Lublin: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
Historia: actualizada con referencias
Liña 12:
 
=== Idade Media ===
aosNos [[século X|séculos X]] e [[século XI|XI]] o devandito poboado de Czwartek tornouse un importante centro de comercio. Restos arqueolóxicos permiten afirmar que a primeira igrexa de Lublin se construiuconstruíu neste outeiro no século IX<ref name=":1" />. A localización de Lublin próxima á fronteira oriental das terras polonesas deulle unha importancia militar estratéxica. A primeira fortificación no lugar pode ter sido construída xa no [[século VIII]], posiblemente no outeiro do Castelo. Con certeza ao término do [[século X]] xa había alí unha importante fortificación. Cando o castelo foi construído, o outeiro adxacente a el, a Cidade Vella, tornouse o foco principal dos novos asentamentos, e o poboado de Czwartek minguou en importancia. O castelo tornouse propiedade dun [[nobre]], mencionado por primeira vez en fontes históricas en [[1224]], mais bastante posiblemente presente desde o comezo do [[século XII]], ou até mesmo do [[século X]]. O documento histórico máis antigo que menciona Lublin data de [[1198]], e certamente o seu nome debe ter entrado no uso común algún tempo antes. Nesta época foi cando a actual Cidade Vella toumou forma de centro urbano, articulándose en torno á praza da feira e a igrexa dos Dominicos<ref name=":1" />.
 
[[Ficheiro:5 Lublin 34.jpg|thumb|270px|left|A Cidade Vella.]]
A aldea foi albo de ataques por parte de [[tártaros]] ([[1241]], [[1259]] e [[1287]]), [[ruteno]]s, [[iotivinxiano]]s e [[Lituania|lituanos]] e foi destruída varias veces. Recibiu o título de cidade en [[1317]],bsendo Maciej de Opatowiec o seu primeiro gobernador<ref name=":2"><nowiki><ref name=historia>{{</nowiki>Cita web |http://www.um.lublin.eu/en/index.php?t=200&id=47590 |título=Historia de Lublin |editor=<nowiki>[http://www.lublin.eu/]</nowiki> |dataacceso=23 de abril de 2014 de 2014 |lingua=inglés <nowiki>}}</ref></nowiki> </ref>. [[Casimiro III da Polonia|Casimiro o Grande]], avaliando a importancia estratéxica do lugar, mandou erguer con pedras un castelo acompañado dunha capela da Santísima Trinidad en [[1341]] e cercou a cidade con murallas.
 
En [[1392]], a cidade recibiu do rei [[Ladislau II de Polonia|Władysław Jagiełło]] importantes privilexios na área de comercio, e co establecemento da paz entre Polonia e [[Lituania]] acabou transformándose nun grande centro comercial entre os dous países. Nesta época realizáronse os murais ruso-bizantinos da capela da Santísima Trinidad. En [[1474]] a área ao redor de Lublin foi escollida para formar a [[Provincia de Lublin]], da que Lublin segue sendo capital hoxe en día<ref name=":1" />.
 
=== Idade de ouro: séculos XV e XVI ===
Nos [[século XV|séculos XV]] e [[século XVI|XVI]] a cidade tivo un rápido crecemento. EnA cidade expandira por efecto do comercio, foi nesta época cando naceu a arteria da Krakowskie Przedmieście. O comercio trouxo a Lublin xente de diversas nacionalidades, pois en Lublin aconteceran as maiores [[feira]]s da [[República das Dúas Nacións]]. DuranteTamén ofoi [[séculoun XVI]]importante ascentro reuniónscultural dopolaco: parlamentoen ([[sejm]])1513 aconteceranpublicouse en Lublin innúmeraso veces.primeiro Nolibro díaescrito [[26en de xuño]] de [[1569]]polaco, unhaRaj das máis importantes sesiónsDuszny do parlamentoautor proclamoulublinés a [[UniónBiernat de Lublin]], que(considerado uniuo Poloniaprimeiro eautor Lituaniaen lingua polonesa). <ref name=":1" />
 
Durante o [[século XVI]] as reunións do parlamento ([[sejm]]) aconteceran en Lublin innúmeras veces. No día [[26 de xuño]] de [[1569]], unha das máis importantes sesións do parlamento proclamou a [[Unión de Lublin]], que uniu Polonia e Lituania.
[[Ficheiro:Unia Lubelska.JPG|270px|thumb|dereita|A [[Unión de Lublin]]. Cadro de [[Jan Matejko]].]]
 
Algúns dos [[artista]]s e [[escritor]]es do [[Renacemento]] polonés viviran e traballaran en Lublin, inclusive [[Sebastian Klonowic]] e [[Jan Kochanowski]], que morreran na cidade en [[1584]]. En [[1578]] o Tribunal da Coroa estabeleceuse na cidade, e así pasou a contar co máis alto tribunal da rexión da [[Pequena Polonia]] (Małopolska).
 
Desde a segunda a metade do [[século XVI]], movementos da [[Reforma Protestante]] xurdirán en Lublin, e unha grande congregación de [[Protestante|Irmáns]] [[Polonia|poloneses]] estivo presente na cidade<ref name=":1" />. Unha das máis importantes comunidades [[Xudaísmo|xudaicas]] de Polonia tamén se estableceu en Lublin neste período. Esta comunidade continuou sendo unha parte vital da vida da cidade até que foi exterminada durante o [[Holocausto]] [[Nazismo|nazi]]. Entre [[1580]] e [[1764]] o Consello Xudeu das Catro Terras (''Va'ad Arba' Aratzot'') celebrouse en Lublin. Setenta delegados de comunidades xudaicas locais (''kahals'') xuntábanse para discutir asuntos de tributos e outros importantes temas de interese para as comunidades.
 
