Cor dos ollos: Diferenzas entre revisións

 

== Determinación xenética da cor dos ollos ==

{{cite journal |title=Eye color and the prediction of complex phenotypes from genotypes |journal=[[Current Biology]] |volume=19 |issue=5 |pages=R192–R193 |year=2009 |doi=10.1016/j.cub.2009.01.027 |pmid=19278628 |last1=Liu |first1=Fan |last2=Van Duijn |first2=Kate |last3=Vingerling |first3=Johannes R. |last4=Hofman |first4=Albert |last5=Uitterlinden |first5=André G. |last6=Janssens |first6=A. Cecile J.W. |last7=Kayser |first7=Manfred}}</ref>

 

A cor dos ollos varía desde os tons máis escuros de castaño aos tons máis lixeiros de azul. <ref name=Sturm/> Para elaborar unha clasificación estandarizada que á vez sexa simple, pero o suficientemente detallada para as necesidades da investigación, Seddon et al. desevolveron un sistema graduado baseado na cor predominante do iris e na cantidade de pigmento castaño ou amarelo presente. <ref name=Seddon>{{cite journal |title=Evaluation of an iris color classification system |journal=[[Investigative Ophthalmology & Visual Science]] |last=Seddon |first=J.M. |coauthors=CR Sahagian, RJ Glynn, RD Sperduto and ES Gragoudas |volume=31 |pages=1592–8 |publisher=Association for Research in Vision and Ophthalmology |date=1 August 1990|url=http://www.iovs.org/content/31/8/1592.abstract |accessdate=2011-10-19 |pmid=2201662 |issue=8 }}</ref> Hai tres cores que determinan, segundo a proporción na que aparezan, o aspecto final do iris: castaña, amarela, e azul. Os iris verdes, por exemplo, conteñen azul e algo de amarelo. Os iris castaños conteñen principalmente castaño.

 

En todas as poboacións, os nenos nacen comunmente con ollos non pigmentados. Porén, moitos bebés europeos ou de orixe europea teñen ollos claros ata que teñen un ano de idade. A medida que o neno medra, os [[melanocito]]s (células que producen pigmento que se atopan no iris e outras partes pigmentadas) empezan lentamente a producir [[melanina]]. Como os melanocitos producen pigmento continuamente, en teoría a cor dos ollos pode cambiar. A maioría destes cambios de cor ocorren cando o neno ten arredor dun ano de idade, aínda que poden darse ata os 3 anos. <ref>[http://j-sallabouteyes.wetpaint.com/ Aluzri, Shan Z., All About Eyes.], retrieved 1 June 2009.</ref> Observando o iris dun neno de lado utilizando só luz transmitida sen ningunha reflexión desde a parte posterior do iris, é posible detectar a presenza ou ausencia de pequenas cantidades de melanina. Un iris que aparece azul con este método de observación é máis probable que se manteña desa cor ao crecer o rapaz. Pero un iris que apareza dourado xa contén algo de melanina a esa idade tan temperá, e é probalbe que acabe por mudar a gris ou castaño cando o neno creza.

 

</ol>

<li>Ollos mixtos</li>

<li>Olos escuros</li>

;Mixtos escuros: Os 6–4 da escala de Martin. Castaño con pequenas cantidades de tons claros.

</ol>

 

[[Ficheiro:HumanFemalewithAmberIris.jpg|miniatura|dereita|170px|Ollos ámbar vistos á luz do sol, mostrando unha cor laranxa en vez de castaña.]]

Os ollos ámbar son dunha soa cor e teñen un forte ton amarelado/dourado e avermellado/cobrizo. Isto podería deberse á deposición do pigmento amarelo [[lipocromo]] no iris (que tamén se atopa nos ollos verdes). <ref>[http://www.hhmi.org/cgi-bin/askascientist/highlight.pl?kw=&file=answers%2Fgenetics%2Fans_044.html Howard Hughes Medical Institute: Ask A Scientist]. Hhmi.org. Retrieved on 2011-12-23.</ref><ref>Larry Bickford [http://www.eyecarecontacts.com/eyecolor.html Eye Color]. Eyecarecontacts.com. Retrieved on 2011-12-23.</ref> Os ollos ámbar non deben confundirse cos ollos abelá, porque, aínda que os abelá poden conter manchas de ámbar ou dourado, normalmente tenden a incluír moitas outras cores, como verde, castaño ou laranxa e son máis apagados. Ademais, os ollos abelá pode parecer que cambian de cor e consisten en manchas e ondas, entanto que os ollos ámbar son dun ton dourado uniforme, sen mesturas. Aínda que os ollos ámbar son considerados como dourados, algunhas persoas téñenos avermellados ou cobrizos, o que moita xente confunde con ollos abelá.

