Wikipedia

Judo: Diferenzas entre revisións

Explorar o historial de forma interactiva
← Edición máis vellaEdición máis nova →
Contido eliminado Contido engadido
VisualTexto wiki
Sen resumo de edición
Judcosta (conversa | contribucións)
8.391 edicións
Sen resumo de edición
Liña 14:
|practicante = [[Judoka]]
}}
'''Judo''' (en ([[lingua xaponesa|xaponés]]: &#26580;&#36947;) é unha [[artes marciais|arte marcial]], un [[deporte]] e unha [[filosofía]] con orixe no [[Xapón]]. O judo foi creado a partir de algunhas escolas clásicas de [[Jujitsu|jujutsu]] por [[Jigoro Kano]] (&#22025;&#32013;&#27835;&#20116;&#37070;) en [[1882]]. A pesar de ser unha arte marcial completa, o judo tamén se practica como deporte oficial dos [[Xogos Olímpicos]] dende [[1964]] na competición masculina e [[1992]] na feminina. No occidente, o aspecto deportivo do judo é probabelmente o máis difundido.<ref name="ref1">{{Cita libro|lingua=portugués|título=O Que É Judô|autor=Vieira, Silvia|coautor=Freitas, Armando|editor=Casa da Palavra|localización=Rio de Janeiro|ano=}}</ref>
 
HomesNa forma deportiva, homes e mulleres combaten separadamente (a pesar de moitas veces adestrarenseadestrárense xuntos), e os atletas son divididos por clases de idade e categoría de peso, incluíndo unha clase libre en que todos os pesos poden participar.
 
O Judo é practicado sobre esteiras especiais chamadas ''tatamis'' que poden ser de palla de arroz cubertas por lona de algodón ou poden ser sintéticas fabricadas a partir de polímeros de borracha. Os practicantes (''judoka'') visten un equipamento de algodón branco, composto por unha chaqueta, unha calza e unha cinto. A cor do cinto indica a graduación do judoka.
 
Nunha competición de judo, dous judokas enfróntanse sopre o tapete, encantomentres un árbitro xulgaos avalía, sendo oscos puntos e as penalidades dos atletas rexistradassendo rexistrados nun panel. O ''ippon'' é o "KO" do judo. Un golpe bo, mais menos perfecto, chámase ''waza-ari'' e vale medio punto. Dous deses garanten unha vitoria. A loita pode ser decidida pola acumulación de puntos menores, como o ''yuko'' ou o ''koka''. Calquera falta (''keikoku'' e ''shido'') cometida por un dos loitadores durante un combate (''shiai'') aumenta a puntuación do opoñente. SseSe a falta for grave, como o ''hansoku-make'', o árbitro declara a vitoria do ofendido.
 
== Historia ==
Na sociedade feudal de Xapón, a vida era dividida en clases (guerreiros, agricultores, comerciantes, etc.). Nese ambiente, a clase guerreira ocupábase, entre outras tarefas, da seguridade interna e externa, polo que se detiña en estudasestudar as varias modalidades de combate, con e sen armas. Xurdiron entón diversas modalidades de loita, ''[[kenjutsu]]'' (arte da espada), ''[[iaijutsu]]'' (arte de sacar a espada), ''[[naginatajutsu]]'' (arte da lanza ''[[naginata]]'') e outras, e nese ínterim o ''jujutsu'', ou arte suave, que durante a Historia do Xapón recibiu moitos e variados nomes, coma ''wajutsu'', ''kumiuchi'', ''yawara'', ''taijutsu'' etc. Todas estas diferentes denominacións referíanse á mesma cousa:, a loita desarmada contra un ou máis opoñentes, portando armas ou non, e era chamado de arte suave porque era practicada sen armas, é dicir sen a rixidez das armas.<ref name="ref4">{{Cita libro|lingua=inglés|título=Kodokan Judo|nome=Jigoro|apelidos=Kano|páxina=15|localización=New York|editor=Kondansha|ano=1994}}</ref>▼
{{Ampliar}}
▲Na sociedade feudal de Xapón, a vida era dividida en clases (guerreiros, agricultores, comerciantes, etc.). Nese ambiente, a clase guerreira ocupábase, entre outras tarefas, da seguridade interna e externa, polo que se detiña en estudas varias modalidades de combate, con e sen armas.Xurdiron entón diversas modalidades de loita, ''[[kenjutsu]]'', ''[[iaijutsu]]'', ''[[naginatajutsu]]'' e outras, e nese ínterim o ''jujutsu'', que durante a Historia do Xapón recibiu moitos e variados nomes, coma ''wajutsu'', ''kumiuchi'', ''yawara'', ''taijutsu'' etc. Todas estas diferentes denominacións referíanse á mesma cousa: a loita desarmada contra un ou máis opoñentes, portando armas ou non.<ref name="ref4">{{Cita libro|lingua=inglés|título=Kodokan Judo|nome=Jigoro|apelidos=Kano|páxina=15|localización=New York|editor=Kondansha|ano=1994}}</ref>
 
