categorías,: aquela que consiste en preparar o núcleo para obter unha gran lasca predeterminada, aproveitando ao máximo a súa superficie de explotación e conseguindo un control máis estrito de produto, mais cun gasto de enerxía maior, e por outra banda a obtención dunha serie máis ou menos numerosa de lascas predeterminadas cunha soa preparación, conseguindo un maior aforro enerxético, pero perdendo certo control sobre o produto e obtendo pezas máis pequenas en relación ao núcleo-soporte

O núcleo Levallois para unha lasca preferencial é o prototipo clásico. O procedemento que se segue comeza, neste caso, pola elección dun canto-soporte: un cantoseixo arredondeadoarredondado lixeiramente, alongado e patelo no que, que se prepara, concun [[percusor (talla lítica)|percusor duro]], tállasetallando perifericamente un plano de percusión que servirá para ''mondar'' a cara principal do núcleo por medio de levantamentos centrípetos. Si é preciso, prepárase, ademais, unha ''plataforma de percusión'' situada, xeralmente nun dos extremos estreitos do soporte, para poder dar o golpe no mesmo sentido que o seu eixe de alargamento. Desde este plano de percusión, extráese cun único golpe, que, forzosamente, ha ser certeiro e dirixido cara ao centro do núcleo, unha gran [[lasca Levallois]] cunha forma que xa fora preconcibida antes grazas á forma máis ou menos convexa e regular da cara principal do núcleo. Esta lasca será, normalmente, máis longa que larga, e con varios negativos centrípetos na súa cara superior (polo menos catro) que son as cicatrices propias da preparación do núcleo. Algúns núcleos Levallois teñen a particularidade de que, ás veces, reciben o golpe no lateral, e non no extremo, polo que as lascas son tan latgaslargas comocoma longas, ou mesmo máis. Unha vez explotados e abandonados, estes núcleos teñen unha forma moi característica na que destaca a preparación bifacial periférica de sección planoconvexa e un gran negativo de lascado que ocupa practicamente toda a cara principal do núcleo. En Europa e, máis concretamente, en [[España]], os núcleos Levallois aparecen no Achelense, pero a maioría das veces, teñen o golpe no lateral, e non lonxitudinal; do mesmo xeito, as lascas Levallois do Paleolítico Inferior son máis largas que longas. En cambio, o Levallois do Paleolítico Medio é o típico coa extracción alargada e mellor controlada. Identifícanse varias fases iniciais ''«pre-Levallois»'' en [[Stellenbosch]] ([[SudáfricaSuráfrica]]), outra fase ''«proto-Levallois»'' denominada máis especificamente dependendo das súas características e rexións, como Vitoria-Oeste en [[Uganda]] e tipo Kerzaz en [[Alxeria]], ata chegar ao Levallois propiamente dito que liga xa coas evidencias coñecidas en [[Europa]], durante o Achelense pleno.

A finais dos [[anos 1980|anos 80]], o investigador [[Francia|francés]] [[Éric Boëda]] estudou detidamente unha serie de pezas musterienses procedentes do asentamento de ''Biache-Saint-Vaast'' ([[Pas-de-Calais]]) descubrindo que, durante o Paleolítico Inferior e Medio existía unha variante Levallois que pasara desapercibida ou que fora identificada cunha técnica de lascado habitual neses períodos prehistóricos, a ''extracción centrípeta discoide'' (que non conlevaleva consigo lascas predeterminadas). Pouco despois realizou unha profunda revisión do método Levallois a través do estudo destes e outros [[tipo lítico|obxectos arqueolóxicos]] e de [[talla lítica experimental|experiencias de talla]]. Boëda dedica gran parte dos seus traballos a establecer as diferenzas entre núcleos Levallois reiterativos centrípetos e os núcleos discoides de extracción centrípeta. Así mesmo propúxose establecer a relación entre o método Levallois clásico, para unha lasca preferencial, e este procedemento repetitivo. Tanto o núcleo Levallois reiterativo, comocoma o Discoide comparten unha estratexia de explotación centrípeta moi rendible; pero, mentres que o Levallois ten unha superficie principal de explotación escasamente combadacambada, case plana, o núcleo discoide tenas moi combadascambadas, practicamente (bi) piramidalespiramidais ou, cando menos, claramente (bi)convexas. Isto débese a que a concepción volumétrica da técnica Levallois é peculiar: os núcleos Levallois centrípetos reiterativos teñen un plano de percusión circundante, preparado para obter unha boa morea de lascas predeterminadas, golpeando perifericamente; ademais, a cara de explotación é bastante plana, cunha preparación moi similar á dun núcleo Levallois clásico, o cal permite aproveitar ao máximo a súa superficie e obter lascas relativamente grandes e invasoras, reiteradamente. É dicir, mentres que nun núcleo non Levallois centrípeto bifacial ambas as caras son equivalentes, pois ambas as dúas se traballan para extraer lascas (de aí, a súa morfoloxía biconvexa, visto de perfil); un núcleo Levallois reiterativo, en cambiotroques, é planoconvexo porque cada cara ten unha función diferente: unha actúa de plataforma de percusión periférica e, a outra, de zona de explotación centrípeta.

