Cana de azucre: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
Sen resumo de edición
Nachonion (conversa | contribucións)
Sen resumo de edición
Liña 2:
''Para ver outros vexetais con este nome ver: [[cana (vexetal)]].''
 
{{Taxobox
| name = Cana de azucre
| image = Kew.gardens.sugar.cane.arp.jpg
| image_width = 250px
| image_caption = Caña de azúcar cortada
| regnum = [[Plantae]]
| divisio = [[Magnoliophyta]]
| classis = [[Liliopsida]]
| subclassis = [[Commelinidae]]
| ordo = [[Poales]]
| familia = [[Poaceae]]
| subfamilia = [[Panicoideae]]
| tribus = [[Andropogoneae]]
| genus = [[Saccharum]]
| species = S. officinarum
| binomial = Saccharum officinarum
| binomial_authority = [[L.]]
}}
[[Ficheiro:Cut_sugarcane.jpg|dereita|thumb|240px|Canas cortadas]]
[[File:Saccharum officinarum Blanco1.18-cropped.jpg|thumb|240px|Ilustración]]
 
A '''cana de azucre''' ('''''Saccharum officinarum'''''), é unha das seis [[especie]]s do xénero ''[[Saccharum]]'', [[gramínea]]s altas que proveñen do sueste asiático. É un vexetal co cal se fabrican [[azucre]] e [[alcol]].
{| border="1" cellspacing="0" align="right" cellpadding="2"
|-----
! bgcolor="lightgreen" align="center" | '''cana de azucre'''
|-----
| align="center" | [[Ficheiro:Kew.gardens.sugar.cane.arp.jpg|200px|Cana de azucre]] <br />
|-----
! bgcolor="lightgreen" align="center" | Clasificación científica
|-----
|
{| align="center">
| [[Reino (bioloxía)|Reino]]: || [[Plantae]]
|-----
| [[Filo (bioloxía)|Filo]]: || [[Magnoliophyta]]
|-----
| [[Clase (bioloxía)|Clase]]: || [[Liliopsida]]
|-----
| [[Orde (bioloxía)|Orde]]: || [[Cyperales]]
|-----
| [[Familia (botánica)|Familia]]: || [[Poaceae]]
|-----
| [[Xénero (bioloxía)|Xénero]]: || '''''Saccharum'''''
|-----
|
|}
|-----
! bgcolor="lightgreen" align="center" | [[Especie]]s
|-----
|
:''S. spontaneum''<br />
:''S. robustum''<br />
:''S. officinarum''<br />
:''S. barberi''<br />
:''S. sinense''<br />
:''S. edule''<br />
|-----
|
|-----
!! bgcolor="lightgreen" align="center" | '''Referencia'''
|-----
| Ref: [http://www.itis.usda.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=42058 ITIS 42058]
de 2004-05-05
|-----
|}
 
Hai uns 13 millóns de hectáreas de cultivo de cana de azucre no mundo, espallados por uns 100 países. Os principais produtores mundiais son o [[Brasil]], a [[India]] e a [[República Popular China]].
A '''cana de azucre''', de nome científico '''''Saccharum officinarum''''', é unha das seis [[especie]]s do xénero ''[[Saccharum]]'', [[gramínea]]s altas que proveñen do Sueste asiático. É un vexetal co cal se fabrican [[azucre]] e [[alcol]].
 