O ''jūjutsu'' desenvolveuse como unha das artes que os [[Samurai]]s deberían dominar, porque no campo de batalla un guerreiro podía verse sen a súa espada, de aí el debería ser capaz de seguir loitando co inimigo. Os samurais estaban sempre baixo o mando dun líder, un ''[[Daimyō]]'', o que significa que, así como existían varios líderes, acabaron por existir varias familias ou clans. E neses clans as artes marciais, todas elas, pasaron a evolucionar de forma máis ou menos independente, nacendo así as varias escolas, ou ''[[koryū]]'' ({{lang|ja|古流}}, escola vella), as cales ensinaban toda forma de combate.
Como arte marcial ou deporte, a historia do judo vai intimamente relacionada á historia do seu fundador, Jigoro Kano. Ambos son froito da sociedade e do seu tempo, o auxe da [[Era Meiji]]. Cando Jigoro Kano ingresou na escola, o ambiente que atopou foi de rivalidade entre os alumnos, o que acabou motivando el a buscar unha forma de defensa. Ese ambiente hostil foi máis outra vez atopado cando el ingresou na universidade, pois, aínda en proceso de franca modernización, a mentalidade guerreira existía moi forte na sociedade xaponesa, pero moitos esqueceron os valores de honra e disciplina que limitaban a agresividade.<ref name="ref2">{{Cita libro|lingua=inglés|título=The Way of Judo: A Portrait of Jigoro Kano and His Students|nome=John|apelidos=Stevens|localización=Boston|editor=Shambhala|ano=2013}}</ref>▼
 
Por un longo tempo a Historia do Xapón foi marcada pola dominación dos samurais, e a historia do Judo comeza exactamente cando as cousas no Xapón están debaixo intenso proceso de cambio, a [[Era Meiji]] e cando Jigoro Kano, o seu creador, nace e crece. A historia do Judo como arte marcial ou deporte vai relacionada á historia de mestre Kano. Ambos son froito da súa sociedade e do seu tempo, o auxe da Era Meiji.
Resolto que iría buscar un instrutor de ''jujutsu'', Kano non obtivo éxito nas primeiras tentativas, porque coa caída do [[Shogunato Tokugawa]], durante a [[Restauración Meixi]] de [[1868]], o prestixio das artes marciais tiña diminuído nun país que viña valorando os costumes occidentais máis que os seus propios. Os vellos mestres, despois de perder a súa función de guerreiro, foron obrigados a deixar de ensinar e facer outras actividades para sobrevivir. Algúns simplemente desisten.▼
 
