|
}}
'''Thelonious Sphere Monk''', nado en [[Rocky Mount, Carolina do Norte|Rocky Mount]] ([[Carolina do Norte]]) o [[10 de outubro]] de [[1917]] e finado en [[Weehawken]] ([[Nova Jersey]]) o [[17 de febreiro]] de [[1982]], foi un pianista e compositor [[Estados Unidos|estadounidense]] de [[jazz]]. O seu estilo interpretativo e compositivo, formado plenamente en [[1947]], apenas variou nos 25 anos siguintesseguintes. Pianista fundador do [[bebop]], tocou tamén baixo o influxo do [[hard bop]] e do [[jazz modal]]. É coñecido polo seu estilo único de improvisación, así como por compoñer varios temas clásicos do repertorio do jazz, destacando "Round About Midnight", "Straight No Chaser", "52nd Street Theme" e "Blue Monk".
==Traxectoria==
A súa familia trasladouse pouco despois a [[Manhattan]] ([[Nova York]]). Nese apartamento viviría até o final dos seus días. Comezou a tocar o piano á idade de seis años e, aínda recibiu algunha educación musical, foi esencialmente un autodidacta; as súas primeiras influencias foron dos grandes pianistas de corte ''[[stride]]'', [[James P. Johnson]] e [[Willie "The Lion" Smith]]. Durante a súa adolescencia comezou a trabajar traballar nalgúns ''rent parties'' tocando o [[órgano (instrumento)|órgano]] e o [[piano]] na [[igrexa bautista]]. Estudou no instituto Stuyvesant, se ben nunca chegou a graduarse.
En 1935, decidiu marcharse de viaxe a recorrerpercorrer o mundo acompañando co [[piano]] a un predicador [[Igrexa Evanxelista|evanxelista]]. DespuésDespois de dous anos, regresou aá súa cidade e formou o seu propio cuarteto, actuando en diversos clubes até que en 1941 o baterista [[Kenny Clarke]] elixiuno como pianista da casa para tocar no ''Minton's Playhouse'', o lexendario clube de [[Manhattan]] no que se enxendraría o [[bebop]]. O seu estilo na época é descrito como "hard-swinging", con marcadas influencias de [[Art Tatum]], [[Duke Ellington]], [[James P. Johnson]] e outros pianistas.
Durante a súa estancia no ''Minton's'', Monk foi perfeccionando o seu estilo único, participando nas sesionessesi´ons chamadas "cutting competitions", cooscos máis renomeados solistas da época. Durante eses años, Monk entrou en contacto con músicos como [[Dizzy Gillespie]], [[Charlie Parker]], [[Miles Davis]], [[Sonny Rollins]], [[Milt Jackson]] e [[John Coltrane]], que estaban sentando as bases do ''[[bebop]]''. En 1944 realizou as súas primeiras gravacións con [[Coleman Hawkins]] Quartet. En 1947, gravou por primeraprimeira vez como líder da súa propia banda, e publicou o seu LP de debut, ''Genius of Modern Music, Vol. 1'', que mostraba o seu talento tanto para a composición como para a improvisación. Ese mismo ano casousecasou con [[Nellie Smith]], e en 1949 o matrimonio tivo un fillo, [[T.S. Monk]], que sería baterista de [[jazz]]. A súa filla Bárbara naceu en 1953.
En agosto de 1951, foi arrestado pola policía de [[Nova York]], acusado de posesión de [[narcótico]]s, pois negouse a denunciar ao seu amigo, o tamén pianista [[Bud Powell]], ao que presumiblemente pertencía a [[droga]]. Retiróuselle o permiso para actuar en locais nocturnos nos que se consumise alcohol (unaunha autorización, o "New York City Cabaret Card", que era expedida pola policía). Pasou a primeira metade dos anos 50 compoñendo, gravando discos e atuandoactuando en teatros e xiras fóra da cidade.
Tras gravar varios discos para [[Blue Note Records|Blue Note]] entre 1947 e 1952, firmou un contrato con [[Prestige Records|Prestige]], para a que grabougravou entre 1952 e 1954 algúns dos discos másmáis importantes, incluíndo colaboracións co saxofonista [[Sonny Rollins]] e co baterista [[Art Blakey]]. O productorprodutor [[Orrin Keepnews]], de [[Riverside Records]], persuadiulle de que gravase un disco con temas de [[Duke Ellington]] e outro con estándares, para que a súa música se fixese máis accesible ao público medio de [[jazz]]. En 1956, gravouse o clásico ''Brilliant Corners'' e a partir do ano seguinte os cambios na súa vida sucedéronse.
Monk foi contratado polo Five Spot e alí formaría parte dun cuarteto que contaría co saxofonista [[John Coltrane]]. Como consecuencia destas actuaciones, a [[crítica]] e aoo público de [[jazz]] recoñeceríano por fin como un maestro. ElO até entón carácter único da súa música, que tan difícil era de asumir por unha audiencia que tiña como modelo a [[Bud Powell]], converteuse en 1957 nun motivo de admiración. De repente, Monk converteuse nunha celebridade e o seu estatus non cambiaría até o final da súa carreira.
En 1959, o seu cuarteto contou coa participación do saxofonista tenor [[Johnny Griffin]] en 1959e apareceu con unhacunha orquestaorquestra no Town Hall; en 1962 firmou con [[Columbia Records|Columbia]] e dous anos despois foi portada da revista ''[[Time]]''. Un segundo concerto coa orquestra foi celebrado en 1962, resultando mellor que o primeiro, polo que Monk estaría constantemente de xira durante os anos sesenta co seu cuarteto, agora co tenor [[Charlie Rouse]].
Tocou cos [[Giants of Jazz]] durante 1971-1972, e en 1973, repentinamente, retirouse. Monk padecía unha enfermidade mental e, aparte dunhas aparicións especiais a mediados dos setenta, viviu recluido o resto da súa vida.
== Discografía ==
|
