Martiño de Dumio: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
Xoio (conversa | contribucións)
Sen resumo de edición
Xoio (conversa | contribucións)
ampliación e algunas correccións
Liña 1:
{{Outroshomónimos|San Martiño}}
 
[[Ficheiro:MartindeBraga-Albelda.jpg|miniatura|dereita|200px280px|Representación de Martiño de Dumio nunha miniatura do ''Códice Albeldensis'', (cca. [[976]], biblioteca).<br>Biblioteca do [[Mosteiro do Escorial]]).<br><small>Á esquerda, pódese ler ''Martinus episcopus bracarensis''</small>.]]
 
San '''Martiño de Dumio''', nado en [[Panonia]] (actual [[Hungría]]) contra [[510]] ou [[520]] e finado e [[Braga]] no [[579]] ou [[580]], tamén chamado '''San Martiño Dumiense''', '''San Martiño de Dume''' ou '''San Martiño de Braga''', foi un relixioso [[Cristianismo|cristián]] do século VI.
 
Está considerado como o apóstolo dos [[Suevos]], responsable maior da súa conversión do [[arianismo]] ao [[catolicismo]]. A súa obra eclesial e literaria, presentando un [[cristianismo]] adaptado aos diferentes grupos de poboación; a súa preocupación por transmitir valores procedentes da [[Antigüidade clásica]]; a predicación dun crisitianismo ortodoxo en tempos de [[herexía]] e as súa relacións cos [[Reino Suevo|reis suevos]], anuncian o ideal episcopal de [[Leandro de Sevilla|Leandro]] e [[Isidoro de Sevilla]].<ref name=F>Fontaine, Jacques (2002), páx. 55.</ref>
 
Foi [[Diocese de Dumio|bispo de Dumio]] e de [[Arquidiocese de Braga|Braga]].
 
==Traxectoria==
[[Ficheiro:Martinho de Dume.JPG|miniatura|180px|Estatua de Martiño de Dumio en [[Braga]], [[Portugal]].]]
 
Membro dunha importante familia romana da antiga provincia de [[Panonia]] (actual [[Hungría]]), ingresa pronto no clero e moi novo trasládase a [[Palestina|Palestina]] a visitar os [[Terra Santa|Santos Lugares]]. Alí reside durante varios anos e entra en contacto co florecente [[Monacato|movemento monástico]] que se desenvolve nas montañas de [[Xudea]].
 
=== Gallaecia ===
Sen coñecerse exactamente a razón, talvez por tratarse ''Gallaecia'' dun reino cristián independente de [[Roma]] pero fóra do [[catolicismo]], decide trasladarse ao [[Reino Suevo|Reino dos suevos]] —ao que nin principio se refire como ''Finis Terrae''—, cuxa clase dirixente era en gran parte [[arianismo|ariana]].
Na súa viaxe pasa algún tempo nas [[Galia]]s e chega á [[Gallaecia]] en torno ao [[550]]. Entón a antiga cidade romana de [[Bracara Augusta]], capital da provincia romana de [[Gallaecia]], pasa a converterse na capital do [[Reino Suevo]].
 
=== Mosteiro de Dumio ===
 
En Gallaecia traballa varios anos como [[presbítero]] e como [[monxe]]. Funda un mosteiro en [[Dume|Dumio]], cercano a ''[[Bracara Augusta]]'' (a actual [[Braga]], en [[Portugal]]), a capital do reino, xunto á igrexa que o rei suevo [[Carriarico]] dedicara a san [[Martiño de Tours]], tras a súa conversión ao catolicismo.
 
Pronto o mosteirio de Dumio convértese no principal centro de difusión de cultura e espiritualidade cristiá de orixe oriental no norte da [[península Ibérica]], xa que os seus monxes tiñan encomendada a copia de [[códice]]s, moitos posibelmente traídos polo mesmo Martiño de Oriente.
 
