Hinduísmo: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
Elisardojm (conversa | contribucións)
Liña 1:
tiene lugar en mi poya<!-- o sánscrito non ten maiúsculas -->[[Categoría:Hinduísmo]]
{{1000}}
[[Ficheiro:KrishnaTemple.jpg|200px|miniatura|Templo Krishna]]
[[Ficheiro:Brahma Halebid.jpg|200px|miniatura|[[Brahmā]], deus creador no hinduísmo]]
[[Ficheiro:Wheel of Konark, Orissa, India.JPG|200px|miniatura|Roda de [[Konark]], en [[Orissa]] ([[India]])]]
O '''Hinduísmo''' é unha [[Relixións henoteístas|relixión henoteísta]] tradicional da [[India]]. Considerada a máis antiga das grandes relixións do mundo aínda en práctica, o Hinduísmo caracterízase por unha diversidade de sistemas de crenzas, prácticas e escrituras. Ten orixe na antiga cultura [[Védica]] cerca de [[-3000|3000 a.C.]]. É a terceira maior relixión do mundo con aproximadamente 1050 millóns de seguidores, 96% dos cales están no [[subcontinente indiano]]. Mais tamén é influente en [[Bangladesh]], [[Nepal]], [[Indonesia]], [[Sri Lanka]], [[Paquistán]], etc.
 
Aínda que sexa xeralmente mencionado como unha relixión específica, o Hinduísmo é máis corretamente descrito como un conxunto de relixións cunha linguaxe en común, pois ten pouca ou ningunha organización central ou base teolóxica compartida.
 
== Características ==
Dunha forma xeral, é unha das relixións máis tolerantes coñecidas, excepto polo sistema de castas. Os Hindús seguen un sistema estrito de castas que determina o status de cada persoa. O nacemento nunha determinada casta é o resultado do [[karma]] producido en vidas pasadas. Soamente membros das castas máis elevadas, brámanes, poden realizar os rituais Hindus e ter posicións de autoridade nos templos Hindús.
 
"Hinduísmo" é unha palabra que orixinalmente indicaba unha rexión xeográfica. Por ese motivo, algúns grupos indianos máis tradicionalistas defenden que a relixión é máis adecuadamente chamada de '''[[Sanatana Dharma]]''', significando "Relixión Eterna".
 
A [[teoloxía]] hinduísta fundaméntase no culto aos [[Avatar]]es da divindade suprema, [[Brahma]]. Destaca particularmente a [[Trimurti]] - o propio Brahma, [[Shiva]] e [[Vishnu]]. Pode parecer estraño para os padróns dunha cultura cristiá, mais o culto directo aos membros da Trimurti é relativamente raro - en vez diso, acostúmase render culto a avatares máis específicos e máis próximos da realidade cultural e psicolóxica dos practicantes, como por exemplo [[Krishna]], Avatar de Vishnu e personaxe central do [[Bhagavad Xita]].
 
Aínda que se afirme que foi na cultura hinduísta onde tiveron orixe tres outras importantes relixións: o [[Budismo]], o [[Xainismo]] e o [[Sikhismo]], os indólogos colocan o Xainismo como ben anterior ao [[Bramanismo]] que orixinou o Hinduísmo, e o Budismo garda relación co Xainismo e o [[Sankhya-Ioga]].
 
Talvez o espírito Hindú, que non se inspirou por un home ou muller en particular, poida ser mellor comprendido nos [[Vedas|Rig Veda]], a "máis antiga escritura relixiosa do mundo." :
 
:[[Sánscrito]]: '''एकम् सत् विप्रा: बहुदा वदन्ति'''
:Transliteración: ''ekam sat vipraaha bahudaa vadanti'' <!-- o sánscrito non ten maiúsculas -->
:Galego: "A verdade é única, aínda que os sabios a coñezan como moitas."
::— ''Rig Veda (Libro I, Himno CLXIV, Verso 46)''
 
Esencialmente, calquera forma de práctica espiritual seguida con fe, amor e persistencia levará ao mesmo estado final de auto-realización. Por tanto, o pensamento hindu distínguese por encoraxar enfaticamente a tolerancia polas diferentes crenzas, desde que sistemas temporais non poden declarar serem a única comprensión da Verdade [[Transcendental]].
 