== Descrición ==
Hai uns 13 millóns de hectáreas de cultivo de cana de azucre no mundo, espallados por uns 100 países. Os principais produtores mundiais son [[Brasil]], [[India]] e [[República Popular China]].
Son plantas [[cespitosa]]s con talos de até 5 m x 2-5 cm, con numerosos entrenós alongados vexetativamente, doces e zumarentos. [[Vaíña]]s glabras ou vilosas; [[lígula]] de 2-4 mm; lamelas 1-2 m x 2-6 cm, glabras ou a costela media vilosa. [[Panícula]] 25-50 cm; pedúnculo glabro ou densamente puberulento; eixo glabro ou viloso; entrenós do [[raque]] de 5 mm, glabros. Espículas 3-4 mm, agudas, con [[tricoma]]s de até 7 mm; [[gluma]] inferior glabra; lema inferior ciliada no 1/ 2 superior; lema superior e aresta xeralmente ausentes; anteras 3, 1.5-2 mm.<ref name = Trop/>
 
==Distribución==
A cana de azucre é unha planta proveniente do [[sueste asiático]]. A expansión musulmá supuxo a introdución da planta en territorios onde daquela non se cultivaba. Así chegou ao [[Europa|continente europeo]], máis en concreto á zona costeira entre as cidades de [[Málaga]] e [[Motril]], sendo esta franxa a única zona de Europa onde arraigó. Posteriormente os españois levaron a planta, primeiro ás [[illas Canarias]], e despois ás [[América]]s. Disque a primeira vez que se levou ás Américas, foi por [[Pedro de Atienza]], na [[segunda viaxe de Colón]] á [[Illa Española]]. Así esta cultura se desenvolveu en países como [[Cuba]], [[Guatemala]], [[Brasil]], [[México]], [[Arxentina]], [[Perú]], [[Ecuador]], [[República Dominicana]], [[Colombia]]<ref name="test">http://www.asocana.org/, Asociación de cultivadores de cana de azucre de Colombia.</ref> e [[Venezuela]], que se atopan entre os maiores produtores de azucre do mundo.
 
==Usos==
O zume do seu talo é a principal fonte de [[azucre]]. Despois de colleitar a cana, pásase baixo unhas coitelas que esfarelan o esmiúzan, para despois pasar ao [[trapiche]] (muíño de cana). Este zume é depurado por unha serie de filtros; a seguir, sométese a un tratamento clarificante e de aí se coloca en depósitos de cocción ao baleiro, onde se concentra o zume; por último, cristalízase o azucre do zume. Unha vez cristalizado o azucre, extráese a auga restante ficando así o azucre branco común que se coñece habitualmente.
 
Nas zonas onde se colleita, tamén se masca a cana fresca, polo seu zume; mais tamén o zume doce véndese en vasos ou conos de papel pouco despois de ter sido extraído empregando unha máquina con esa fin. Nalgúns países como [[Cuba]] e [[República Dominicana]] este zume coñécese coma [[Guarapo]].
 
Diferentes microorganismos asociados ás súas raíces e algúns que medran dentro dos tecidos da planta ([[endófito]]s), como no seu talo e as follas, poden fixar o [[nitróxeno|azote]] atmosférico, o que permite o seu cultivo en moitas zonas sen aporte de fertilizantes nitroxenados.
 
== Cultivo ==
A cana é un cultivo de zonas tropicais ou subtropicais do mundo. Requiere auga e solos axeitados para medrar ben. É unha planta que asimila moi ben a radiación solar, tendo unha eficiencia achegada a 2% de conversión da enerxía incidente en [[biomasa]]. Unha cultura eficiente pode producir 100 a 150 [[tonelada]]s de cana por [[hectárea]] por ano (con 14% a 17% de sacarosa, 14% a 16% de fibra e 2% doutros produtos solúbeis).
 
A cana propágase mediante a plantación de anacos de cana, de cada nó sae unha planta nova idéntica á orixinal; unha vez plantada a planta medra e acumula azucre no seu talo, o cal se corta cando está maduro. A planta regroma varias veces e pode seguir sendo colleitada. Estes cortes sucesivos chámanse "zafras". A planta deteriórase co tempo e polo uso da maquinaria que pisa as raíces, así que cómpre replantar cada sete a dez anos, aínda que existen canavais de 25 ou máis anos de idade.
 