▲ComoCando arte marcial ou deporte, a historia do judo vai intimamente relacionada á historia do seu fundador, Jigoro Kano. Ambos son froito da sociedade e do seu tempo, o auxe da [[Era Meiji]]. Candoneno Jigoro Kano ingresou na escola, e o ambiente que atopou foi de rivalidade entre os alumnos, o que acabou motivandoacabou elmotivándolle a buscar unha forma de defensa. Ese ambiente hostil foi máis outra vez atopado cando el ingresou na universidade, pois, aínda que estivese en proceso de franca modernización, a mentalidade guerreira existía moi forte na sociedade xaponesa, pero moitos esqueceron os valores de honra e disciplina que limitaban aesa agresividade.<ref name="ref2">{{Cita libro|lingua=inglés|título=The Way of Judo: A Portrait of Jigoro Kano and His Students|nome=John|apelidos=Stevens|localización=Boston|editor=Shambhala|ano=2013}}</ref>
Nakai Umenari, un coñecido do pai de Kano e un soldado retirado, acordou amosarlle os ''kata'', pero non coa intención de ensinar. O conserxe da casa de seu pai, Ryuji Katagiri, era tamén coñecedor de ''jujutsu''. Porén, el non estaba disposto a ensinar a arte marcial, se non fose para un uso coherente. Imai Genshiro, do estilo [[Kyūshin-ryū]] ({{lang|ja|扱心流}}), que frecuentaba a residencia da familia Kano, tamén rexeitou.<ref>{{Cita libro|lingua=inglés|título=The Judo Textbook in Practical Application|autor=Hayward Nishioka|coautor=James R. West|editor=Ohara|localización=Santa Clarita|páxina=176}}</ref>▼
 
{{Artes Marciais}}
▲Resolto que iría buscar un instrutor de ''jujutsujūjutsu'', Kano non obtivo éxito nas primeiras tentativas, porque coa caída do [[Shogunato Tokugawa]], durante a [[Restauración Meixi]] de [[1868]], o prestixio das artes marciais tiñatíña diminuído nun país que viña valorando os costumes occidentais máis que os seus propios. Os vellos mestres, despois de perder a súa función de guerreiro, foron obrigados a deixar de ensinar e facer outras actividades para sobrevivir. Algúns simplementesimplesmente desisten e abandonan completamente os valores e o modo de vida tradicional.<ref name="ref4">{{Cita libro|lingua=inglés|título=The Judo Textbook in Practical Application|autor=Hayward Nishioka|coautor=James R. West|editor=Ohara|localización=Santa Clarita|páxina=176}}</ref>
Despois dalgúns anos de insistente busca, Jigoro Kano coñeceu Teinosuke Yagi, que fora profesor do estilo [[Tenjin Shinyō-ryū]] ({{lang|ja|天神真杨流}}), de jujutsu, pero xa non ensinaba. Aínda así, en [[1877]] Yagi asentiu presentarlle o mestre Hachinosuke Fukuda, tamén do estilo ''Tenjin Shinyō-ryū'', que tiña un pequeno [[dojō]] onde ensinaba un clase de cinco alumnos.<ref>{{Cita libro|lingua=inglés|título=The Judo Handbook|nome=Roy|apelidos=Inman|editor=D&S|localización=New York|páxina=8|ano=2008}}</ref>▼
 
▲Nakai Umenari, un coñecido do pai de Kano e un soldado retirado, acordou amosarlle os ''kata'', pero non coa intención de ensinar. O conserxevixilante da casa de seu pai, Ryuji Katagiri, era tamén coñecedor de ''jujutsu''. Porén, el non estaba disposto a ensinar a arte marcial, se non fose para un uso coherente e porque tamén consideraba o mozo Kano moi inmaturo. Imai Genshiro, do estilo [[Kyūshin-ryū]] ({{lang|ja|扱心流}}), que frecuentaba a residencia da familia Kano, tamén rexeitou.<ref name="ref4"/><ref>{{Cita libroweb|lingua=inglés|título=TheHistory Judoof Textbook in Practical ApplicationJudo|autorurl=Hayward Nishiokahttp://www.marketdraytonjudoclub.co.uk/#!history-of-judo/c44b|coautordataacceso=James28 R.de West|editor=Ohara|localización=Santafebreiro Clarita|páxina=176de 2014}}</ref>
O estilo ''Shinyō-ryū'' era coñecido pola súa eficacia e pola énfase na combinación de técnicas de golpeo e patadas con técnicas de inmobilización, e de medios de manexo óseo. Dicíase que o fundador do estilo o depurou con loitas de rúa. A mediados de maio de [[1879]], mestre Fukuda faleceu, só catro días despois de unha demostración ao ex-presidente dos [[EEUU]].<ref name="ref2"/>▼
 
