|
'''Pensilvania''' é un dos 50 [[Subdivisións dos Estados Unidos da América|estados]] dos [[Estados Unidos da América]]. O seu nome oficial é '''Commonwealth of Pennsylvania'''. O nome do estado é a orixe do nome do período [[xeoloxía|xeolóxico]] [[Pennsylvaniano]]. A capital do estado é [[Harrisburg]].
A Pensilvania é un dos estados máis industrializado e urbanizado dos Estados Unidos, sendo un dos berces da [[Revolución Industrial]] do país, a mediados do [[século XIX]]. A Pensilvania é unha gran produtora de alimentos, química e electrónica. Produce [[antracita]], un tipo de [[carbón]] de altísima calidade. Alén diso, o estado é a maior produtora de [[carbón bituminoso]] do país.
A [[Filadelfia]] é a maior cidade do Estado, sendo un gran [[porto (transporte)|centro portuario]], [[banco|bancario]], financeiro e industrial. A segunda maior cidade do estado é [[Pittsburgh]], que é un polo educativo e da industria de alta tecnoloxía. Ambos son grandes centros históricos e culturais americanos.
A Pensilvania é famosa pola rexión de ''Pensilvania Dutch'' ([[Países Baixos]] pensilvano), localizado no sur do Estado. A rexión é famosa pola súa [[culinaria]] e pola súa [[arquitectura]]. A pesar do nome, a grande maioría dos habitantes da rexión son [[Alemaña|alemáns]]; de feito, o nome "Dutch" foi unha mala interpretación da palabra alemá ''deutsch'', que significa "alemán" na [[lingua alemá]]. Esta rexión é famosa nos Estados Unidos e no Canadá, sendo unha rexión de cuño turístico, histórico e cultural do Estado.
O nome do estado ven de [[William Penn]]. O Rei [[Inglaterra|inglés]] [[Carlos II de Inglaterra|Carlos II]] cedeu a rexión a Penn en [[1681]]. A palabra ''Pensilvania'' veñen significa ''"bosques (silva) dePenn"''. Penn era un [[cuáquero]] que estabeleceu na súa colonia a liberdade relixiosa, permitindo a grupos relixiosos perseguidos tales como os cuáqueros, entre outros, a instalárense na rexión. Por isto, por veces o estado apelídase de ''The Quaker State'', porque a maioría dos seus habitantes, nos primordios da colonización europea do Estado, eran cuáqueros. O cognome do Estado é ''The Keystone State''.
A Pensilvania é un dos Estados americanos máis ricos historicamente. A Pensilvania foi inicialmente colonizada por [[Suecia|suecos]] e neerlandeses, sendo posteriormente excluídos da rexión polos [[Reino Unido|británicos]]. A Pensilvania foi unha das [[Trece Colonias]] que se rebelaran contra o dominio inglés na rexión na [[Revolución Americana de 1776]]. Foi naen Pensilvania que a declaración de independencia americana e a constitución americana criáronse polos pais da independencia americana. A Pensilvania tornouse o segundo estado americano despois de ratificar a [[Constitución dos Estados Unidos de América|Constitución americana]] en [[12 de decembro]] de [[1787]]. Durante a [[Guerra Civil Americana]], a Pensilvania tornouse palco da batalla máis sanguenta da [[guerra civil]], a [[Batalla de Gettysburg]].
== Historia ==
En [[1643]], exploradores [[Suecia|suecos]] fundaran o primeiro asentamento en carácter permanente da rexión, próxima á actual [[Filadelfia]]. Este asentamento tornouse capital da colonia sueca de [[Nova Suecia]]. Tropas neerlandesas capturaron a colonia sueca en [[1655]], anexándoa aos [[Novos Países Baixos]]. En [[1664]], os ingleses anexaran todo os Países Baixos. A rexión anexouse á colonia de Nova York, que é actualmente o [[estado de Nova York]].
En [[1681]], o Rei [[Carlos II de Inglaterra]] cedeu a rexión para [[William Penn]], como pagamento dunha débeda que a coroa tiña co pai de William. William quería nomear a rexión de ''Nova País de Gales''. Porén, un membro galés do Consello Real da Inglaterra -, onde a aprobación unánime de todos os membros era necesaria para que o nome fose aprobado -, rexeitou o nome. Penn entón decidiu nomear a rexión de ''"Sylvania"'' ("bosque"). O Rei Charles II complementou este nome con ''Penn''. O pai de William Penn fora un importante almirante da mariña inglesa.
Penn garantiu o dereito de liberdade de expresión relixiosa dentro da súa colonia. Penn planeou persoalmente o primeiro asentamento inglés permanente, nomeándoo [[Filadelfia]]. A cidade fundouse en [[1685]]. Penn posteriormente explorou o interior da colonia, e pagando aos nativos indíxenas polas terras que o Rei Charles II lle dera. Alén diso, Penn instituíu aos indíxenas tratamento igualitario con relación a un branco en xulgamentos. Isto fixo que os indíxenas e os colonos europeos tivesen boas relacións ata mediados do [[século XIX]] -, mellor que en calquera outra colonia do nordeste dos Estados Unidos. Grazas á liberdade de expresión relixiosa, varios [[Escocia|escoceses]], [[Irlanda|irlandeses]] e [[Alemaña|alemáns]] instaláronse no estado.
