Bangladesh: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
Sen resumo de edición
Vilachan (conversa | contribucións)
Sen resumo de edición
Liña 49:
| membro_de = [[SAARC]], [[Mancomunidad Británica de Naciones|MBN]], [[ONU]]
}}
'''Bangladesh''' (en [[Lingua bengalí|bengalí]]: বাংলাদেশ), formalmente '''República Popular de Bangladesh''' (en bengalí: গণপ্রজাতন্ত্রী বাংলাদেশ ''Gônôprôjatôntri Bangladesh'') é un estado doda [[suesteAsia asiáticoMeridional]], localizado no fértil [[delta do Ganxes]]. Fai fronteriafronteira coa [[India|República da India]] polo norte, oeste e leste, con [[Myanmar]] polo sueste e coaco [[BaíaGolfo de Bengala]] polo sur. Está separado do [[Nepal]] e de [[Bután]] polo territorio indio coñecido como [[Corredor de Siliguri]]. Xunto co estado indio de [[Bengala Occidental]], forma parte da rexión etno-lingüística de [[Bengala]]. O nome de ''Bangladesh'' significa "País de Bengala" en [[lingua bengalí]].
 
As fronteiras da moderna Bangladesh foron delimitados durante a [[Partición de Bengala (1947)|Partición de Bengala]] e a [[Partición da India|India británica]] en 1947, cando a rexión se converteu nunha rexión do estado de [[Paquistán]]. Debido á exclusión política, á discriminación étnica e lingüística, á dominación económica polo estado de Paquistán e a unha combinación de axitacións populares, o [[nacionalismo]] e a [[desobediencia civil]] conduciron á [[Guerra de Liberación de Bangladesh]] en 1971, que resultou na separación e [[independencia]] mediante a formación do estado de Bangladesh. Despois da independencia, o novo estado proclamou unha [[democracia]] multipartidista secular. O país afrontouse dende entón á pobreza, á fame, á inestabilidade política e a numerosos golpes militares. A restauración da democracia en 1991 foi seguida dun relativo período de calma e progreso económico.
Liña 55:
Bangladesh é unha [[república parlamentaria]] cun parlamento electo chamado [[Jatiyo Sangshad]]. Cunha poboación de máis de [[Demografía de Bangladesh|160 millóns de persoas]] nun territorio de 147.570 km2, Bangladesh é o [[Lista de países por poboación|oitavo país do mundo máis poboado]], así como o estado máis densamente poboado do planeta. Os [[bengalís]] son o grupo étnico maioritario do país, mentres que pobos indíxenas dos distritos do norte e do sueste son unha minoría diversa e significativa. A rexión do delta de Bengala ten un rico [[patrimonio cultural]]. As catro meirandes relixións do país son o [[islam]] (89%), o [[hinduísmo]] (9%), o [[budismo]] (1%) e o [[cristianismo]] (0.5%).
 
Bangladesh é considerada unha [[Próximos once|economía dos próximos once]]. De acordo coacoas [[Nacións Unidas]] no 2010, o país estáfixo a facercomezos do século XXI grandes esforzos de desenvolvemento humano, incluíndo significativos progresos nas áreas de igualdade de xénero, educación primaria universal, apoio á muller, redución do crecemento da poboación, produción de comida, saúde e enerxías renovables.<ref>United Nations Development Programme in Bangladesh: ''[http://www.undp.org.bd/info/events.php?newsid=734 HDR 2010 recognises Bangladesh's great progress over time]''. 5 de novembro de 2010. Consultado o 25 de outubro de 2012.</ref><ref>{{cita novas |título=Meeting Millennium Development Goals |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/8548923.stm |publisher=BBC News |dataacceso=25 de outubro de 2012}}</ref><ref>{{cita novas |título=Ban lauds Bangladesh’s progress on women’s and children’s health |url=http://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=40399&Cr=maternal&Cr1#.UIK6m2_MjEU |work=UN News Center |publisher=United Nations |data=15 de novembro de 2011 |dataacceso=25 de outubro de 2012}}</ref> A porcentaxe de pobreza diminuíu considerablemente dende a independencia, e a renda per cápita duplicouse dende os valores de 1975. As grandes cidades como [[Dacca]] e [[Chittagong]] foron as principais responsables do recente crecemento. Porén, o páis continúa enfrontándose a numerosos problemas sociais e políticos, como a corrupción burocrática e política, a pobreza, a inestabilidade política, a superpoboación e a vulnerabilidade ó [[cambio climático]].
 