Para os hindús, esa idea ten sido unha forza activa na definición do 'Dharma Eterno'. É para o hinduísmo o que o infinito Ser Divino de [[Advaita]] é para a existencia, permanecendo eternamente imutábel e auto-iluminado, central e penetrante, a despeito de todo o caos á súa volta.
[[Ficheiro:Aum.svg|dereita|miniatura|'''Om''' (ou '''Aum''') é o símbolo máis importante do hinduísmo, e significa o Espírito Cósmico.]]
 
== Visión xeral ==
O Hinduísmo repousa sobre o fundamento espiritual dos [[Vedas]], velaí o nome Veda [[Dharma]].
 
=== O Camiño eterno ===
"O camiño eterno" (en [[Sánscrito]] सनातन धर्म, ''Sanātana Dharma''), ou a "Filosofía perenne/Harmonía/Fe", é o nome que se usou para representar o Hinduísmo desde a antigüidade. De acordo cos hindús, transmite a idea de que certos principios espirituais son intrinsecamente verdadeiros e eternos, transcendendo as accións humanas, representando unha ciencia pura da consicencia. Mais esa consciencia non é meramente aquela do corpo, da mente ou do intelecto, mais dun estado de espírito supramental que existe dentro ''e'' alén de nosa existencia, o inmaculado Ser de todo. A relixión dos hindús é a busca innata polo divino dentro do Ser, a busca por encontrar a Verdade que nunca foi perdida de feito. Verdade buscada con fe que poderá tornarse reconfortante luminosidade independente da raza ou do credo profesado. Na verdade, toda forma de existencia, dos vexetais e animais até o home, son suxeitos e obxectos do eterno Dharma. Esa fe innata, entón, é tamén coñecida por Arya/Dharma Nobre, Veda/Dharma do Coñecemento, Ioga/Dharma da Unión, e Dharma Hindu ou simplemente [[Dharma]].
 
O que pode ser comprendido como unha crenza común a todos os Hindús son o [[Dharma]], a [[reencarnación]], o [[karma]], e a [[moksha]] (liberación) de cada alma a través de variadas accións de cuño moral e da meditación [[ioga]]. Entre os principios fundamentais incluense aínda o [[Ainsa|ahimsa]] (non-violencia), coa primacía do [[Gurú]], a palabra divina [[Aum]] e o poder do [[mantra]], amor á verdade en moitas manifestacións como Deus e Deusas, e a comprensión de que a chama divina esencial ([[Atman]]/[[Brahman]]) está presente en cada ser humano e en todas as criaturas viventes, que poden chegar por diversas sendas á Verdade Única.
 
=== Ioga Dharma ===
 
Unha das formas prácticas do hinduísmo é o [[Ioga]] que significa Unión, son (prácticas espirituais), coñecidas como [[bhakti ioga|bhakti]] (amor, devoción), [[karma ioga]] (servizo altruísta), [[Raxa Ioga]] (meditación) e [[Jñana Yoga]] (Ioga da discriminación). Son descritos nos dous principais textos do Hinduísmo [[IYoga]]: O [[Bhagavad Xita]] e [[Ioga Sutras]] de [[Patanxali]]. Os [[Upanishads]] son tamén de fundamental importancia como fundamentos filosóficos para este espiritualismo racional.
 
=== Os catro obxectivos na vida ===
 
Outro maior aspecto do Dharma Hindu que é unha práctica común de todos os Hindus é o ''purushartha'', ou "catro obxectivos da vida". Eles son ''kama'', ''artha'', ''[[dharma]]'' e ''[[moksha]]''. Dise que todos os seres humanos seguen o ''kama'' (pracer, físico ou emocional) e ''artha'' (poder, fama e riqueza), mais brevemente, con maturidade, eles aprenden a controlar estes desexos, co ''dharma'', ou a harmonía moral presente en toda a natureza. O obxectivo maior é infinito, cuxo resultado é a absoluta felicidade, ''[[moksha]]'', ou liberación, tamén coñecida como ''[[Mukti]]'', ''[[Samadhi]]'', [[Nirvana]], etc.) do ''[[Samsara]]'', o ciclo da vida, morte, e da existencia dual.
 