En [[1688]], o entón Rei da Inglaterra, [[James II]], foi deposto pola súa filla, María, o seu marido, [[William de Oranxe]]. A amizade entre James e Penn fixeran con que María e William de Oranxe confiscasen todas as terras de William Penn nas Américas, e destituíseno do cargo de gobernador da colonia de Pensilvania. O gobernador da colonia de Nova York ocupou o seu lugar. En [[1693]], William conseguiu convencer Oranxe e María de que el, William Penn, era totalmente leal ao casal real. Un ano despois, William Penn soltaría a recibir as súas terras e o cargo de gobernador dade Pensilvania. William Penn morreu en [[1718]], mais a súa familia continuou a gobernar a colonia ata o inicio da [[Revolución Americana de 1776]].
A [[guerra dos oito anos]] tivo inicio en [[1754]], entre colonos británicos e [[Francia|franceses]]. Unha das principais racións eran disputas territoriais entre a colonia británica de Pensilvania e a colonia francesa de [[Nova Francia]] sobre a área que se localizaba na confluencia dos ríos [[Río Allegheny|Allegheny]] e [[río Monanhaguela|Monanhaguela]], formando o [[Río Ohio]], onde actualmente localízase a cidade de [[Pittsburgh]]. Os confrontes estendéronse naen Pensilvania ata [[1758]], cando os franceses recuaran.
O territorio capturado polos británicos era poboado polos nativos indíxenas [[Ottawa (tribo)|ottawa]]. Os ottawa lideraran unha revolta contra os británicos en [[1763]]. Porén, esta revolta logo acabou coa derrota dos ottawa na ''Batalla de Bushy Run''. O resentimento dos ottawa contra os británicos continuou, porén. En [[1768]], para solucionar o problema, o goberno dade Pensilvania pagou polas terras onde os ottawa estaban instalados.
En [[abril]] de [[1775]], a [[Revolución Americana de 1776]] tivo inicio. En [[maio]] do mesmo ano, o [[Congreso Continental#Segundo Congreso Continental|Segundo Congreso Continental]] reuniuse en [[Filadelfia]], onde os seus membros votaran pola independencia das 13 colonias, do Reino Unido. En [[4 de xullo]] de [[1776]], o Congreso americano escribiu a Declaración de Independencia das 13 colonias.
En [[decembro]], debido á ameaza dun ataque británico, o Congreso mudouse para [[Baltimore]], [[Maryland]], tendo volteado novamente para Filadelfia en [[marzo]] de [[1777]]. Porén, un ataque británico á Pensilvania en [[setembro]] forzou o Congreso a mudarse definitivamente, para [[Lancaster (Pensilvania)|Lancaster]]. En [[26 de setembro]], os británicos capturaran Filadelfia. Tropas americanas lideradas por [[George Washington]] atacou as forzas británicas en [[4 de decembro]], para tentar forzar os británicos a saíren da cidade. Mais Washington derrotouse, e obrigouse a recuar.
A pesar das vitorias en Pensilvania, os británicos estaban tendo dificultades noutras rexións das 13 colonias, e en [[xuño]] de [[1778]], decidiran remover as súas tropas dade Pensilvania. Parte destas tropas inglesas xuntaríanse cos iroqueses, tendo atacado un forte americano, no Vale Wyoming, Pensilvania, matando todos seus soldados.
Entre maio e setembro de [[1878]], os membros da Convención Constitucional reuníronse en Filadelfia. A Pensilvania tornouse o segundo estado a ratificar a [[Constitución dos Estados Unidos de América|Constitución americana]], en [[12 de setembro]]. A Filadelfia foi a capital provisoria dos Estados Unidos entre [[1790]] a [[1800]], cando a sede de goberno mudouse definitivamente para [[Washington DC]].
=== [[Século XIX]] ===
[[Ficheiro:Johann Georg Rapp 1757 - 1847.jpg|250px|dereita|miniatura|140px|[[Johann Georg Rapp]], [[1757]]-[[1847]].]]
Despois do fin da guerra, e coa independencia dos Estados Unidos, a Pensilvania tornouse o maior centro industrial dos Estados Unidos. A abundancia de carbón, madeira e ferro na rexión, ben como a presenza de ríos e da construción de [[ferrocarril|ferrocais]], foron os principais motivos desta acepción. A industria do Estado creceu aínda máis axiña despois da descuberta das primeiras reservas de antracita en territorio americano. Antracita é un tipo de carbón de altísima calidade. A substitución do carbón bituminoso polo antracita nas siderúrxicas de Pittsburgh, ao longo da [[década de 1830]], aliado na súa posición estratéxica e á crecente demanda nacional, tornaran Pittsburgh o maior polo siderúrxico do país, en canto Filadelfia tornouse un dos maiores fabricantes de produtos de aceiro e de coiro, ben como un forte polo téxtil. Á época, ambas as cidades eran importantes centros portuarios americanos. A construción dunha malla de canais hidroviarios e de ferrovías ao longo do estado realizouse durante a [[década de 1840]].
