Radon: Diferenzas entre revisións

O '''radonradón''' é un [[elemento químico]] pertencente ao grupo dos [[gases nobres]]. Na súa forma gasosa é incoloro, inodoro e insípido (en forma sólida a súa cor é avermellada). Na '''[[Táboa periódica dos elementos|táboa periódica]]''' ten o número 86 e símbolo Rn. A súa masa media é de 222, o que implica que por termo medio ten 222-86 =136 neutróns. Igualmente, en estado neutro correspóndelle ter o mesmo número de electróns que de protóns, isto é, 86. É un elemento radioactivo e gasoso, encadrado dentro dos chamados gases nobres. O radonradón é produto da desintegración do raio[[Radio (elemento)|radio]] (226Ra), elemento altamente radioactivo, así como do torio de onde vén o nome dun dos seus isótopos, torón, de vida media de 55 segundos e de número másico 220. O isótopo 219Rn é produto da desintegración do actinio, chamado actinón e ten unha vida media de 4 segundos. Ademais de todos estes, o radonradón ten 22 isótopos artificiais, producidos por reaccións nucleares por transmutación artificial en ciclotróns e aceleradores lineais. O isótopo máis estable é o 222Rn, tamén o máis abundante, cunha vida media de 3,8 días e produto da desintegración do 226Ra. Ao emitir partículas alfa convértese en 218Po.

RadonO Radón foi o quinto elemento [[radioactividade|radioactivo]] descuberto, despois de [[uranio]], [[torio]], radio e polonium. Descubriuse en 1900 por '''Friedrich Ernst Dorn'''. Antes diso, en 1899, Pierre e [[Marie Curie]] observaban que o "gas" emitido por radio permanecía radioactivo paradurante un monthmes. Máis Tarde ese ano, Robert B. Owens e Ernest Rutherford, en McGill University en Montreal, dábase conta de variacións cando intentando medir radiación de torio oxide. Rutherford dada conta que os compostos de torio continuamente emiten un gas radioactivo que conserva os poderes radioactivos durante varios minutos, e chamado esta emanación de gas (de latín "emanare" a transcorrer e "emanatio"-expiration),[39] e Emanación de Torio posterior (Xoves Em). En 1901, el demostraba que as emanacións son radioactivas, pero atribuían ao Curies para o descubrimento do element. En 1903, emanacións similares eran observadas de actinio por André-Louis Debierne e eran chamados Emanación de Actinio (Ac Em). Varios nomes eran suxeridos para estes tres gases: exradio, exthorio, e exactinio en 1904;[43] radon, torón, e akton en 1918; radeon, thoreon, e actineon en 1919, e ao final radon, torón, e actinón en 1920. O parecido dos espectros destes tres gases cos de argon, cripton, e xenón, e a súa inercia química observada inducían a señor William Ramsay a suxerir en 1904 que as "emanacións" poderían conter un novo elemento da familia de gas nobre.En 1910, señor William Ramsay e Robert Whytlaw-Gray illaban radon, determinaban a súa densidade, e determinaban que era o gas escribían que "Est fort incommodé de radio de L'expression de l'émanation du", (a expresión de emanación de radio está moi incómoda) e suxería o niton de nome novo (Nt) (do sentido de "nitens" latino que "brilla") para resaltar o radioluminescence property, e en 1912 era aceptado pola ''Comisión Internacional para Pesos Atómicos''. En 1923, o ''Comité Internacional para Elementos Químicos'' e ''Unión Internacional de Química Pura e Aplicada (IUPAC)'' elixían entre o radon de nomes (Rn), torón (Tn), e actinón (Un). Máis Tarde, en lugar de cando isótopos eran contados nomeaba, o elemento tomaba o nome do isótopo máis estable, radon, mentres Tn era renomeado 220Rn e Un era renomeado 219Rn. Tan tarde como os 1960s, ao elemento tamén un se refería sinxelamente como emanation. O primeiro composto sintetizado de radonradón, fluoruro de radonradón, era obtido dentroen 1962. O perigo de exposición alta a radonradón en mina, onde as exposicións alcanzandoacadan 1,000,000 Bq/m3 pode ser atopado, foi moito tempo sabido. En 1530, Paracelsus describía unha enfermidade que malgasta de mineiros, o mala metallorum, e ventilación recomendada Georg Agricola en mina evitar esta enfermidade de montañas (Bergsucht). En 1879, esta condición era identificada como cancro de pulmóns por Herting e Hesse na súa investigación acerca de mineiros de Schneeberg, Alemaña. O primeiro comandante estuda con radon e saúde acontecía no contexto de minaría de uranio na rexión Joachimsthal de Bohemia. Nos EUA, estudos e mitigación soamente seguían décadas de efectos de saúde en mineiros de uranio dos Estados Unidos Do Suroeste empregados durante o primeiro Cold War; estándares non eran implementar ata 1971. A presenza de radon en aire interior era documentada tan cedo como 1950. Empezando nos 1970s a investigación era iniciada para abordar fontes de radonradón interior, determinantes de concentración, efectos de saúde, e aproximacións aá mitigación. Nos [[Estados Unidos]], o problema de radonradón interior recibía publicidade estendida e intensificaba investigación despois dun incidente amplamente anunciado en 1984. Durante control rutineiro nunha planta de poderenerxía nuclear de Pensilvania, atopábase quedescúbreseque un traballador éestá contaminado con radioactividade. Unha contaminación alta de radonradón na súa casa era posteriormente identificada como responsable da contaminación.