Por outra banda, tanto os núcleos Levallois para obter unha soa lasca preferencial, comocoma os núcleos Levallois reiterativos centrípetos teñen unha fase de preparación moi similar, por non dicir idéntica. Pero nos primeiros a preparación só conduce a unha lasca de morfoloxía equilibrada, perfectamente predeterminada na cal se aproveita toda a superficie de explotación (gástase moita enerxía para unha soa extracción, pero o control é moi alto, se non hai erros ou accidentes). En cambio, nos segundos, a rendibilidade enerxética é maior, ao obterse unha serie considerable de lascas predeterminadas, de tamaño e forma estandarizados (aínda que con menos control sobre cada peza). As lascas tamén son invasoras, aínda que non tanto e teñen a particularidade engadida de que, o seu negativo serve para preparar a extracción da lasca seguinte, por iso o método reiterativo proporciona pezas cunha cara superior con varios negativos de lascado, un dos cales pode ser máis grande que os demais, ao ser o resultado dalgunha outra lasca obtida con anterioridade. Por oposición, as lascas obtidas polo método clásico (''preferencial''), teñen unha serie de negativos centrípetos, todos de tamaño moi similar, na súa cara superior.

Os núcleos Levallois para puntas prepáranse de diversos modos, todos moi específicos, que buscan crear un nervio lonxitudinal na cara de explotación do núcleo (o chamado nervio Levallois);. existenExisten diversos medios para obter ese nervio, tal como se puido demostrar nos [[Talla lítica experimental|experimentos de talla]] e na recolocación de pezas procedentes de [[sitio arqueolóxico|sitios arqueolóxicos]]. Este nervio é o suficientemente prominente como para dirixir a [[fractura concoidea|fractura]] da lasca, ao golpear nunha plataforma especificamente preparada para iso. As pezas así obtidas teñen unha morfoloxía triangular simétrica, cunha zona proximal ancha (na que se conserva un talón diedro ou facetado) e unha zona terminal moi afiada dividida en dúas polo mencionado nervio a modo de [[bisectriz]], ademais de ser, vistas de perfil, moi finas e equilibradas. Cando a punta extraída non alcanza os límites da cara de explotación do núcleo, é posible aproveitar esa preparación para obter unha segunda [[punta Levallois]] que levará na súa cara superior o negativo da peza extraída previamente. Aínda que isto ocorre raras veces, o procedemento puido ser reproducido experimentalmente por [[François Bordes]], quen fala, por iso, de puntas Levallois de primeiroprimeira e segunda orde.

Xa desde o [[Paleolítico Medio]] o ser humano é capaz de obter lascas o suficientemente alargadas como para serseren cualificadas de [[folla lítica|follas]] obtidas conscientemente, é dicir, non dun modo fortuíto, senón predeterminadas no núcleo por medio dunha das variantes da técnica Levallois. Os núcleos Levallois para follas combinan a elección dun canto-soporte morfolóxicamentemorfoloxicamente moi adecuado, isto é, máis alargado, cunha preparación Levallois particular que conforma unha cara combadacambada tirando acase cilíndrica. Golpeando desde un ou ambos os extremos do soporte (''polos''), con percusións paralelas (polarizadas), as lascas obtidas son alargadas (''follas''). Dado que os negativos das follas xa extraídas, ao serseren lonxitudinais e case paralelos, serven para preparar a extracción dadas follas seguintes (dirixindo as ondas de fractura), non é necesario volver acomodar a superficie do núcleo para continuar explotándoo; por iso dise que este é un método de extracción reiterativo (ou recurrenterecorrente)