A maior parte da poboación dade Pensilvania era pro-abolicionista, e querían o fin inmediato do uso do [[escravitude|traballo escravo]]. Varios dos líderes abolicionistas eran pensilvanos. Ao longo da [[Guerra Civil Americana]], entre [[1861]] e [[1865]], a Pensilvania -, que loitou do lado da Unión -, enviou aproximadamente 340 mil.000 soldados ás frontes de batalla, máis que calquera outro estado nortista con excepción de [[estado de Nova York|Nova York]]. O Estado foi o palco da [[Batalla de G]] -, a batalla máis sanguenta da guerra, e unha das máis sanguentas da historia -, ocorrida entre [[1 de xullo|1]] e [[4 de xullo]] de [[1863]], onde 83 mil.000 soldados nortistas comandados por [[George G. Meade]] derrotaranderrotaron 75 mil.000 soldados confederados comandados por [[Robert E. Lee]]. Por causa das 55 mil.000 baixas, en [[19 de novembro]] de 1863, o entón presidente americano [[Abraham Lincoln]] dedicou a ''[[G Adress]]'' nunha homenaxe á todos os soldados americanos mortos na batalla.
Despois da guerra, grazas á demanda de guerra, Pittsburgh tornárase o maior polo siderúrxico do mundo, e tamén a maior fabricante de vidro do mundo. O Estado era o maior produtor de petróleo, cemento e aluminio do país, e el só producía máis de 60% do aceiro americano. Esta prosperidade industrial atraeu moitos inmigrantes para o estado, e no final do século, máis persoas vivían en [[cidade]]s do que no campo, mais tamén trouxo varios problemas socioeconómicos. Traballadores industriais traballaban en pésimas condicións e eran mal pagos. Moitos xuntáronse en [[sindicato]]s. Estes organizaran varias manifestacións, que foron reprimidas violentamente pola policía. Algunhas destas manifestacións resultaran en mortes.
En [[1889]], [[Johnstown]] sufriu unha [[inundación]] que matou máis de 2 .200 persoas. A inundación causouse despois da demolición do [[encoro]] South Fork. O encoro cedeu despois de días de fortes choivas.
=== [[Século XX]] - Tempos actuais actualidade===
O crecemento industrial dade Pensilvania continuou nas primeiras décadas do século XX, atinxido seu máximo nos anos da [[primeira guerra mundial]] e os anos que sucederan a guerra. Porén, a [[Gran Depresión]] interrompeu o crecemento económico do estado. Millares de persoas perderan os seus empregos, e varias empresas faliran. Para tentar minimizar estes problemas, o goberno do Estado comezou a construír [[autoestrada]]s, grandes predios gobernamentais e reforestación, para a xeración de empregos, leis que estipulaban un salario mínimo para os traballadores e programas de axuda social. A economía do Estado recuperaríase por completo coa chegada da [[segunda guerra mundial]]. ▼
Varias das cidades dade Pensilvania, por causa do inmenso crecemento industrial das décadas anteriores, habíancreceran crecidosen [[planeamentoordeamento urbano |desorganizadamente]]. Entre aas [[décadadécadas de 1940 ]] e a [[década de 1950 ]], varias cidades do estado comezaran a pasar por serios programas de planeamento urbano -, especialmente [[Pittsburgh]] e [[Filadelfia]], que revitalizaran e modernizaran as cidades dade Pensilvania. ▼▲O crecemento industrial da Pensilvania continuou nas primeiras décadas do século XX, atinxido seu máximo nos anos da [[primeira guerra mundial]] e os anos que sucederan a guerra. Porén, a [[Gran Depresión]] interrompeu o crecemento económico do estado. Millares de persoas perderan os seus empregos, e varias empresas faliran. Para tentar minimizar estes problemas, o goberno do Estado comezou a construír [[autoestrada]]s, grandes predios gobernamentais e reforestación, para a xeración de empregos, leis que estipulaban un salario mínimo para os traballadores e programas de axuda social. A economía do Estado recuperaríase por completo coa chegada da [[segunda guerra mundial]].
Porén, durante a década de 1950 en diante, a Pensilvania pasou a enfrontar varias recesións económicas. A demanda por carbón había diminuído no país, grazas ao crecente uso do petróleo como materia prima para centrais xeradoras de electricidade. Isto causou o peche de varias minas. Durante a [[década de 1960 ]], moita da industria téxtil movérase para os estados do sur, onde os custos operacionais eran máis baixos. As industrias téxtiles que continuaran automatizaron gradualmente as súas fábricas, modernizándoas. Alén diso, debido á concorrencia do aceiro estranxeiro, varias das siderúrxicas fecharon lentamente durante aas [[décadadécadas de 1970 ]] e a [[década de 1980 ]]. Todo isto fixo que millares de persoas ficasen desempregadas. Moitos pensilvanos -, especialmente os novos -, deixaron o estado, buscando oportunidades de traballo noutros cantos do país. ▼▲Varias das cidades da Pensilvania, por causa do inmenso crecemento industrial das décadas anteriores, habían crecido [[planeamento urbano|desorganizadamente]]. Entre a [[década de 1940]] e a [[década de 1950]], varias cidades do estado comezaran a pasar por serios programas de planeamento urbano - especialmente [[Pittsburgh]] e [[Filadelfia]], que revitalizaran e modernizaran as cidades da Pensilvania.