A emanación do radonradón do chan varía co tipo de chan e co contido de uranio superficial, así que as concentracións ao aire libre do radonradón se poden utilizar para seguir masas de aire nun grao limitado. Este feito foi posto ao uso por algúns científicos atmosféricos. Aínda que algúns médicos creron unha vez que o radonradón se pode utilizar terapeuticamente, non hai evidencia para esta crenza e o radon non está actualmente en uso médico, polo menos no mundo desenvolvido. O sismólogo italiano Gianpaolo Giuliani anticipara o terremoto que sacudiu a Italia o 6 de abril de 2009 e baseou os seus prognósticos nas concentracións de gas radon en zonas sísmicamente activas, foi denunciado á policía por "estender a alarma" e viuse obrigado a quitar as súas conclusións de Internet. Un mes antes do terremoto dunha magnitude de entre 5,8 e 6,3 na escala de Richter que tería deixado unhas 50.000 persoas sen fogar, ao redor de 26 cidades sufriron danos graves e máis dun centenar de mortos, unhas furgonetas con altofalantes comezaron a circular por L'Aquila (Italia) pedindo os seus habitantes que evacuaran as súas casas, despois de que o sismólogo anticipase que se produciría un gran terremoto. Cando os medios de comunicación preguntaron sobre a suposta falla das autoridades á hora de salvar a poboación antes do terremoto, o director do Instituto Nacional de Xeofísica, Enzo Boschi, quitou importancia ás predicións de Giuliani.1 2 3 "Cada vez que hai un sismo hai xente que di que o predixo", afirmou. "Polo que eu sei, ninguén predixo este sismo con precisión. Non é posible predicir os terremotos". Non obstante, existen varios precedentes de predición de terremotos onde foron confirmadas as altas concentracións deste gas antes dos sismos. Por citar algúns exemplos: Galicia, España en 19974 e Haicheng en China, nos anos setenta, cuxa predición a tempo salvou miles de vidas. Estes terremotos non foron preditos baseándose unicamente nas concentración do gas, pero este foi un dos factores influentes.

Cando se fala do perigo do radonradón non se debe de esquecer a radiación emitida por todo o conxunto: radonradón e descendentes. O perigo está sobre todo nos seus descendentes de vida curta: en concreto o 218Po e 214Po. Existe tamén unha exposición externa causada pola [[radiación gamma]] directa, pero o verdadeiro risco está nas partículas alfa. A radiación alfa é relativamente pouco perigosa fóra do corpo porque a epiderme nos protexe dela. O principal problema vén cando se inhala: as partículas radioactivas adhírense ao tecido pulmonar, onde poden emitir radiación alfa ás células broncopulmonares. A absorción desta radiación provoca ionizacións e excitacións das estruturas celulares provocando efectos lesivos: pode danar directa e indirectamente o DNAADN e provocar mutacións no tecido pulmonar. Recordemos que o cancro é unha división incontrolada de células mudadasmutadas. En USA está considerada a segunda causa de morte por cancro de pulmón despois do tabaco. Ademais, os seus efectos son sinérxicos: fumar e vivir nunha casa con alto contido de radon aumenta o risco unhas 46 veces máis que de darse os 2 fenómenos por separado.5 Un estudo en Alemaña dinos que cunha concentración de 40 Bq/m3 o 7% de todos os cancros de pulmón en fumadores se pode atribuír ao radon. En non fumadores pódese atribuír ata un 22%. Isto é lóxico porque en fumadores é difícil atribuír unha soa causa. Outros estudos en non fumadores en Francia dinnos que pode chegar a atribuírse ata un 25%. En Holanda un 17% e en Suecia un 24%. En Galicia a combinación de Tabacotabaco e radonradón atribúese nun 25%. A recomendación de protección radiolóxica en Europa establece o nivel de referencia acción de remedio 400 Bq/m3. E o nivel de deseño de novas vivendas en 200 Bq/m3. A axencia norteamericana de protección ambiental establece como o nivel de acción cando se superan os 4 PCi/l (148 Bq/m3).6

