Gales: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
Vivaelcelta (conversa | contribucións)
Sen resumo de edición
Xqbot (conversa | contribucións)
m Bot: "en:Wales" é un artigo bo; cambios estética
Liña 48:
== Etimoloxía ==
O nome [[Lingua inglesa|inglés]] para País de Gales orixínase da palabra xermánica Walha, significando “estranxeiro” ou “foráneo”. O mesmo termo aparece tamén en” - wall " de [[Cornwall]]. Os galeses chámanse a si mesmos ''cymry'', “compatriotas”, e chaman ó seu país Cymru, que se pensa que significa “terra dos compatriotas” en galés antigo; isto fai referencia ao seu coñecemento que eran os habitantes orixinais do País de Gales (e tamén de Gran Bretaña en virtude dos seus antepasados britanos), e tamén para distinguirse dos invasores estranxeiros de Gran Bretaña, os anglosaxóns (ingleses). Hai tamén unha lenda medieval atopada na ''Historia Regum Britanniae'' de Sieffre o Fynwy (Geoffrey de Monmouth) que derive do nome de Camber (tamén escrito como Kamber),fillo de Brutus e, segundo a lenda, do rei epónimo de Cymru (Cambria en latín); esta porén era en meirande parte froito da imaxinación de Geoffrey. Cumberland e Cumbria no norte de Inglaterra derivan os seus nomes da mesma palabra antiga.
 
== Historia ==
Liña 67:
A partir do ano 800, unha serie de unións dinásticas levarían ó reinado de Rhodri Mawr (R. 844-877) de Gwynedd e de Powys. Os seus fillos alternadamente crearían tres dinastías principais (Aberffraw para Gwynedd, Dinefwr para Deheubarth, e Mathrafal para Powys), cada unha competindo pola hexemonía sobre as outras. Un neto de Rhodri, Hywel Dda (r.900-950) de Deheubarth a través das súas herdanzas maternais e paternais de Dyfed e de Seisyllg, expulsa os Aberffraw de Gwynedd e de Powys, e codifica a lei galesa en 930, finalmente indo nunha peregrinación a Roma (alegando que o facía para que os códigos da lei fosen bendicidos polo Papa). Maredudd ab Owain (r.986-999) de Deheubarth (neto de Hywel), (outra vez) expulsa temporalmente á liña de Aberffraw polo control de Gwynedd e Powys. Un descendente de Maradudd (a través da súa filla a princesa Anghared) Gruffydd ap Llywelyn (r.1039-1063) conquistaría os reinos dos seus primos en Powys, e incluso amplía a súa autoridade en Inglaterra. Owain Gwynedd (1100-1170) da liñaxe de Aberffraw foi o primeiro príncipe galés en usar o titulo de ''princeps Wallensium'' (príncipe dos galeses) a raíz da súa vitoria nas montañas de Berwyn, segundo o historiador John Davies. A dinastía de Aberffraw perdería a súa preeminencia co neto de Owain Gwynedd, Llywelyn Fawr (o grande) (b.1173-1240), recibindo a homenaxe de outros señores galeses en 1216 no consello de Aberdyfi, converténdose no primeiro príncipe de País de Gales. O seu neto Llywelyn II tamén asegurou o seu recoñecemento do título de príncipe de País de Gales por parte de [[Henrique III de Inglaterra]] co [[tratado de Montgomery]] en [[1267]].
 
Máis adiante, porén, unha sucesión de conflitos, incluíndo o encarceramento da súa esposa Eleanor, filla de Simon de Montfort, culmina cunha primeira invasión por parte de Eduardo I. Como resultado da derrota militar, o tratado de Aberconwy en 1277 converteu a Llywelyn en vasalo do monarca inglés. A paz sería de breve duración e en 1282 a conquista inglesa de País de Gales rematou que finaliza a liña dos príncipes de Gales coa execución de Llywelyn e do seu irmán o príncipe Dayfdd. Para axudar a manter a súa conquista, os ingleses construíron unha serie de grandes castelos en Beaumaris, Caernarfon e Conwy. E para eclipsar o fogar real galés de Garth Celyn,fundan Aber Garth Celyn nas costas do norte de Gwynedd. Malia unha breve sublevación de Owain Glyndŵr en 1404, cando el foi coroado príncipe de País de Gales en presenza de emisarios de [[Francia]], [[España]] e [[Escocia]], celebraron asembleas parlamentarias en varias cidades de Gales.
 
Aínda que a conquista inglesa de País de Gales ocorreu baixo o estatuto de Rhuddlan en [[1284]], a unión formal non tivo lugar ata [[1536]], pouco despois do cal a lei galesa, que continuaba a ser usada no País de Gales despois da conquista, foi substituída completamente pola lei inglesa coas actas de [[1535]]-[[1542]].
Liña 74:
País de Gales foi anexionada polo acto de [[1535]] do País de Gales, no reinado de [[Henrique VIII de Inglaterra]], o cal era en parte de ascendencia Galés. A acta de Berwick de [[1746]] establece que todas as leis que se aplicasen a [[Inglaterra]] aplicaríanse automaticamente a País de Gales (e a Berwick, unha cidade situada na fronteira Anglo-Escocesa) a menos que a lei o indicara explicitamente doutra forma.
 
A comezos do [[século XIX]] industrializáronse varias zonas de País de Gales. As minas de carbón do norte atraeron moita man de obra. A metalurxia instalouse nos vales que se atopan ó sur das montañas Brecon Beacons, particularmente arredor da nova cidade de Merthyr Tydfil, coa produción de ferro separándose máis adiante cara o oeste dos hinterlands de Neath e de Swansea onde xa se extraía carbón de antracita. Da década de [[1840]] a explotación de carbón estendeuse ós vales de Aberdare e de Rhondda. Isto levou a un aumento rápido na poboación destas áreas. En [[1801]] sobre 587.000 persoas vivían no País de Gales; antes de [[1901]], a poboación aumentara a 2.012.000. As subidas máis significativas ocorreron nos condados industriais - Denbigh, Flint, Monmouth e Glamorgan. Este século presenciou a transición dunha sociedade predominantemente rural (arredor do 80% vivía fóra das áreas urbanas en [[1800]]) a unha sociedade industrializada e urbanizada en grande parte(en [[1911]], soamente o 20% vivía en áreas non-urbanas).
 
=== Renacemento nacionalista ===
Liña 278:
 
{{Link FA|eu}}
{{Link GA|en}}