Para resolver estes problemas, o goberno dade Pensilvania comezou un agresivo programa para atraer industrias ao estado. O Estado pasou a fornecer máis ingresos para as súas institucións de educación. Para custear este programa, o Estado decidiu aumentar os impostos. A economía recuperouse gradualmente, estabilizándose por volta da [[década de 1990 ]]. De un estado primariamente industrial, a economía dade Pensilvania diversificárase, e o estado tornárase un grande polo financeiro, comercial, cultural e educativo americano. E a pesar da crise da década de 1970 e 1980, a Pensilvania aínda é o maior produtor de aceiro dos Estados Unidos. ▼▲Porén, durante a década de 1950 en diante, a Pensilvania pasou a enfrontar varias recesións económicas. A demanda por carbón había diminuído no país, grazas ao crecente uso do petróleo como materia prima para centrais xeradoras de electricidade. Isto causou o peche de varias minas. Durante a [[década de 1960]], moita da industria téxtil movérase para os estados do sur, onde os custos operacionais eran máis baixos. As industrias téxtiles que continuaran automatizaron gradualmente as súas fábricas, modernizándoas. Alén diso, debido á concorrencia do aceiro estranxeiro, varias das siderúrxicas fecharon lentamente durante a [[década de 1970]] e a [[década de 1980]]. Todo isto fixo que millares de persoas ficasen desempregadas. Moitos pensilvanos - especialmente os novos- deixaron o estado, buscando oportunidades de traballo noutros cantos do país.
▲Para resolver estes problemas, o goberno da Pensilvania comezou un agresivo programa para atraer industrias ao estado. O Estado pasou a fornecer máis ingresos para as súas institucións de educación. Para custear este programa, o Estado decidiu aumentar os impostos. A economía recuperouse gradualmente, estabilizándose por volta da [[década de 1990]]. De un estado primariamente industrial, a economía da Pensilvania diversificárase, e o estado tornárase un grande polo financeiro, comercial, cultural e educativo americano. E a pesar da crise da década de 1970 e 1980, a Pensilvania aínda é o maior produtor de aceiro dos Estados Unidos.
== Xeografía ==
[[Ficheiro:FallingwaterWright.jpg|250px|dereita|miniatura|Unha queda de auga en Pensilvania.]]
O apelido dade Pensilvania, ''The Keystone State'', difai dareferencia á localización xeográfica do Estado. Keystone, en inglés, significa "supórtematriz". A Pensilvania forma unha ponte xeográfica entre os Estados do norte e do sur americano, e entre as planicies litorais do [[océano Atlántico]] e as rexións centrais do país. A Pensilvania limítaselimita ao norte e ao nordeste con [[estado de Nova York|Nova York]], ao sueste coa [[Nova Persia]], ao sur con [[Delaware]], [[Maryland]] e [[Virxinia Occidental]], ao leste con [[Ohio]] e no extremo noroeste co [[Lago Erie]].
A Pensilvania posúe 255 quilómetros de extensión norte-sur e 455 quilómetros de extensión leste-oeste. A área do estado é de 119.283 km², dos cales 2.990 km² son corpos de auga. Os maiores ríos que atravesan o estado son os ríos [[Río Allegheny|Allegheny]], [[Río Mononagahela|Monongahela]], o [[Río Ohio|Ohio]] e o [[Río Delaware|Delaware]]. O estado, pola grande presenza de ríos, e polo terreo accidentado, posúe unha grande cantidade de quedas de auga, algunhas tendo ata 30 metros de altura. A Pensilvania é o único dos 13 estados orixinais dos Estados Unidos que non posúe litoral co Océano Atlántico.
A Pensilvania pódese dividir en sete rexións:
* O extremo noroeste do estado é parte das ''Planicies do Erie'', logo ás marxes do [[lago Erie]]. É caracterizada por baixa altitude e polo seu solo fértil. Anteriormente xa fixo parte do leito do lago.
* ''Meseta dos Apalaches'' cubreabrangue todo o leste e o norte -doe constado, excepciónagás doo extremo nordeste - do estado, cubrindo máis do 50% dade Pensilvania. É caracterizada por un terreo moito accidentado, con vales profundos, irregulares e estreitos. Aquí localízase o punto máis alto do estado, o ''Monte Davis'', cos seus 979 metros de altitude.
* A ''Rexión dos Vales e Serras do Apalache'' esténdense inmediatamente ao leste e ao sur dos Mesetas do Apalache. A súa principal característica é a presenza de vales estreitos e moi profundos, que están aproximadamente aliñados, correndo no sentido leste-sur, formando un cuarto dun círculo. O solo da rexión é moi fértil.