▲Despois dalgúns anos de insistente busca, Jigoro Kano coñeceu Teinosuke Yagi, que fora profesor do estilo [[Tenjin Shinyō-ryū]] ({{lang|ja|天神真杨流}}), de jujutsu, pero xa non ensinabaesinaba. Aínda así, en [[1877]] Yagi asentiu presentarlle o mestre Hachinosuke Fukuda, tamén do estilo ''Tenjin Shinyō-ryū'', que tiña un pequeno [[dojō]] onde ensinaba ununha clase de cinco alumnos.<ref>{{Cita libro|lingua=inglés|título=The Judo Handbook|nome=Roy|apelidos=Inman|editor=D&S|localización=New York|páxina=8|ano=2008}}</ref>
 
▲O estilo ''Shinyō-ryū'' era coñecido pola súa eficacia e pola énfase na combinación de técnicas de golpeopuñadas e patadas con técnicas de inmobilización, e de polos medios de manexo óseo. Dicíase que o fundador dodeste estilo o depurouperfeccionou con loitas de rúa. A mediados de maio de [[1879]], mestre Fukuda faleceu, só catro días despois de unha demostración ao ex-presidente dos [[EEUU]].<ref name="ref2"/>
 
Sentíndose carente de máis coñecemento, Kano continuou o seu adestramento en ''Tenjin Shinyō-ryū'' co mestre Masamoto Iso, fillo do fundador do estilo, mestre Mataemon Iso. En [[1881]], mestre Masamoto morreu, e Kano quedou unha vez máis sen un instrutor. Neste escenario, el foi practicar o estilo [[Kitō-ryū]] ({{lang|ja|起倒流}}), co mestre Tsunetoshi Iikubo, que diferente do pragmatismo do ''Shinyō-ryū'', era dunha escola máis filosófica e que daba máis importancia aos golpes de lanzamento. Outra característica do estilo era o emprego do ''[[ki]]'', unha enerxía (etérea) que existe en todo e que se se pode facer uso durante unha loita.<ref name="ref5">{{Cita libro|lingua=italiano|título=Il padre del judo. Una biografia di Jigoro Kano|nome=Brian|apelidos=N. Watson|editor=Mediteranee|ano=2004|localización=Roma}}</ref>
 
Kano comeza unha busca para elaborar un principio unificador das técnicas que aprendeu. Así, el formula o concepto da máxima eficiencia co menor gasto de enerxía, porque só aquelas técnicas que preservasen ao máximo o loitador é que realmente funcionan, e deberían ser parte dodas currículoensinanzas da súa futura escola, porque unha persoa non debería esgotarse para se librar dunha agresión, ao contrario, debería empregar ao máximo da enerxía doallea opoñenteen contrafavor elde mesmosi.<ref>{{Cita web|lingua=castelán|título=Judo. La fuerza humana con la máxima eficiencia disponible|editor=Conade|url=http://www.conade.gob.mx/Documentos/Publicaciones/Judo.pdf|dataacceso=23 xaneiro 2014}}</ref>
 
O ''dojō'' de Jigoro Kano foi aberto en [[1882]], que recibiría o nome de Kodokan, no Templo Eishoji.<ref>{{Cita web|url=http://www.judobrasil.net/historia2.htm|título=História do Judô|lingua=portugués|dataacceso=19 xaneiro 2014|editor=Judô Brasil}}</ref> Porén, Kano non cría que o seu estilo de jujutsu estivese completo e acabado.<ref>{{Cita web|url=http://www.kodokan.org/e_basic/history.html|título=History of Kodokan Judo|lingua=inglés|editor=Kodokan|dataacceso=21 xaneiro 2014}}</ref> A base ficaba asentada nos dous estilos que máis practicou, pero recibiría influencia doutros estilos e doutras formas de loita, como sumo, aikido e karate.
 