A cana require de abundante auga. O seu período de crecemento varía entre 11 e 17 meses, dependendo da variedade de cana e da zona. Require de [[azote]], [[Fósforo (elemento)|fósforo]], [[potasio]] e certos [[oligoelemento]]s para a súa fertilización. En zonas salinas engádese [[xofre]] para controlar o [[sodio]].
 
A cana pódese apañar a man ou a máquina. A colleita manual faise a base de persoas con [[machado]] que cortan os talos (xeralmente despois de queimada a planta para facer máis eficiente o labor) e organízanos en feixes para o seu transporte. Unha persoa pode apañar entre 5 e 7 [[tonelada|t]] por día de cana queimada e 40% menos de cana sen queimar. A colleira mecánica faise con [[colleitadora]]s que cortan o mato e separan os talos das follas con ventiladores. Unha máquina pode colleitar 30 toneladas por hora, mais co inconveniente de que dana a raíz ou soca, diminuíndo en gran medida o nacemento de novas plantas por este método sendo moitas veces necesaria a replantación.
 
=== Historia do cultivo ===
:: ''VerVéxase artigo principal: [[Historia do cultivo da cana de azucre]]''
 
== Taxonomía ==
''Saccharum officinarum'' foi descrita por [[Carl von Linné]] e publicado en ''[[Species Plantarum]]'' 1: 54. 1753.<ref name = Trop>{{cita web |url=http://www.tropicos.org/Name/25512479 |título= ''{{PAGENAME}}''|dataacceso=11 de marzo de 2013 |obra= Tropicos.org. [[Missouri Botanical Garden]]}}</ref>
;[[Etimoloxía]]
'''''Saccharum''''': nome xenérico que deriva do [[Lingua grega|grego]] ''sakcharon'', "azucre", e outras palabras semellantes en [[Lingua malaia|malaio]] e [[sánscrito]] para "azucre ou o zume da cana de azucre".<ref>[http://www.calflora.net/botanicalnames/pageSA-SH.html En Nomes Botánicos]</ref>
 
'''''officinarum''''': [[epíteto]] [[latín|latino]] que significa "vendido coma herba medicinal".<ref>[http://www.winternet.com/~chuckg/dictionary/dictionary.132.html En Epítetos Botánicos]</ref>
;[[sinonimia (bioloxía)|Sinonimia]]:
* ''Arundo saccharifera'' Garsault
* ''Saccharifera officinalis'' Stokes
* ''Saccharum atrorubens'' Cuzent & Pancher ex Drake
* ''Saccharum fragile'' Cuzent & Pancher ex Drake
* ''Saccharum glabrum'' Cuzent & Pancher ex Drake
* ''Saccharum hybridum'' R.M.Grey
* ''Saccharum infirmum'' Steud.
* ''Saccharum luzonicum'' Cuzent & Pancher ex Drake
* ''Saccharum monandrum'' Rottb.
* ''Saccharum obscurum'' Cuzent & Pancher ex Drake
* ''Saccharum occidentale'' Sw.
* ''Saccharum officinale'' Salisb.
* ''Saccharum rubicundum'' Cuzent & Pancher ex Drake
* ''Saccharum spontaneum subsp. luzonicum'' Hack.
* ''Saccharum violaceum'' Tussac<ref>[http://www.theplantlist.org/tpl/record/kew-439977 ''{{PAGENAME}}'' en PlantList]</ref><ref>{{cita web|url=http://apps.kew.org/wcsp/namedetail.do?name_id=439977|título=''{{PAGENAME}}'' |work=World Checklist of Selected Plant Families|accessdate=11-03-2013}}</ref>
 
== Notas ==
{{Referencias}}
== Véxase tamén ==
{{commonscat}}
{{wikispecies|Saccharum officinarum}}
=== Outros artigos ===
* [[poaceae#Descrición|Características das poáceas]]
* [[Remolacha azucreira|Beterraba azucreira]]
* [[Azucre]]
* [[Etanol]]
 
