|
[[Ficheiro:Ozone 2001sept17 lrg.jpg|dereita|miniatura|300px|Furado na capa de ozono en 17 de setembro de 2001. Cortesía [[NASA]]]]
A '''ozonosfera''' localízase na [[estratosfera]], preto de 90% de [[ozono]] atmosférico está nesta capa, entre 16 a 30 quilómetros de altitude, preto de 20 km de espesura.
Os [[gas]]es na ozonosfera son tan [[raro]]s que, se os comprimísemos á presión atmosférica ao nivel do [[mar]], a súa espesura non sobrepasaría os 3 milímetros.
As [[radiación electromagnética|radiacións electromagnéticas]] emitidas polo [[Sol]] traen [[enerxía]] para a [[Terra]], entre as cales a radiación [[infravermello|infravermella]], a [[luz visible]] e unha mestura de [[radiación]]s e [[partícula subatómica|partículas]], moitas destas nocivas.
Gran parte da [[enerxía solar]] é absorbida e/ou reflectida pola [[atmosfera terrestre|atmosfera]]; se chegase na súa totalidade á superficie do [[planeta]], este [[esterilizar|esterilizaríase]].
A ozonosfera é unha das principais barreiras que nos protexe dos [[luz ultravioleta|raios ultravioleta]].
O ozono deixa pasar apenas unha pequena parte dos raios U.V., esta benéfica.
Cando o [[osíxeno molecular]] da alta-atmosfera sofre interaccións debido á enerxía ultravioleta provinda do Sol, acaba dividíndose en [[Osíxeno (elemento)|osíxeno]] atómico; o átomo de osíxeno e a [[molécula]] do mesmo elemento se unen debido á reionización, e acaban formando a molécula de ozono cuxa composición é (O3)
A ozonosfera saturada de ozono funciona como un [[filtro]] onde as moléculas absorben a radiación ultravioleta do Sol e, debido a reaccións fotoquímicas, é atenuado o seu efecto. É nesta rexión que están as nubes madreperlas, que son as única que se forman na capa de ozono.
== O Furado na capa de ozono ==
==Os fluídos de refrixeración==
Ata os [[década de 1920|anos 1920]] o [[fluído]] utilizado para [[quencemento]] e [[arrefriamento]] era a [[amonio]] ou [[dióxido de xofre]], eses [[gas]]es son velenosos e causan un cheiro desagradable. No caso de ser baleirado poden ocasionar [[envelenamento]] naqueles que se encontran próximos aos equipos de refrixeración. Iniciouse entón a investigación para atopar un gas substituto que fose [[líquido]] en condicións ideais, circulase no sistema de refrixeración e, en caso de ser baleirado, non causase danos nos seres vivos.
== A industria química ==
As investigacións da [[industria química]] concentráronse nun gas que non fose velenoso, inflamable, [[oxidante]], non causase irritacións nin queimaduras, non atraese [[insecto]]s. En suma, debería ser un [[gas estable]] e ''perfecto''.
Nas pesquisas foron testados diversos gases e fluídos, sendo escollida unha substancia que se chamaría de ''[[Clorofluorcarboneto]]'', ou ''[[CFC]]''.
== Os CFC's, ou Clorofluorcarbonados ==
Os CFC's poden ser compostos dun ou algúns [[átomo]]s de [[carbono]] ligados a átomos de [[cloro]] e/ou [[flúor]].
Un exemplo de CFC:
Cl
|
Cl-C-Cl
|
F
Os Cfc's pasaron a constituír os equipamentos de [[refrixeración]], condicionadores de ar, como [[propelente]]s de [[spray]]s, [[solvente]]s industriais, espumas isolantes, produtos de utilización na [[Microelectrónica]] e na [[Electrónica]], etc.