=== Os catro estadios da vida humana ===
A vida humana tamén se ve como catro [[Ashramas]] ("fases" ou “estadios"). Eles son [[Brahmacharya]], [[Grihasthya]], [[Vanaprastha]] e [[Sanyasa]]. O primeiro cuarto da vida, brahmacharya (literalmente "pastar en Brahma") pásase en celibato, sobriedade e pura contemplación dos segredos da vida baixo os coidados dun Gurú, solidificando o corpo e a mente para as responsabilidades da vida. Grihastya é o estadio do xefe de familia, alternativamente coñecido como [[samsara]], no cal o individuo casa para satisfacer [[kama]] e [[artha]] na vida conxugal e nunha carreira profesional. Vanaprastha é o gradual desapego do mundo material, ostensivamente entregando os seus deberes aos fillos e fillas, e pasando máis tempo en contemplación da verdade, e en preregrinacións santas. Finalmente, no sanyasa, o individuo vai a unha reclusión, xeralmente nun bosque, para encontrar a Deus a través da meditación Yog e pacificamente libertarse do seu corpo para unha próxima vida.
 
== Orixes, nomenclatura e sociedade ==
 
=== Orixes históricas e aspectos sociais ===
 
Pouco se coñece sobre a orixe do Hinduísmo, xa que a súa existencia antecede os [[rexistros históricos]]. Dise que o Hinduísmo derívase das crenzas dos Arianos, que residían nos continentes sub-indianos, ('nobres' seguidores dos [[Vedas]]), [[Dravidiano]]s, e [[Civilizacióno do Val do Indoa|Harappanos]]. Algúns din que do Hinduísmo naceron o [[Budismo]] e o [[Xainismo]], mais [[Heinrich Cimmer]] e outros indólogos afirman que o xainismo é moito anterior ao hinduísmo, e que o budismo deriva deste e do [[sankhya]] que en consecuencia afectaron o desenvolvemento da súa relixión mai. Diversas son as ideas sobre as orixes dos [[Vedas]] e a comprensión se os Arianos eran ou non nativos ou estranxeiros na [[India]]. A existencia do Hinduísmo data de 4000 a 6000 mil anos a.C..
 
É preciso salientar que actualmente hai dúbidas entre os estudiosos sobre se se produciu ou non unha invasión ariana na India. Cuestiónase sobre a mestizaxe lenta, en lugar de invasión violenta, cos dravidianos e outros pobos de orixe autóctone e mesmo mediterránea, existentes na rexión antes da chegada dos pastores-guerreiros vidos da Europa. Isto coloca en cuestión tamén a orixe do hinduísmo. Como reforzo a esta hipótese, a análise dos [[Rig Veda]]s máis antigos (cerca de 1500 a.C.) mostra unha serie de fórmulas máxicas de propiedade de familias no poder, sen calquera indicación das prácticas de [[ioga]] que acompañan a filosofía [[sankhya]], e que se documentan en selos de cerca de 2500/ a.C.
 
 
Historicamente, a palabra ''Hindú'' antecende o Hinduísmo como relixión; o termo é de orixe persa e primeiramente referíase ao pobo que residía no outro lado (do punto de vista Persa) do [[Sindhu]] ou [[Río Indus]]. Foi utilizado para expresar non soamente a etnicidade senón tamén a relixión Védica desde o século XV e XVI, por personalidades como o [[Guru Nanak]] (fundador do [[Sikhism]]). Durante o [[Británico Raj]], a utilización do termo tornouse común, e eventualmente, a relixión dos Hindús Védicos denominouse 'Hinduísmo'. Na verdade, foi meramente unha nova vestimenta para unha cultura que viña prosperando desde a máis remota antigüidade.
 
=== Distribución xeográfica actual ===
A [[India]], a Illa [[Mauricia]], e o [[Nepal]] así como a illa [[indonesia]] de [[Balí]] teñen como relixión predominante o hinduísmo; importantes minorías hindús existen en [[Bangladesh]] (11 millóns), [[Myanmar]] (7,1 millóns), [[Sri Lanka]] (2,5 millóns), [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]] (2,5 millóns), [[Paquistán]] (4,3 millóns), [[África do Sur]] (1,2 millóns), [[Reino Unido]] (1,5 millón), [[Malaisia]] (1,1 millón), [[Canadá]] (1 millón), Illas [[Fidxi]] (500 mil), [[Trinidad e Tobago]] (500 mil), [[Güiana]] (400 mil), [[Países Baixos - Nederland|Holanda]] (400 mil), [[Singapur]] (300 mil) e [[Suriname]] (200 mil).
 