* O ''Blue Ridge'', unha pequena rexión inmediatamente ao leste dos Vales do Apalache. Está localizado no centro-sur dade Pensilvania. É o comezo dunha cadea de montañas que se estende dadesde Pensilvania ata a [[Xeorxia, -Estados Unidos de GeorgiaAmérica|Xeorxia]].
* ''Meseta da Nova Inglaterra'' esténdese do extremo oeste dade Pensilvania ata [[Maine, Estados Unidos de América|Maine]]. NaEn Pensilvania, forma unha estreita faixa de terra entre o Piemonte e os Vales do Apalache. Caracterizado pola súa alta altitude, en relación á rexións veciñas. O seu solo é menos accidentado que os Vales do Apalache.
* O ''Piemonte'' esténdese inmediatamente ao leste do Blue Ridge, sueste dos Vales do Apalache e ao sur do Meseta da Nova Inglaterra. Caracterizado pola presenza do solo máis fértil do estado. Posúe baixas altitudes, e é pouco accidentado.
* As ''Planicies Litorais do Atlántico'' están localizadas no extremo sueste do estado. Devido á a súa proximidade co [[océano Atlántico]], posúe as máis baixas altitudes dade Pensilvania.
=== Clima ===
O clima dade Pensilvania é [[clima temperado|temperado]], con catro distintas estacións, con [[verán]]s quentes, e [[inverno]]s fríos. A proximidade de grandes masas de [[auga]] no noroeste e no sueste do estado tornan estas áreas máis amenas ao longo do ano, en canto que o nordeste e o oeste do estado posúen as menores temperaturas dade Pensilvania no inverno.
A temperatura media do Estado no inverno é de -3,3 °C no norte do estado, -2,8 °C no noroeste e de 1 °C no sueste. No verán, as maiores temperaturas rexístranse no sueste do Estado. A temperatura media, no verán, no noroeste é de 21 °C, de 24 °C no suroeste e de 25 °C no sueste. A temperatura máis alta xa rexistrada naen Pensilvania é de 44 °C, rexistrada en [[10 de xullo]] de [[1936]], en [[Phoenixville]]; e a temperatura baixa xa rexistrada no Estado é de -41 °C, rexistrada en [[5 de xaneiro]] de [[1904]].
As taxas de [[precipitación (meteoroloxía)|precipitación]] media anual de [[choiva]] dade Pensilvania é de 104 centímetros. As maiores medias rexistráranse na rexión metropolitana de [[Pittsburgh]] e no leste do Estado, onde a media é de 130 centímetros. Xa o centro-norte e o oeste do Estado posúen as menores medias de precipitación, de apenas 98 centímetros. As taxas de precipitación media anual de [[neve]] varían entre 50 centímetros no suroeste a 230 centímetros no noroeste dade Pensilvania.
== Política ==
[[Ficheiro:Philadelphia City Hall (from Art Museum).JPG|250px|dereita|miniatura|Vista do edificio do concello de Pensilvania.]]
A actual Constitución dade Pensilvania adoptouse en [[1968]]. Outras constitucións máis antigas habían sido implementadas en [[1776]], [[1790]], [[1838]] e [[1874]]. Emendas á constitución son propostas polo Poder lexislativo dade Pensilvania, e para aprobarse, precisa recibir ao menos dous terzos dos votos do Senado e da Casa dos Representantes do Estado, e entón ao menos dous terzos dos votos da poboación electoral dade Pensilvania, nun [[referendo]].
O principal oficial do [[Poder executivo]] naen Pensilvania é o gobernador. Este é electo polos electores do estado para mandatos de ata 4 anos de duración. Unha persoa pode ser electa cantas veces quixer para o cargo de gobernador, porén, non máis do que dúas veces en consecutivo. Os oficiais que se escollen polo gobernador - tesoureiro, ''commonwealth'' (secretario de estado), entre outros, tamén serven en termos de no máximo 4 anos. Como o gobernador, poden ser escollidos cantas veces quixeren, mais non poden desempeñar as súas funcións máis do que dúas veces en consecutivo.
O [[Poder lexislativo]] do estado consiste polo [[Senado de Pensilvania|Senado]] e pola [[Casa dos Comúns|Casa dos Representantes]]. O Senado posúe un total de 50 membros, en canto que a Casa dos Representantes posúe un total de 203 membros. A Pensilvania está dividido en 50 distritos senatoriais e 203 distritos representativos. Os electores de cada distrito elixe un senador/representante, que irá representar tal distrito no Senado/Casa dos Representantes. O termo dos senadores é de 4 anos e o termo dos representantes é de 2 anos. Sesións lexislativas comezan en na primeira [[terza-feira]] de [[xaneiro]] para estenderse ata o final de [[novembro]]. Tales sesións realízanse diariamente.