Viñan estudantes para Lublin de todas partes de [[Europa]] para estudar no [[yeshivá]]. O yeshivá tornouse un centro de aprendizaxe do [[Talmud]] e da [[Cabala]]. A grande bolsa de estudos para aqueles que estudaban aláí levaron á cidade a ser nomeada a ''[[Universidade de Oxford|Oxford]] xudía''; o [[Rosh yeshivá]] recibía o título de reitor e dereitos iguais aos das universidades polonesas coa autorización do Rei en [[1567]].
 
=== Decadencia: séculos XVII a XIX ===
No [[século XVII]], a cidade sufriu un declinio debido áa conflictos relixiosos, económicos (perda de influencia das feiras), epidemias e invasións estranxeiras. Son representativas deste momento de decadencia a epidemia da peste dos 1630, na que morreron unhas 5.000 persoas, e as invasións cosaca e rusa de 1655, seguidas da invasión [[Suecia|sueca]] durante as [[Guerras do Norte]] ([[1655]]-[[1661]])<ref name=":1" />. Sumida na decadencia e na pobreza polas guerras, Lublin foi perdendo o seu esplendor pasado, non empezando a reconstrucción tralos ataques do século XVII ata 1780. A poboación diminuíu durante todo o século XVIII. Após a [[Particións de Polonia#Terceira partición|terceira partición de Polonia]] en [[1795]] Lublin pasou a ser dominio do [[Imperio Austríaco]], despois, a partir de [[1809]] pasou ao [[Ducado de Varsovia]], e desde [[1815]] á [[Polonia do Congreso]] baixo o goberno [[Rusia|ruso]]. No comezo do [[século XIX]] leváronse a cabo varios desenvolvementos urbanos modernos, co xurdimento de novas prazas, rúas e edificios públicos. En [[1877]] foi construída unha conexión de [[camiño de ferro]] para [[Varsovia]] e [[Kovel]], que impulsou o desenvolvemento [[Industria|industrial]] na cidade. A poboación de Lublin creceu de 28.900 habitantes en [[1873]] a 50.150 en [[1897]].
 
No comezo do [[século XIX]] leváronse a cabo varios desenvolvementos urbanos modernos, co xurdimento de novas prazas, rúas, xardíns e edificios públicos<ref name=":2" />.
=== Século XX ===
[[Ficheiro:5 Lublin 08.jpg|thumb|200px|left|Parte do interior da catedral de Lublin.]]
 
Lublin uniuse ó Levantamento de Novembro, a revolución pola que os polacos intentaron liberarse a dominación rusa en 1830, revolta que foi esmagada polas tropas rusas en 1831. En [[1877]] foi construída unha conexión de [[camiño de ferro]] para [[Varsovia]] e [[Kovel]], que impulsou o desenvolvemento [[Industria|industrial]] na cidade. A poboación de Lublin creceu de 28.900 habitantes en [[1873]] a 50.150 en [[1897]] ata case 80.000 xusto antes da I Guerra Mundial, dos aue os xudeus representaban o 50%, os católicos o 40% sendo o resto da poboación ortodoxos ou protestantes<ref name=":1" />.
O dominio ruso terminou en [[1915]], cando a cidade foi ocupada polos exércitos [[Alemaña|alemán]] e [[austrohúngaro]]. Despois da derrota da [[Tripla Entente]] en [[1918]], o primeiro goberno da Polonia independente operou en Lublin por un breve período de tempo. Entre a [[Primeira Guerra Mundial|Primeira]] e a [[Segunda Guerra Mundial]], a cidade continuou a se desenvolver. A poboación creceu de forma que a comunidade [[Xudaísmo|xudaica]] representaba case 40% dos habitantes da cidade. Realizáronse investimentos industriais importantes, inclusive a primeira fábrica de [[avión]]s de Polonia - ''Zakłady Mechaniczne A. Plage i T. Laśkiewicz''. A fábrica produciu aeronaves entre [[1920]] e [[1935]], cando foi nacionalizada como ''Lubelska Wytwórnia Samolotów'' - LWS.
[[Ficheiro:5 Lublin 08.jpg|thumb|200px341x341px|left|Parte do interior da catedral de Lublin.]]
 
=== Século XX ===
O dominio ruso terminou en [[1915]], cando a cidade foi ocupada polos exércitos [[Alemaña|alemán]] e [[austrohúngaro]]. Despois da derrota da [[Tripla Entente]] en [[1918]], o primeiro goberno da Polonia independente operou en Lublin por un breve período de tempo. Entre a [[Primeira Guerra Mundial|Primeira]] e a [[Segunda Guerra Mundial]], a cidade continuou a se desenvolver. A poboación creceu de forma quee a comunidade [[Xudaísmo|xudaica]] representaba case 40% dos habitantes da cidade. Realizáronse investimentos industriais importantes, inclusive a primeira fábrica de [[avión]]s de Polonia - ''Zakłady Mechaniczne A. Plage i T. Laśkiewicz''. A fábrica produciu aeronaves entre [[1920]] e [[1935]], cando foi nacionalizada como ''Lubelska Wytwórnia Samolotów'' - LWS.
 
A [[Universidade Católica de Lublin]] foi fundada en [[1918]]. Despois da invasión de Polonia pola [[Alemaña nazi]] en [[1939]], a cidade pasou a depender do [[Goberno Xeral]]. Durante a ocupación alemá, a poboación da cidade foi albo de intensa represión por parte dos ocupantes, cun destino particularmente severo reservado para os habitantes xudeus. Os alemáns realizaron varios plans para transformar Lublin nunha cidade xermanizada e a proporción da poboación de etnia alemá pasou de 20-25% do total, en 1944, a un 30-40% no ano seguinte.