== Filosofía Hindú: as seis escolas védicas de pensamento ==
As seis [[Astika]] (aceptando a autoridade dos Vedas), ou escolas filosóficas ortodoxas Hindú son [[Nyaya]], [[Vaisheshika]], [[Sankhya]], [[Ioga]], [[Purva Mimamsa]] tamén denominadas ('Mimamsa'), [[Uttara Mimamsa]] e '[[Vedanta]]'). As escolas non Védicas denomínanse [[Nastika]], ou heterodoxas, e refírense ao Budismo, Xainismo e Lokayata. As escolas que continúan a influenciar o Hinduísmo hoxe son [[Purva Mimamsa]], [[Ioga]], e [[Vedanta]].
 
Véxase [[filosofía Hindú]] para discusión sobre o significado histórico de Sankhya, Nyaya, e Vaisheshika.
 
=== Purva Mimamsa ===
O principal obxectivo do Purva ("cedo") ou da escola [[Mimamsa]] era estabelecer a autoridade dos Vedas. Consecuentemente a valiosa contribución desta escola ao Hinduísmo foi a formulación das regras da interpretación Védica. Os seus adherentes consideraban que a revelación debería probarse a través da razón, e non acepta como un dogma cego. Este método empírico e eminentemente sensíbel de aplicación relixiosa é a chave para Sanatana/Hindu Dharma e foi especialmente desenvolvido por racionalistas como [[Adi Sankara]] e [[Swami Vivekananda]]. Para profundar máis neste tema vexa Purva [[Mimamsa]]
 
=== Ioga ===
{{AP|Ioga}}
Xeralmente considérase que o sistema de Ioga surxiu da filosofía [[Sankhya|Samkhya]]. Entrementres o ioga referido aquí, é especialmente o [[Raxa Yoga]] (ou unión a través da meditación). E basease nun texto (que exerceu grande influencia) do santo [[Patanxali]] titulado [[Ioga Sutras]], e é esencialmente unha compilación e sistematización da filosofía do Ioga meditacional. Os [[Upanishads]] e o [[Bhagavad Xita]] tamén son textos indispensábeis no estudo do [[Ioga]].
 
A filosofía Sankhya é anterior ao [[Bramanismo]], filosofía que deu orixe ao hinduísmo, como coloca o eminente indólogo [[Heinrich Cimmer]] no seu clásico Filosofías da India. Patanxali, monxe do sur da India, onde até hoxe a tradición tamil preserva elementos das filosofías prevédicas, tiña formación no sistema sankhya-ioga, indisociábel. O Sankhya compilouse ben antes de Patanxali (que viviu no século [[II a.C.]], por [[Kapila]], que viviu pouco tempo antes de [[budismo|Buda]]. Unha diferenza importante entre sankhya e bramanismo é que o primeiro é dualista, e o segundo monista, mais ambos ven o espírito, ou Deus, como imanente e transcendente ao mesmo tempo.
 
A diferenza máis significante de Samkhya é que a escola de ioga non soamente incorpora o concepto do [[Ishvara]] (ou Deus persoal) nunha visión do mundo metafísica, senón que tamén sustenta Ishvara como un ideal sobre o cal meditar. A razón é que Ishvara é o único aspecto de [[purusha]] (do infinito Terreo Divino) que non se mesturou con [[prakrti]] (forzas criativas temporais). Tamén utiliza as terminoloxías [[Brahman]]/[[Atman]] e conceptos profundos dos [[Upanishads]], adoptando unha visión vedántica monista. A realización do obxectivo do Ioga coñécese como [[moksha]] ou [[samadhi]]. E, como nos Upanishads, busca o despertar ou a comprensión de Atman como sendo nada máis que o infinito Brahman, a través da (mente) ética, (corpo) físico meditación (alma) o único branco das súas prácticas é a 'verdade suprema.'
 
=== Uttara Mimamsa: As Tres Escolas de Vedanta ===
A Escola [[Uttara]] ("tarde") [[Mimamsa]] é talvez a pedra angular dos movementos do Hinduísmo e certamente foi responsábel por unha nova onda de investigación filosófica e meditativa, renovación da fe e reformas culturais. Primeiramente asociada cos [[Upanishad]] e os seus comentarios por [[Badarayana]], e [[Vedanta Sutra]], o pensamento Vedanta dividiuse en tres grupos, iniciados polo pensamento e escrita ou [[Adi Sankara]]. A maioría da actual filosofía hindú está relacionada con mudanzas que se influenciaron polo pensamento [[Vedanta|Vedántico]], o cal se focaliza na meditación, moralidade e centralización no Eu único no canto de rituais ou distincións sociais insignificantes como as [[castas]].
 