Pouco tempo máis tarde, [[Lucrecio de Braga|Lucrecio]], bispo de [[Braga]], crea a [[diocese de Dumio]] en torno ao novo mosteiro, e consagra a Martiño como o seu primeiro bispo contra [[556]].
 
Amais de batallador pola ortodoxia contra os arianos, foi tamén un fecundo escritor. Entre as principais obras, están os ''Escritos canónicos e litúrxicos''. Ttraduciu os ''Pensamentos dos padres exipcios''.
 
Martiño de Dumio é unha figura de capital importancia para a historia da cultura e lingua tanto galega como portuguesas;. deDe factofeito, considerando indigno de bos cristiáns que se continuase a chamar os [[Día|días da semana]] segundo os nomes [[latín|latinos]] pagáns[[pagán]]s de ''Lunae dies, Martis dies, Mercurii dies, Jovis dies, Veneris dies, Saturni dies e Solis dies'', foi o primeiro en usar a terminoloxía eclesiástica para os designar (''Feria secunda, Feria tertia, Feria quarta, Feria quinta, Feria sexta, Sabbatum, Dominica Dies''), de onde proveñen os nomes dos días actuais en [[lingua portuguesa]] e aínda presente nalgunhas falas galegas: (segunda-feira, terça/terceira/terza-feira, quarta/corta-feira, quinta-feira, sexta-feira, sábado e domingo), caso único entre as linguas neolatinas, dado ter sido a única en substituír enteiramente a terminoloxía pagá pola cristiá. Clara proba da forte acción desenvolvida por Martiño e seus sucesores na eliminación de formas pagás. Tentouno tamén cos nomes dos planetas, ámbito onde non logrou o mesmo éxito e por iso aínda hoxe se denominan polos seus nomes clásicos e pagáns.
 
Clara proba da forte acción desenvolvida por Martiño e seus sucesores na eliminación de formas pagás. Tentouno tamén cos nomes dos [[planeta]]s, ámbito onde non logrou o mesmo éxito e por iso aínda hoxe se denominan polos seus nomes clásicos e pagáns.

Foi sepultado na [[Basílica de San Martiño de Dume]]. Para si mesmo compuxera o seguinte epitafio:
{{Cita|''Nacido na Panonia, atravesando bastos mares, impelido por sinais divinos para o seo da Galiza, sagrado bispo nesta túa igrexa, oh Martinho confesor, nela instituíu o culto e a celebración da misa. Téndote seguido, oh patrono, eu, o teu servo Martiño, igual en nome que non en mérito, repouso agora aquí na paz de Cristo''}}.
 
A súa festa celébrase o [[20 de marzo]], porque en tal data ([[equinoccio]] de primavera) quería situar Martiño o [[aninovo]].
 
==Labor político==
[[Ficheiro:Ariamirogaliza.jpg|miniatura|200px|O rei Teodomiro cos bispos Lucrecio, André e Martiño.]]
Chega a Galicia no ano [[550]], e foi o máximo impulsor do esplendor cultural e político do [[Reino Suevo]]. Moi próximo ao rei suevo [[Teodomiro (rei suevo)|Teodomiro]], anímao ao goberno do reino apoiándose na xerarquía eclesiástica galaica e convérteologra óque catolicismo,abxure edo con[[arianismo]] ele ase todobautice ocomo seu[[catolicismo|católico]] pobo. Osen [[concilios de Braga560]] son a máxima expresión desa concepción do goberno, queatraendo buscacon ael lexitimidadeá nomaoor apoioparte da Igrexa galaico-romana. Tratábase dunha actitude de reafirmación política fronte ao [[arrianismo]]poboación do [[reino. visigodo]] hispano.
 
Os concilios de Braga son a máxima expresión desa concepción do goberno, que busca a lexitimidade no apoio da Igrexa galaico-romana. Tratábase dunha actitude de reafirmación política fronte ao arianismo do [[Reino Visigodo]] hispano.
Contribuíu á vertebración do territorio a estrutura parroquial reflectida no ''[[Parochiale suevorum]]''. A desconcentración de funcións combinada cunha estrutura xerárquica de poder que converxe nos bispados dá estabilidade e prosperidade ao conxunto do ''Galliciense Regnum''.
 