=== Bibliografía ===
# CONABIO. 2009. Catálogo taxonómico de especies de México. 1. In Capital Nat. México. CONABIO, México City.
# Correa A., M.D., C. Galdames & M. Stapf. 2004. Cat. Pl. Vasc. Panamá 1–599. Smithsonian Tropical Research Institute, Panamá.
# Cowan, C. P. 1983. Flora de Tabasco. Listados Floríst. México 1: 1–123.
# Darke, R. 1999. Color Encycl. Ornam. Grasses 1–325. Timber Press, Portland.
# Davidse, G. & R. W. Pohl. 1994. 146. Saccharum L. 6: 378–379. In G. Davidse, M. Sousa Sánchez & A.O. Chater (eds.) Fl. Mesoamer.. Universidad Nacional Autónoma de México, México, D. F.
# Davidse, G., M. Sousa Sánchez & A.O. Chater. 1994. Alismataceae a Cyperaceae. 6: i–xvi, 1–543. In G. Davidse, M. Sousa Sánchez & A.O. Chater (eds.) Fl. Mesoamer.. Universidad Nacional Autónoma de México, México, D. F.
# Dodson, C.H. & A.H. Gentry. 1978. Flora of the Río Palenque Science Center: Los Ríos Province, Ecuador. Selbyana 4(1–6): i–xxx, 1–628.
# Dodson, C.H., A.H. Gentry & F.M. Valverde Badillo. 1985. Fl. Jauneche 1–512. Banco Central del Ecuador, Quito.
# Espejo Serna, A., A. R. López-Ferrari & J. Valdés-Reyna. 2000. Poaceae. Monocot. Mexic. Sinopsis Floríst. 10: 7–236 [and index].
# Filgueiras, T. S. 1991. A floristic analysis of the Gramineae of Brasil's Distrito Federal and a list of the species occurring in the área. Edinburgh J. Bot. 48: 73–80.
# Filgueiras, T. S. 2003. Saccharum. In Catalogue of New World Grasses (Poaceae): III. Subfamilies Panicoideae, Aristidoideae, Arundinoideae, and Danthonioideae. Contr. U.S. Natl. Herb. 46: 550–557.
# Flora of China Editorial Committee. 1988-2013. Flora of China (Checklist & Addendum). Unpaginated. In C. Y. Wu, P. H. Raven & D. Y. Hong (eds.) Fl. China. Science Press & Missouri Botanical Garden Press, Beijing & St. Louis.
# Flora of China Editorial Committee. 2006. Flora of China (Poaceae). 22: 1–733. In C. Y. Wu, P. H. Raven & D. Y. Hong (eds.) Fl. China. Science Press & Missouri Botanical Garden Press, Beijing & St. Louis.
# Forzza, R. C. & et al. et al. 2010. 2010 Lista de espécies Flora do Brasil. http://floradobrasil.jbrj.gov.br/2010/.
 
=== Ligazóns externas ===
* [http://www.sucropedia.com/ Sucropedia.com], an encyclopedia about sugar production
* [http://wwf.panda.org/about_our_earth/all_publications/?22255/Sugar-and-the-Environment-Encouraging-Better-Management-Practices-in-Sugar-Production-and-Processing Sugar and the Environment] from the [[World Wide Fund for Nature]]
* [http://www.caneinfo.nic.in/ CaneInfo] from India's [[National Informatics Centre]]
* [http://english.unica.com.br/ Brazilian Sugarcane Industry Association] ÚNICA)
* [http://www.nfsp-philippines.org/ National Federation of Sugarcane Planters], Philippines
* [http://www.bettersugarcane.org/ The Better Sugar Cane Initiative]
* [http://www.sucre-ethique.org/?lang=en Ethical Sugar], a French NGO
* [http://digital.csic.es/bitstream/10261/60263/1/1.pdf Azucre nas Américaa]
 
 
[[Categoría:Saccharum]]