== O Freon da DuPont ==
O máis coñecido CFC é fabricado pola empresa [[DuPont]], cuxa marca rexistrada é ''[[Freon]]''. Durante anos os CFCs foron usados e liberados libremente na [[atmosfera terrestre|atmosfera]] do planeta [[Terra]]. Non se coñecían os danos que poderían estar causando na alta atmosfera, pois eran gases considerados extremadamente seguros e estables.
== Como se forma o Ozono ==
O [[Ar (atmosférico)|ar]] que nos rodea contén aproximadamente 20% de [[Osíxeno molecular|osíxeno]]. A [[molécula]] de osíxeno pode ser representada como O<sub>2</sub>, ou sexa, dous [[átomo]]s de osíxeno quimicamente ligados. De forma simplista, é o osíxeno molecular que respiramos e unido aos alimentos que nos dá [[enerxía]]. A molécula de ozono é unha combinación molecular máis rara dos átomos de osíxeno, sendo representada como O<sub>3</sub>. Para a súa creación é necesaria unha certa cantidade de ''enerxía'', como por exemplo un [[trebón]].
Supoñamos que teñamos un baleirado de [[alta tensión]] nun determinado [[circuíto eléctrico]] hipotético (ou unha ''descarga atmosférica'', outro exemplo). No momento da pasaxe do [[arco voltaico]] polo ar temos unha liberación de ''enerxía''. Logo:
O<sub>2</sub> + enerxía -> O + O (O significado da frecha é: ''Transformado en'')
Traducindo: Unha molécula de osíxeno ''enerxizada'' é ''transformada en'' dous átomos de osíxeno ''libres''.
Os átomos de osíxeno ''libres'' na atmosfera son reactivos quimicamente, logo deberán se combinar con moléculas próximas para se estabilizar.
Imaxinemos que teñamos adxacentes aos átomos libres de osixeno moléculas de osixeno e outras calquera. Chamemos as segundas de''M'' (de molécula).
Logo teremos:
O + O2 + M -> O3 + M
Traducindo: Un átomo libre de osíxeno cunha molécula de osíxeno e unha molécula calquera ''son transformados en'' Ozono e unha molécula calquera.
Aquela ''molécula calquera'' non é consumida pola [[Reacción química|reacción]], porén é necesaria para que poida se realizar. Na verdade M é un ''catalizador'', pode ser no caso da atmosfera da Terra o [[nitróxeno]] molecular (N<sub>2</sub>), onde M=N<sub>2</sub>, por exemplo.
Polo tanto, esta é unha das formas máis comúns de se producir ozono. Outras serían fornos industriais, motores automotivos entre outros que producen o gas. Na baixa atmosfera o ozono é reactivo e contribúe á [[polución]] atmosférica industrial, sendo considerado un veleno.
== O despexo atmosférico dos CFCs ==
No final da década de 1960 eran liberadas en torno dun millón de toneladas de CFCs por ano.
As formas de liberación do gas son diversas, a máis coñecida é polos [[aerosol|aerosois]] que utilizan o CFC como [[propelente]]. Unha vez liberado na atmosfera, o propulsor comeza a se espallar pola atmosfera libre e levado por convección sobe ata a alta atmosfera sendo espallado por todo o planeta. Os Cfcs son gases considerados inertes cuxa reacción depende de condicións moi peculiares.
== O encontro dos CFCs co Ozono ==
Na alta atmosfera existen correntes de ar en alta velocidade , as [[Jet stream]]s, moito poderosas, cuxa dirección é horizontal. Estas espallan os gases da rexión en todas as direccións.
A [[capa de ozono]] atópase en torno de 25/26 quilómetros de altitude aproximadamente. A enerxía solar en lonxitude de onda [[ultravioleta]] forma as moléculas de ozono. O proceso se dá cando se dividen algunhas moléculas de osíxeno en átomos osíxeno libre, recombinandoas ás moléculas de osíxeno a través da radiación ultravioleta.