=== I Concilio de Braga ===
 
Presidiu o [[primeiro Concilio de Braga]], convocado polo papa [[Xoán III, papa|Xoán III]] para poñer fin á querela suscitada pola doutrina [[priscilianismo|prisciliana]],m que de celebra no ano [[561]] (ou 563). Martiño contribúe á condena doutrinal e moral do priscilianismo:
{{Cita|''"...Non se limitou á restauración da disciplina clerical, das cerimonias litúrxicas e da ortodoxia [[Primeiro Concilio de Nicea|nicena]], aínda seriamente ameazada, en Galicia, pola persistencia tenaz da herexía priscilianista ..."''}}
 
=== II Concilio de Braga ===
[[Ficheiro:Miro, Suevic king of Galicia, and Martin of Braga.png|miniatura|180px|O rei [[Miro]] de Galicia con Martiño de Braga.]]
En xuño do amo [[572]] preside o [[segundo Concilio de Braga]] no que os bispos da ''[[Gallaecia]]'' en presencia do rei suevo [[Miro]] establecen as liñas de actuación misional e de práctica litúrxica e moral desta igrexa particular.
 
Mandou engadir ás ''Actas'' deste concilio unha recompilación metódica de oitenta e catro cánones tomados dos sínodos dos [[Padres da Igrexa|Padres orientais]] da Igrexa, postos en orde e reunidos polo mesmo bispo Martiño.<ref name=F/>
 
=== Vertrebración do Reino Suevo ===
Contribuíu á vertebración do territorio acoa estrutura parroquial reflectida no ''[[Parochiale suevorum]]''. A desconcentración de funcións combinada cunha estrutura xerárquica de poder que converxe nos bispados dá estabilidade e prosperidade ao conxunto do ''Galliciense Regnum''.
 
==Labor relixioso-cultural==
Liña 32 ⟶ 67:
Probablemente sexa súa a introdución en Portugal, e en tempos tamén en Galicia, da denominación dos días da semana polo sistema cristián de ''feiras'' e non polos nomes das divindades romanas.
 
== Influencia sobre os visigodos e os francos ==
==Pervivencia==
 
O seu labor tivo continuidade no reino visigodo. [[Isidoro de Sevilla]] ou [[Gregorio de Tours]], mestres de visigodos e francos respectivamente, así como os [[Concilios de Toledo]], considerárono, xa daquela santo, doutor e [[Pais da Igrexa|pai da Igrexa]]. Cando o reis visigodos se converten ao cristianismo romano imitan o seu modelo.
 
A súa influencia sobre os bispos sevillanos [[Leandro de Sevilla|Leandro]] e [[Isidoro de Sevilla|Isidoro]] despréndese con claridade do eloxio que lle dedicou Isidoro:
{{cita|"... Martín de Dumio, santísimo pontífice dn mosteiro, chegou por mar desde as rexións orientais a Galcia e, alí, tras convertet aos suevos da impiedade ariana á fe católica, instituiu a regra da fe e da santa relixión, reformou as igrexas, fundou mosteiros, redactou de maneira abundante preceptos para a educación relixiosa. Eu lin, pola miña parte, o seu libro sobre as ''Diferenzas sobre as catro virtudes'', e outro volume de cartas: nos seus escritos exhorta a emendar a nosa vida e a conducirnos con fe, a orar sen cesar, a distribuír esmolas e, por riba de todo, a cultivar as virtudes e a mostrarnos bos con todos. Brillou en tempos do rei suevo [[Teodomiro (reu suevo)|Teodomiro]], na época en que [[Xustiniano]] no [[Emperador bizantino|Imperio]] e [[Atanaxildo]] nas [[España]]s, exercían o poder supremo..."|[[Isidoro de Sevilla]], ''Varóns ilustres'', capítulo 12.}}
 
[[Ficheiro:Hispania3c.JPG|thumb|250px|[[Hispania]] no século VI.]]
 