Tras a inauguración do instituto Kodokan, o mestre continuou a practicar judo cos seus mellores alumnos, coa intención de mellorar as súas propias habilidades e en consecuencia facer que a arte marcial medrase en calidade. Porén,Mestre mesmoKano estudaba e adestraba con toda a súa dedicación, con que adestrabaemporiso, Kanoel cría que a práctica dun deporte como o judo non debería ser a única actividade dunhaduna persoa, pero soa unha desas actividades, que contribuirían para aá súa formación.
 
AAo resultado das súas investigacións e adestramento nas artes marciais, el chamou de ''jūdō'', substituíndo a partícula "jutsu", que significa "arte" ou "profesión", pola partícula "do", que significa "camiño".<ref>{{Cita web|lingua=hebraico e inglés|url=http://www.kanjijapanese.com/he/%D7%9E%D7%99%D7%9C%D7%95%D7%9F-%D7%99%D7%A4%D7%A0%D7%99%D7%AA-%D7%90%D7%A0%D7%92%D7%9C%D7%99%D7%AA/%E8%A1%93|título={{lang|he|יפנית-אנגלית תרגום:: 術 :: מילון}}|dataacceso=22 xaneiro 2014}}</ref><ref>{{Cita web|lingua=hebraico e inglés|url=http://www.kanjijapanese.com/he/%D7%9E%D7%99%D7%9C%D7%95%D7%9F-%D7%99%D7%A4%D7%A0%D7%99%D7%AA-%D7%90%D7%A0%D7%92%D7%9C%D7%99%D7%AA/%E9%81%93|título={{lang|he|יפנית-אנגלית תרגום:: 道 :: מילון}}|dataacceso=22 xaneiro 2014}}</ref> Antes, as martes marciais eran vistas só como instrumento de loita, de guerra, pero non era ese máis o obxectivo, porque as artes marciaiselas deberían ser un modo de evolución persoal e físico.<ref>{{Cita libro|lingua=italiano|título=Close combat. Combattimento corpo a corpo|nome=Maurizio|apelidos=Maltese|editor=Mediterranee|localización=Roma|ano=2001}}</ref>
 
O repertorio de técnicas quedou asentado en tres grandes conxuntos: técnicas de proxección ou lanzamento (''nage waza''), técnicas de loita no chan (''katame waza'' e ''ne waza'') e técnicas de golpespancadas (''atemi waza''). As técnicas de lanzamento viñeron do estilo ''Kitō-ryū'', que tamén contribuíu coas nocións de tempo e uso de enerxía. Do estilo ''Shinyō-ryū'' viñeron as técnicas de control en chan e de golpepuñazos e patadas, do cal veñen aínda a idea da práctica repetida dos ''kata'' e das loitas con seguridade (''randori'').<ref name="ref3">{{Cita web|url=http://judoinfo.com/jhist.htm|título=The History of Kodokan Judo|lingua=inglés|dataacceso=21 xaneiro 2014}}</ref>
 
Como o mestre era profesional da educación, el utilizou dese coñecemento para estruturar as clases e o proceso de aprendizaxe do judo, e tamén para transformar unha arte marcial, con foco só na guerra e na seguridade, nunha disciplina moral, un deporte e instrumento educativo. Foi tamén cambiada a ética combativa: pasou a ser vergoñenta a demostración pública das habilidades de loita, pois todo coñecemento só é útil se axudar a comunidade e axudar un compañeiro nos seus propios estudios, e xamais debería ser usado de forma egoísta ou por mera xactancia.<ref name="ref3"/><ref name="ref4"/><ref>{{Cita web|lingua=castelán|url=http://www.sinchijudokan.com/03historia/JUDO%20TRADICIONAL%20Y%20JUDO%20DEPORTIVO.pdf|nome=Nestor|apelidos=Figueroa|título=JUDO TRADICIONAL Y JUDO DEPORTIVO|dataacceso=22 xaneiro 2014}}</ref>
 