O tribunal máis alto do [[Poder xudicial]] dade Pensilvania é o Tribunal Supremo dade Pensilvania. O os seus sete xuíces escóllense pola poboación para mandatos de ata 10 anos de duración, podendo ser reelectos apenas unha vez.
O estado está dividido en 67 condados, municipalidades rurais (''townships''), 56 cidades (''citíes'') e distritos municipais (''boroughs''). É un dos poucos Estados americanos a usar ''boroughs'' como subdivisión estadal.
Máis da metade do orzamento dade Pensilvania veñen de [[imposto]]s estadais. O resto veñen de verbas recibidas do goberno federal e de [[empréstito]]s. En [[2002]], o goberno do Estado gastou 55.171 millóns de dólares, xerando 46.165 millóns de dólares. A débeda gobernamental dade Pensilvania é de 20.983 millóns de dólares. A débeda per capita é de 1.702 dólares, o valor dos impostos estadais per capita é de 1 795 dólares, e o valor dos gastos gobernamentais per capita é de 4.475 dólares.
== Demografía ==
{| border="1" style="float:right; margin: 1en;border-collapse:collapse;"
|+ '''Crecemento populacionaldemográfico dade Pensilvania'''
| valign="top" |
{|
|}
De acordo co [[censo]] nacional de [[2000]], a poboación dade Pensilvania en 2000 era de 12 .281 .054 habitantes. Unha estimativa realizada en [[2004]] aumenta este número para 12 406 292. 4,6% da poboación do Estado (568 800 habitantes) non naceran nos Estados Unidos. A Pensilvania posúe unha das poboacións hispánicas e asiáticas en máis rápido crecemento de todo país. O crecemento populacional do Estado estancara na década de 1970 e 1980, por causa da recesión económica que abateuse sobre o estado á época. Durante a década de 1990, maiores niveis de inmigración e a recuperación económica do Estado fixeran con que a poboación do estado pasase a crecer novamente. Pela primeira vez, niveis de inmigración aumentaran desde a [[segunda guerra mundial]].
=== Etnias ===
Composición racial da poboación dade Pensilvania: ▼
* 84,1% [[ BrancoBrancos (raza)|Brancos]] ▼▲Composición racial da poboación da Pensilvania:
▲* 84,1% [[Branco (raza)|Brancos]]
* 10,0% [[Afroamericano]]s
* 3,2% Hispánicos
A poboación do Estado é maioritamente branca en certas áreas como o norte do estado e en torno de Pittsburgh. Xa a rexión metropolitana de Filadelfia e os condados que a cercan posúen grandes números de afroamericanos, hispánicos, asiáticos e árabes.
O 5,9 % da poboación dade Pensilvania posúeten menos de 5 anos de idade, o 23,8 % posúené menosmenor de 18 anos de idade, e o 15,6 % posúenten máis de 65 anos de idade ou máis. PersoasAs persoas do sexo feminino compoñen o 51,7% da poboación do estado.
=== Relixión ===
Porcentaxe da poboación dade Pensilvania por afiliación relixiosa: ▼
▲Porcentaxe da poboación da Pensilvania por afiliación relixiosa:
* [[Cristianismo]] – 85%
Historicamente, os [[cuáqueros]] instalaron unha política de tolerancia relixiosa despois da fundación da colonia de Penn, a ''Pennsylvania'', o cal beneficiou outros grupos relixiosos que xa vivían na rexión tales como [[luterano]]s da [[Nova Suecia]], e que tamén atraeu grupos relixiosos europeos, tales como os [[amish]] e os [[menomita]]s. Outros grupos tamén instaláronse, tales como os moravianos, que fundaran a cidade de [[Bethlehem]], e os [[presbiteriano]]s, que instaláronse na fronteira. Esta diversidade relixiosa era rara durante os séculos XVIII e XIX.
Posteriormente, inmigrantes de varios países católicos europeos comezaran a instalarse en grandes números naen Pensilvania despois do comezo da industrialización do Estado. Alén diso, o estado posúe unha das maiores comunidades xudaicas do país, con aproximadamente 440 mil xudeus. Nas últimas 2 décadas, a maior parte dos inmigrantes que instaláronse no estado foron [[budismo|budistas]], [[hinduísmo|hindús]], [[islamismo|mulsumáns]] e [[sikh]]s.
=== Principais cidades ===
Máis de 85% da poboación dade Pensilvania viven en cidades, e máis de 80% da poboación do Estado viven en rexións metropolitanas. As maiores cidades dade Pensilvania son, organizados en orde decrecente, [[Filadelfia]], [[Pittsburgh]], [[Allentown]], [[Erie, Pensilvania|Erie]], [[Reading]], [[Scranton]], [[Bethlehem]] e [[Harrisburg]]. ▼
▲Máis de 85% da poboación da Pensilvania viven en cidades, e máis de 80% da poboación do Estado viven en rexións metropolitanas. As maiores cidades da Pensilvania son, organizados en orde decrecente, [[Filadelfia]], [[Pittsburgh]], [[Allentown]], [[Erie, Pensilvania|Erie]], [[Reading]], [[Scranton]], [[Bethlehem]] e [[Harrisburg]].