Bangladesh é un pioneiro e membro fundador de [[Asociación Surasiática para a Coperación Rexional|ASACR]]. É o maior contribuidor do mundo [[Bangladesh UN Peacekeeping Force|largest contributor]] dos [[Cascos azuis|Forzas da paz das Nacións Unidas]]. É membro do [[D-8]], do [[BIMSTEC]] e da [[Commonwealth de Nacións|Commonwealth]], da [[Organización da Conferencia Islámica]], do [[Movemento de Países Non Aliñados]] e do [[Grupo dos 77|G-77]].
Liña 71:
O [[islam]] foi introducido na rexión de Bengala no [[século VIII]] polos mercadores árabes e os misioneiros [[Sufismo|sufís]], e a subsecuente conquista musulmana de Bengala no [[século XII]] axudou a espallar o islam na rexión.<ref name="eaton">{{cita libro |last=Eaton |first=R |year=1996 |título=The Rise of Islam and the Bengal Frontier |publisher=University of California Press |isbn=0-520-20507-3 |oclc=26634922 76881262}}</ref> [[Bakhtiyar Khalji|Bakhtiar Khilji]], un xeneral turco, derrotou a [[Lakshman Sen]] da Dinastía Sena e conquistou grandes anacos de Bengal no ano 1204. A rexión foi gobernada polo [[Sultanato de Bengala]] e a confederación Baro-Bhuiyan durante os seguintes séculos. No [[século XVI]], o [[Imperio Mughal]] fíxose con Bengala, e [[Dacca]] converteuse nun importante centro da administración provincial Mughal.
 
Os xeógrafos medievais europeos situaron o [[paraíso]] na desenbocadura do [[Ganxes]], e malia que isto non era certo, Bengala foi probablemente a máis rica parte do subcontinente ata o [[século XVI]]. A partir de 1517, os comerciantes [[Imperio Portugués|portugueses]] de Goa foron atravesando o mar cara a Bengala. Só en 1537 lles foi permitido asentarse e ter as aduanas abertas en Chittagong. En 1577, o emperador Mughal [[Akbar]] permitiu ós portugueses construír asentamentos permanentes e igrexas.<ref name="D'Costa">{{cita libro |last=D'Costa |first=Jerome|year=1986 |title=Bangladeshey Catholic Mondoli (The Catholic Church in Bangladesh) |publisher=Dhaka: Pratibeshi Prakashani}}</ref> A influencia dos comerciantes europeos medrou ata que a [[Compañía Británica das Indias Orientais]] gañou o control de Bengala coa [[Batalla de Plassey]] en 1757.<ref name="baxter">Baxter</ref> A sangueta rebelión rebellion de 1857, coñecida como [[Rebelión india de 1857|Rebelión india]], motivou a transferencia da autoridade á Coroa cun virrei británico que gobernase a administración.<ref>Baxter, pp. 30–32</ref> Durante o control colonial, a fame asolou oa [[suesteAsia asiáticoMeridional]] varias veces, como a [[Fame bengalí de 1943|Gran fame bengalí]] de 1943 que acabou con 3 millóns de vidas.<ref name="sen">{{cita libro |last=Sen |first=Amartya |year=1973 |título=Poverty and Famines |publisher=Oxford University Press |isbn=0-19-828463-2 |oclc=10362534 177334002 191827132 31051320 40394309 53621338 63294006}}</ref>
 
O [[Imperio Maratha]], un imperio hindú que invadiu ós [[Imperio mogol|mogois]] no [[século XVIII]], devastou os territorios controlados polos Nawab de Bengala entre 1742 e 1751. Nunha serie de ataques a Bengala e Bihar, logo controladas polos Nawab, os Maratha acabaron coa economía bengalí, que non foi quen de resistir o seu embate continuo. Nawab Ali Vardi Khan fixo a paz con [[Maratha]] mediante a cesión de Orissa e parte de [[Bengala Occidental]] ó imperio. Ademais, un [[imposto]] – o ''Chauth'', que ascendía a unha cuarta parte dos ingresos totais – foi aplicado en parte de Bengala e Bihar. Este imposto ascendía a vinte [[lakh]]s para Bengala e doce lakhs para Bihar por ano.<ref>{{cita libro|author=Stewart Gordon |title=The Marathas 1600–1818 |url=http://books.google.com/books?id=iHK-BhVXOU4C&pg=PA133 |accessdate=16 November 2011 |year=1993 |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-0-521-26883-7 |pages=133–}}</ref><ref>{{cita libro|author=Brijen Kishore Gupta |title=Sirajuddaullah and the East India company, 1756–1757, background to the foundation of British power in India |url=http://books.google.com/books?id=o-MUAAAAIAAJ&pg=PA134 |dataacceso=16 de novembro de 2011 |year=1966 |publisher=Brill Archive |pages=134– |id=GGKEY:RS7D7HRH8KA}}</ref> Despois da derrota Maratha en Panipat por unha coalición de forzas musulmás, o imperio volveu estar baixo o control do xeneral Maratha Madhoji Sindhia e invadiron Bengala outra vez. O [[Imperio Británico]] acabou co pagamento do Chauth invadindo o territorio de Bengala na década de 1760. Os ataques continuaron ata que os Maratha foron finalmente derrotados polos británicos logos das [[Guerras Anglo-Maratha]], entre 1777 e 1818.