Xunto co instituto, medraron o recoñecemento e a influencia do judo. ''De facto'', o instituto Kodokan non foi aberto co fin específico de ser un centro de formación e perfeccionamento só de judo, pero, antes de todo, estaba a ser un lugar de formación xeral e de recreación.<ref>{{Cita libro|título=Introducción al judo|lingua=castelán|nome=Miguel|apelidos=Villamón|localización=Barcelona|editor=Hispanoeuropea|páxina=139|ano=2011}}</ref>
 
En [[11 de xuño]] de [[1886]], a Academia Nacional de Policía, coa intención de resolver os debates sobre cal a escola de arte marcial que sería encargada do adestramento da forza policial, realizou un torneo de jujutsu no cal o Kodokan disputou coa tradicional escola Totsuka. De todas as loitas, os alumnos do Instituto Kodokan conseguiron vencer doce, perder dúas e empatar unha.<ref name="ref5"/>
 
En maio de [[1922]], foi realizada unha gran exposición de artes marciais. Neste evento, mestre Kano invitou o mestre de ''[[karate]]'', ''Gichin Funakoshi'', para que el fose impartirministrar algunhas clases no Kodokan.<ref>{{Cita libro|lingua=italiano|título=I maestri del budo. M. Ueshiba, G. Funakoshi, J. Kano|nome=John|apelidos=Stevens|localización=Roma|editor=Mediteranee|ano=1997}}</ref>
 
En [[1930]], mestre Kano viu o adestramento de aikido[[Aikido]], do mestre Morihei Ueshiba, e quedou moi impresionado coa súa disciplina e a súa técnica. Entón, mestre Kano mandou dous alumnos seus, para adestraren e estudar Aikido no seu nome.<ref>{{Cita web|lingua=portugués|utl=http://www.lasites.net/goshinaikido/br/default.asp?menu=aikido&menu2=tomiki_judo|título=TOMIKI AIKIDO E O JUDO|dataacceso=23 xaneiro 2014}}</ref> Como resultado do intercambio entre as artes marciais, foi creado o kata ''[[Kodokan goshin-jutsu]]'', que estáé composto polaspor técnicas de autodefensa.<ref>{{Cita libro|lingua=italiano|título=Judo Tecnico: un percorso formativo dalla pratica all'insegnamento|nome=Donato|apelidos=Di Pierro|editor=Lulu|ano=2009|páxina=14|isbn=9781409272014}}</ref>▼
 
<!---- Judo no mundo, como deporte olimpico, na escola, creación dos cintos, artes marciais filas. Técnicas. Normas de competencia. ---->
▲En [[1930]], mestre Kano viu o adestramento de aikido, do mestre Morihei Ueshiba, e quedou moi impresionado coa súa disciplina e a súa técnica. Entón, mestre Kano mandou dous alumnos seus, para adestraren e estudar Aikido no seu nome.<ref>{{Cita web|lingua=portugués|utl=http://www.lasites.net/goshinaikido/br/default.asp?menu=aikido&menu2=tomiki_judo|título=TOMIKI AIKIDO E O JUDO|dataacceso=23 xaneiro 2014}}</ref> Como resultado do intercambio entre as artes marciais, foi creado o kata ''[[Kodokan goshin-jutsu]]'', que está composto polas técnicas de autodefensa.<ref>{{Cita libro|lingua=italiano|título=Judo Tecnico: un percorso formativo dalla pratica all'insegnamento|nome=Donato|apelidos=Di Pierro|editor=Lulu|ano=2009|páxina=14|isbn=9781409272014}}</ref>
 
== Regras e penalidades ==
Liña 79 ⟶ 84:
 
== Graduación (Cintos) ==
Sendo un educador, Kano comprendía que o modelo tradicional de graos non sería o máis adecuado. Así, el elaborou o sistema de cores con varios niveis, que foi unha adaptación do sistema [[Dan-i]], no cal os alumnos máis novos (''mudansha'') con nivel inferior (''[[Kyu]]'') reciben cintos coloridos.<ref>{{Cita libro|lingua=portugués|título=Historia dos esportes|nome=Orlando|apelidos=Duarte|páxina=321|localización=São Paulo|editor=SENAC}}</ref>
{|class="wikitable" align="center"
|-
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/wiki/Judo»