Aquelas moléculas de ozono flutuando na alta atmosfera acaban atopando as moléculas de CFC. O Clorofluorcarboneto é unha molécula estable en condicións normais de [[temperatura]] e [[presión]] atmosférica, porén, excitado pola radiación UV, acábase desestabilizando e ceiba o átomo de [[cloro]].
== O cloro e o ozono ==
O átomo de cloro é un [[catalizador]] poderoso que destrúe as moléculas de ozono, permanecendo intacto durante todo o proceso. Unha vez na alta [[atmosfera terrestre|atmosfera]], o cloro leva moitos anos para descer á baixa atmosfera. Neste período, cada átomo de [[cloro]] destruirá millóns de [[molécula]]s de [[ozono]].
A reacción de destrución do ozono é bastante simple, unha vez que esta molécula é extremadamente reactiva na presenza de radiación UV e Cloro:
O2 + Enerxía UV -> 2O
2Cl (do CFC) + 2O3 -> 2ClO + 2O2
2ClO + 2O (rexenerando o Cl) + 2O2
Logo, a resultante da reacción é:
2O3 -> 3O2
Isto significa que tiñamos tres moléculas de osíxeno xeradas e os átomos de cloro rexeneráronse para destruír dúas moléculas máis de ozono cada vez, e así sempre, infinitamente, ata caer o cloro .
== O furado na ozonosfera ==
O ozono, sen a presenza do cloro, actúa como un escudo contra as radiacións UV. É un gas tan raro e tan precioso na alta atmosfera que se a ozonosfera fose traída ao nivel do mar nas condicións normais de temperatura e presión, esta capa chegaría á espesura de apenas tres milímetros. É este gas que nos protexe de ter a nosa pel cauterizada polas radiacións ultravioletas do [[Sol]].
A consecuencia inmediata da exposición prolongada á radiación UV é a dexeneración [[Célula|celular]] que ocasionará un [[cancro]] de [[pel]] nos seres [[humano]]s de pel clara. As persoas de pel escura non están libres dese cancro, a diferenza é soamente o tempo de exposición. Ata o final da [[década de 1990]], os casos de cancro de pel rexistrados debido ao Furado na capa de Ozono tiveron un incremento de 1000% en relación á [[década de 1950]]. Algúns desinformados e principalmente aqueles defensores das industrias fabricantes de CFCs, din que este aumento foi debido á melloría da tecnoloxía de coleta de dados, e que os danos son moito menores do que os alarmados e alardeados polos científicos atmosféricos.
O Furado da capa de ozono ten implicacións moito maiores do que o cancro de pel nos humanos. As [[química orgánica|moléculas orgánicas]] expostas á radiación UV teñen alteracións significativas e forman ligazóns químicas nocivas aos seres vivos. A radiación UV atinxe en especial os [[Fitoplancto]]s que habitan a superficie dos [[océano]]s e morren pola súa acción.
== Os Fitoplanctos e a cadea Alimenticia ==
As medicións das poboacións deses organismos microscópicos baixo o radio de acción do Furado da capa de Ozono demostraron unha redución do 25% desde o comezo do [[século XXI]] ata o ano de [[2003]], nas augas mariñas [[Antártida|antárticas]]. A morte destes [[microorganismo]]s causa unha redución da capacidade dos océanos en extraer o [[dióxido de carbono]] da atmosfera, contribuíndo para o [[quentamento global]]. Coa morte dos fitoplanctos, os [[zooplancto]]s non sobreviven. Sen zooplanctos, o [[krill]] deixa de existir, diminuíndo a poboación dos [[peixe]]s dos océanos e así por diante. Logo, a ozonosfera é primordial para que haxa vida no planeta Terra. Cabe aos seres humanos cavilar ao respecto e tomar accións para a súa protección.
{{Atmosfera terrestre}}
{{Commons|Ozone layer|Capa de Ozono}}
[[Categoría:Atmosfera]]
| 