Foi precisamente na segunda metade do [[século VI]] en que se produce unha prolongada crise cando, tras o asasinato de [[Teudiselo]] en [[Hispalis]] ([[549]]), o pretendente [[Atanaxildo]] pide axuda ao [[Títulos e cargos do Imperio Bizantino|basileus]] que ocupa a franxa meridional da [[península Ibérica]].
 
Eloxiado polos seus contemporáneos [[Venancio Fortunato]], (''Venantius Honorius Clementianus Fortunatus'') bispo de [[Poitiers]] e [[Gregorio, bispo de Tours]].<ref>Fontaine, ''Op. cit.'', páx. 56.</ref>
 
Cabe marcar tanto as semellanzas como as diferenzas entre os pequemos catecismos morais que escribe Martín dirixidos ao rei suevo Miro, coas súas [[Etimoloxías]], a enorme enciclopedia de Isidoro destinada a mellorar a cultura das elites laicas e eclesiásticas do reino, procurándolles unha especie de manual enciclopédico cómodo.<ref>Fontaine, ''Op. cit.'', páx 122.</ref>
 
Martín, no seu modelo de sermón ''para corrxir aos rústicos'' dos campos galegos, busca unha linguaxe simplificada, para uso dun público inculto, que Isidoro emprgearía ao contrario que o seu irmán maior Leandro o ano [[589]] na sesión de clausura do [[III Concilio de Toledo]], pomposa peza destinada a seducir e fascinar á corte e non para proporcionar unha formación relixiosa elemental a un auditorio corrente.<ref>Fontaine, ''Op. cit''., páx. 131.</ref>
 
==Iconografía==
Represéntase nun retablo de [[Mosteiro de San Martiño Pinario|San Martiño Pinario]] cortando un piñeiro con ídolos pagáns, en alusión ó seu propósito de erradicar en Galicia o culto pagán ás árbores, ríos e pedras.
 
A súa festa celébrase o [[20 de marzo]], porque en tal data ([[equinoccio]] de primavera) quería situar o [[aninovo]].
 
==Obras==
[[Ficheiro:Martin of Braga Tomb (5).JPG|miniatura|dereita|300px|Túmulo de San Martiño de Dume, en [[Braga]] .]]
 
*''Pro Repellenda Iactantia'' (A favor de rexeitar a vanagloria)
Liña 57 ⟶ 104:
| período2 = [[562]] - [[579]] | sucesor2 = [[Pantardo]] }}
 
== Notas ==
{{listaref}}
 
==Véxase tamén==
{{commons}}
{{commonscat|Martín de Braga}}
===Bibliografía===
* Barlow, C. W. (1950): ''Martiní Bracarensís Opera Omnia''. New Haven: Yale Uníversíty Press.
* Costa, Avelino de Jesus (1950): ''S. Martinho de Dume, (XIV Centenário da sua chegada à Península)''. Braga: Ed. Cenáculo.
* [[Xesús Ferro Ruibal|Ferro Ruibal, X.]] (Dir.) ''et al. ''(1992): ''Diccionario dos nomes galegos''. Vigo: Ir Indo.
* Fontaine, Jacques (2002): ''Isidoro de Sevilla. Génesis y originalidad de la cultura hispánica en los tiempos de los visigodos''. Ediciones Encuentro. ISBN 978-84-7490-653-0.
* [[Anselmo López Carreira|López Carreira, Anselmo]] (1996): ''Martiño de Dumio: a creación dun reino''. Vigo: Edicións do Cumio. ISBN 84-8289-044-1
* Soares, Luís Ribeiro (1997): ''A linhagem cultural de S. Martinho de Dume'' Lisboa: Imprensa Nacional – Casa da Moeda.