==== Non-dualidade: Advaita Vedanta ====
{{AP|Advaita Vedanta}}
Advaita literalmente significa "non dous"; trátase dun sistema non-dualista (a-dual), que enfatiza a unidade. O seu consolidador foi [[Adi Shankara]] ([[788]]-[[820]]). Shankara expuxo as súas teorías baseadas amplamente nos ensinos dos [[Upanishads]] e do seu [[gurú]] [[Gaudapada]]. A través da análise da consciencia experimental, el expuxo a natureza relativa do mundo e estabeleceu a realidade non-dual ou Brahman no cal [[Atman]] (a alma individual) ou [[Brahman]] (a realidade última) son absolutamente identificadas. Non é meramente unha filosofía, mais un sistema consciente de éticas aplicadas e meditación, direccionadas á obtención da paz e comprensión da verdade. [[Adi Shankara]] acusou as [[castes]] e insignificantes rituais [[ritual]] como tolos, e na súa propia maneira carismática, suplicou aos verdadeiros devotos a meditaren no amor de Deus e alcanzaren a verdade.
 
==== Monismo Cualificado: Vishistadvaita Vedanta ====
[[Ramanuxa]] ([[1040]] - [[1137]]) foi o principal propoñente do concepto de Sriman Narayana como Brahman o supremo. El ensinou que a realidade última posúe tres aspectos: Ishvara (Vishnu), cit (alma) e acit (materia). Vishnu é a única realidade independente, en canto alma e material son dependentes de Deus para a súa existencia. Debido a esta cualificación da realidade última, o sistema de Ramanuxa coñécese como non dualístico.
 
==== Dualismo: Dvaita Vedanta ====
Ramanuxa, [[Madhva]] ([[1199]] - [[1278]]) identificou deus con Vishnu, mais a súa visión da realidade era puramente dualista, pois el comprendeu unha diferenciación fundamental entre o Deus supremo e a alma individual, e o sistema consecuentemente denominouse Dvaita (dualístico) Vedanta.
 
== Culturas Alternativas de Adoración ==
 
=== As Escolas Bhakti ===
A máis popular forma de expresión de amor a Deus na tradición Hindu é a través do ''puxa'', ou ritual de devoción, frecuentemente utilizando o auxilio de ''[[#Formas de Adoración: imaxes e mantras|murti]]'' (estatua) xuntamente con cancións ou recitación de oracións meditacionais en forma de [[mantras]]. Cancións Devocionais denominadas [[bhajan]] (escritas primeiramente nos séculos XIV-XVII), [[kirtan]] (eloxio), e [[arti]] (unha forma filtrada do ritual de lume Védico) son algunhas veces cantados xuntamente coa realización do puxa. Este sistema orgánico de devoción tenta auxiliar o Individuo a conectarse con Deus a través de medios simbólicos. Entrementres , dise que ''bhakta'', a través dunha crecente conexión con Deus, é eventualmente capaz de evitar todas as formas externas e é enteiramente inmerso na benzón do indiferenciado amor á Verdade.
 
=== Tantrismo ===
A palabra "[[tantra]]" significa "tratado" ou "serie continúa ", e aplícase a unha variedade de traballos místicos, ocultos, médicos e científicos ben como aqueles que agora nos consideramos como "tántricos". A maioría dos tantras foron escritos no final da Idade Media e xurdiron da cosmoloxía hindú e [[Ioga]].
 
== Véxase tamén ==
{{Commons|:Category:Hinduism}}
=== Ligazóns externas ===
* [http://www.arshavidya.org/ Arsha Vidya Gurukulam]
* [http://www.atributetohinduism.com/ ''A Tribute To Hinduism'']
 
[[Categoría:Hinduísmo]]
[[Categoría:Filosofía]]
[[Categoría:India]]
[[Categoría:Artigos que toda Wikipedia debería ter (Relixión)]]
 
{{Link FA|fr}}
{{Link FA|hr}}
{{Link FA|lv}}
{{Link FA|ru}}