== RadonRadón en Vivendas ==

As fontes de RadonRadón en domicilios son principalmente: o chan sobre o que se asenta o edificio, as paredes, piso, teito, auga e gas utilizados. O radon pode penetrar no edificio por todas as aberturas, por mínimas que sexan: dende pequenas fisuras e orificios tales como os poros de bloques de cemento. Recordemos que o radon procede da cadea de desintegración do uranio. Este último tarda en reducirse á metade uns 4.500 millóns de anos e en cambio o radon tarda 3,8 días. É doado deducir que sempre haberá uranio e raio para transformarse en radon, e polo tanto podemos concluír que a exhalación media nos domicilios non sufrirá grandes flutuacións.

O RadonRadón é capaz de viaxar entre os poros do chan ata alcanzar a superficie debido á diferenza de presión entre os poros por onde viaxa o gas e o espazo pechado, establecéndose un fluxo dende o terreo ata o interior da edificación. Os mecanismos son por gradiente de presión (convección) e por gradiente de concentración (difusión). O tipo de chan é o factor máis importante, sobre todo se a rocha nai sobre a que se asinta é rica en uranio. O exemplo máis representativo o do Granito. Ademais, canto máis agretado estea o chan, maior é probabilidade de emisión. Por este motivo o soto, en caso de habelo, é o que maior concentración sufrirá xa que adoita estar encaixado nunha cavidade rochosa. O radon acumulado no soto pode emigrar cara á primeira planta por convección e difusión a través do teito deste. As augas subterráneas poden posuír elevadas concentracións de radon. Cando a auga sae das billas unha gran parte do radon que contén despréndese e incorpórase á atmosfera circundante. O gas natural tamén contén Radon debido ao 238 U e 226 Ra presentes na rocha almacén. Aínda que as cantidades en auga e gas son moito menos significativas.

A presenza de radionúclidos naturais nos materiais utilizados na construción ocasiona fluxos de RadonRadón que contribúen nun 15-20% á concentración do interior da vivenda. Tal e como sucede no chan: a presencia de gretas agrava o problema. Afondando en materiais de construción diremos que a presenza de redionúclidos do Radon como o son o 235Th 226Ra é de maior a menor son: as pedras naturais (70 Bq/kg), os cementos (70 Bq/Kg), os ladrillos (60 Bq/Kg) o formigón (30 Bq/Kg), xesos e as escaiolas (20 Bq/Kg). Os materiais que menos RadonRadón conteñen son as madeiras.

A [[Presión atmosférica|presión]] é o factor máis relevante. As baixas presións xeran un gradiente positivo entre o terreo e o interior do módulo, e polo tanto aumenta a concentración de RadonRadón no interior dos fogares. A temperatura inflúe na presión, se ben o seu efecto é menos relevante. A choiva tamén inflúe porque satura os poros no terreo, reduce a súa permeabilidade no contorno deixando como vía preferente de escape o terreo seco baixo da vivenda. Isto sucede sobre todo para taxas de precipitacións altas. O vento inflúe de xeito positivo a efectos de ventilación, xa que induce a correntes no interior diminuíndo a concentración de Radon.

==== Medidas mitigadoras: Evacuación do radonradón ====

Este método utiliza ventiladores que permiten manter un fluxo constante independentemente das condicións atmosféricas. Nas casas ben illadas e seladas, unha ventilación mecánica é máis eficaz que a aireación natural. Presentan como inconvenientes o consumo enerxético, molestias acústicas e risco de conxelación. Destacamos a ventilación mecánica de dobre fluxo con recuperación de calor: Un intercambiador de calor prequecer o aire frío e limpo do exterior antes de que sexa inxectado nos cuartos. Para iso, utiliza a calor do aire cargado de radon, que é evacuado cara ao exterior por un extractor, permitindo recuperar entre o 50% e o 80% da calor. Tamén é posible instalar un sistema de aspiración baixo o forxado onde o aire cargado de radon é evacuado fóra do edifico. Toda evacuación do aire cargado de radon debe facerse a unha gran distancia do edificio ou a nivel do teito, para evitar que o radonradón entre de volta no edificio.