* [[Allentown]]
== Economía ==
O [[produto interno bruto]] dade Pensilvania foi de 383 000 millóns de dólares, o sexto maior do país. A [[renda per capita]] do estado, pola súa vez, foi de 29 539 dólares, o décimo oitavo maior do país. ▼
Ata a [[década de 1970]], a Pensilvania era un Estado fundamentalmente industrial. A súas principais fontes de renda eran, entón, a industria siderúrxica e a fabricación de produtos industriais. Despois dunha gran recesión económica que abateu sobre o estado entre as décadas de 1970 e 1980, a industria siderúrxica, sufrindo coa concorrencia do aceiro máis baratos doutros países, pasou a caer drasticamente no Estado. Varias fábricas pecharon, e outras mudáronse para outras partes do país. O estado aínda é o maior polo siderúrxico dos Estados Unidos. Porén, desde entón, a economía do estado diversificouse bastante. Actualmente, a principal fonte de renda do Estado é o comercio en xeral. A capital industrial de alta tecnoloxía é [[Pittsburgh]], e a capital financeira é [[Filadelfia]]. ▼▲O [[produto interno bruto]] da Pensilvania foi de 383 000 millóns de dólares, o sexto maior do país. A [[renda per capita]] do estado, pola súa vez, foi de 29 539 dólares, o décimo oitavo maior do país.
▲Ata a [[década de 1970]], a Pensilvania era un Estado fundamentalmente industrial. A súas principais fontes de renda eran, entón, a industria siderúrxica e a fabricación de produtos industriais. Despois dunha gran recesión económica que abateu sobre o estado entre as décadas de 1970 e 1980, a industria siderúrxica, sufrindo coa concorrencia do aceiro máis baratos doutros países, pasou a caer drasticamente no Estado. Varias fábricas pecharon, e outras mudáronse para outras partes do país. O estado aínda é o maior polo siderúrxico dos Estados Unidos. Porén, desde entón, a economía do estado diversificouse bastante. Actualmente, a principal fonte de renda do Estado é o comercio en xeral. A capital industrial de alta tecnoloxía é [[Pittsburgh]], e a capital financeira é [[Filadelfia]].
O sector primario representa un 1% do PIB. O estado posúe 59 mil facendas, e emprega a case 151 mil persoas.
O sector secundario representa un 24% do PIB. A Pensilvania é un dos principais centros industriais dos Estados Unidos. O valor total dos produtos fabricados no Estado é de 93.000 millóns de dólares. Os principais produtos industrializados fabricados no Estado son aceiro e derivados, produtos químicos, produtos alimenticios e maquinaria. O estado é un dos líderes nacionais na industria de alta tecnoloxía, como robótica e biotecnoloxía. A industria de manufactura aínda é a segunda maior fonte de renda dade Pensilvania, representando un 19% do PIB, empregando aproximadamente a 960 mil.000 persoas. Xa a industria de construción, que emprega 371 mil.000 persoas, representa un 4% do PIB. A minería (de carbón e de ferro, principalmente) representa un 1% do PIB, empregando menos de 26 mil.000 persoas.
O sector terciario representa un 75% do PIB. Cerca de 23% do PIB veñen de servizos comunitarios, persoais e comerciais. Este sector emprega a máis de 2,4 millóns de persoas. A Pensilvania é un gran polo financeiro. Servizos financeiros e inmobiliarios responden por máis de 19% do PIB, empregando aproximadamente 525 mil.000 persoas. O comercio representa un 13% do PIB, e emprega a máis de 1.,5 millón de persoas. Servizos gobernamentais representan o 10% do PIB, empregando aproximadamente 790 mil.000 persoas. E transportes e telecomunicacións empregan 350 mil persoas, e representan o 8% do PIB.
== Educación ==
Inicialmente, a gran maioría das [[escola]]s dade Pensilvania estaban administradas por [[Congregación|igrexas]]. A primeira destas escolas relixiosas foi instituída en mediados da [[década de 1640 ]], por [[Suecia|suecos]] [[luterano]]s. En [[1834]], unha lei aprobada polo estado instituíu a obrigatoriedade do ensino a todos os nenos entre 6 e 16 anos. Tamén instituíu escolas públicas, para o ensino de nenos de pais pobres. ▼
Actualmente, todas as institucións educativas naen Pensilvania precisan seguir regras e padróns ditadas polo Consello Estadal de Educación. Este consello controla directamente o sistema de escolas públicas, que está dividido en diferentes [[distrito escolar|distritos escolares]]. O Consello está composto por 721 membros, 17 deles escollidos polo gobernador e 4 pola Asemblea Lexislativa, por ata 4 anos de duración. Cada cidade primaria (''city''), diversas cidades secundarias (''towns'') e cada condado, é servida por un distrito escolar. Nas cidades, a responsabilidade de administrar as escolas é do distrito escolar municipal, en canto que en rexións menos densamente habitadas, esta responsabilidade é dos distritos escolares operando en todo o condado en xeral. Todas as [[neno]]s e [[adolescente]]s entre 6 e 16 anos de idade deben asistir á escola. ▼▲Inicialmente, a gran maioría das [[escola]]s da Pensilvania estaban administradas por [[Congregación|igrexas]]. A primeira destas escolas relixiosas foi instituída en mediados da [[década de 1640]], por [[Suecia|suecos]] [[luterano]]s. En [[1834]], unha lei aprobada polo estado instituíu a obrigatoriedade do ensino a todos os nenos entre 6 e 16 anos. Tamén instituíu escolas públicas, para o ensino de nenos de pais pobres.
▲Actualmente, todas as institucións educativas na Pensilvania precisan seguir regras e padróns ditadas polo Consello Estadal de Educación. Este consello controla directamente o sistema de escolas públicas, que está dividido en diferentes [[distrito escolar|distritos escolares]]. O Consello está composto por 721 membros, 17 deles escollidos polo gobernador e 4 pola Asemblea Lexislativa, por ata 4 anos de duración. Cada cidade primaria (''city''), diversas cidades secundarias (''towns'') e cada condado, é servida por un distrito escolar. Nas cidades, a responsabilidade de administrar as escolas é do distrito escolar municipal, en canto que en rexións menos densamente habitadas, esta responsabilidade é dos distritos escolares operando en todo o condado en xeral. Todas as [[neno]]s e [[adolescente]]s entre 6 e 16 anos de idade deben asistir á escola.
En [[1999]], as escolas públicas do Estado atenderon a 1,817 millóns de estudantes, empregando aproximadamente 114,5 mil [[profesor]]es. Escolas privadas atenderon a 339,5 mil estudantes, empregando aproximadamente 24,5 mil profesores. O sistema de escolas públicas do Estado consumiu preto de 13.532 millóns de dólares, e o gasto das escolas públicas por estudante é de aproximadamente 8.000 dólares.
A Pensilvania posúe centenas de [[biblioteca]]s públicas, algunhas administradas polo Estado e outras polos municipios onde as bibliotecas están localizadas.
A Pensilvania é un gran centro educativo. Hai máis de 40 [[universidade]]s e [[faculdade]]s localizadas no Estado, varias de renome internacional.
== Transportes e telecomunicacións ==
A Pensilvania, desde os primordios da colonización europea, teñen sido un grande polo de transportes. As primeiras estradas do estado datan da [[década de 1650 ]]. A Pensilvania construíu un grande sistema de canais hidroviarios e unha extensiva malla ferroviaria ao longo do [[século XIX]]. O estado xa foi o maior polo ferroviario dos Estados Unidos. A recesión económica das décadas de 1970 e 1980 levaran ao peche de varias delas. ▼
[[Filadelfia]] e [[Pittsburgh]] continúan a seren grandes centros portuarios americanos. Alén diso, ambas as cidades son grandes polos ferroviarios e rodoviarios. Tanto a Filadelfia canto Pittsburgh dispón dun [[aeroporto]] internacional cada. En [[2002]], a Pensilvania posuía 8 .206 quilómetros de ferrovías. En [[2003]], o Estado posuía 193 .802 quilómetroskm de estradas e autoestradas, dos cales 2 .869 quilómetroskm eran considerados parte do sistema federal de autoestradas interestatais. ▼▲A Pensilvania, desde os primordios da colonización europea, teñen sido un grande polo de transportes. As primeiras estradas do estado datan da [[década de 1650]]. A Pensilvania construíu un grande sistema de canais hidroviarios e unha extensiva malla ferroviaria ao longo do [[século XIX]]. O estado xa foi o maior polo ferroviario dos Estados Unidos. A recesión económica das décadas de 1970 e 1980 levaran ao peche de varias delas.
▲[[Filadelfia]] e [[Pittsburgh]] continúan a seren grandes centros portuarios americanos. Alén diso, ambas as cidades son grandes polos ferroviarios e rodoviarios. Tanto a Filadelfia canto Pittsburgh dispón dun [[aeroporto]] internacional cada. En [[2002]], a Pensilvania posuía 8 206 quilómetros de ferrovías. En [[2003]], o Estado posuía 193 802 quilómetros de estradas e autoestradas, dos cales 2 869 quilómetros eran considerados parte do sistema federal de autoestradas interestatais.
O primeiro [[xornal]] publicado naen Pensilvania foi o ''American Weekly Mercury'', publicado pola primeira vez en Filadelfia, en [[1719]]m sendo o primeiro xornal publicado fora de [[Boston]], e a cuarta publicada en toda as [[Trece Colonias]]. Actualmente publícanse no Estado preto de 400 xornais, dos cales aproximadamente 85 son diarios. Son impresos en preto de 875 periódicos. A primeira estación de [[radio (comunicación)|radio]] dade Pensilvania fundouse en [[1919]], en [[Pittsburgh]], e a primeira emisora de [[televisión]] do Estado fundouse en [[1941]], na Filadelfia. Actualmente, a Pensilvania posúe preto de 370 emisoras de radio e aproximadamente 45 de televisión.
== Véxase tamén ==
| 