Os ollos dalgúns pombos conteñen pigmentos amarelos fluorescentes chamados [[pteridina]]s.<ref>{{cite journal |author=Oliphant LW |title=Observations on the pigmentation of the pigeon iris |journal=Pigment Cell Res. |volume=1 |issue=3 |pages=202–8 |year=1987 |pmid=3508278 |doi=10.1111/j.1600-0749.1987.tb00414.x }}</ref> Os ollos amarelos brillantes dalgunhas rapaces nocturnas, como o bufo cornudo americano (''Bubo virginianus'') pénsase que se deben á presenza do pigmento pteridínico [[xantopterina]] en certos [[cromatóforo]]s (chamados xantóforos) situados no estroma do seu iris.<ref>{{cite journal |author=Oliphant LW |title=Crystalline pteridines in the stromal pigment cells of the iris of the great horned owl |journal=Cell Tissue Res. |volume=217 |issue=2 |pages=387–95 |year=1981 |pmid=7237534 |doi=10.1007/BF00233588 }}</ref> Nos humanos, as manchas amareladas pénsase que son debidas ao pigmento [[lipofuscina]], tamén chamado lipocromo. <ref name=Lefohn/> Moitos animais, como os cánidos, gatos domésticos, bufos, aguias, pombas e peixes teñen frecuenteente ollos ámbar, pero nos humanos é menos frecuente.

 

[[Ficheiro:Blueye.JPG|miniatura|100px|esquerda|Iris azul.]]

 

Non existe pigmento azul no iris ou no fluído ocular do ollo humano. O epitelio pigmentario do iris é negro acastañado debido á presenza de [[melanina]], non azul. <ref name=Menon>{{cite journal |author=Menon IA, Basu PK, Persad S, Avaria M, Felix CC, Kalyanaraman B |title=Is there any difference in the photobiological properties of melanins isolated from human blue and brown eyes? |journal=Br J Ophthalmol |volume=71 |issue=7 |pages=549–52 |year=1987|pmid=2820463 |pmc=1041224 |doi=10.1136/bjo.71.7.549}}</ref> A diferenza do que ocorre cos ollos castaños, os ollos azuis teñen baixas concentracións de melanina no estroma do iris, que está diante do epitelio escuro da parte posterior. As lonxitudes de onda da luz máis longas tenden a ser absorbidas polo epitelio escuro da parte posterior, mentres que as luces de lonxitudes de onda máis curtas son reflectidas e sofren dispersión ([[dispersión de Rayleigh]]) no medio turbio do estroma do iris. <ref name="Wang"/> Esta é a mesma dependencia da frecuencia que explica a aparencia azul do ceo. <ref name="Fox">Denis Llewellyn Fox, [http://books.google.com/books?id=c2xyxwlm2UkC&pg=PA9 ''Biochromy: Natural Coloration of Living Things''], (Berkeley: University of California Press, 1979), p. 9.</ref><ref name="Mason" /> O resultado desta dispersión é a [[cor estrutural]] "azul de [[John Tyndall|Tyndall]]", que varía segundo as condicións externas de iluminación.

 

 

 

 

As análises do ADN do [[cromosoma Y]] levados a cabo aos esqueletos de antigos escitas datados na Idade do Bronce e do [[Idade do Ferro|Ferro]] na rexión siberiana de Krasnoyarsk determinaron que todos agás un dos 11 suxeitos examinados eran do haplogrupo [[R1a1]] do ADN do cromosoma Y, o que indica que eran comúns entre eles os ollos azuis e verdes e o pelo claro, e isto suxire que a maioría dos europeos teñen a súa orixe nesa poboación.<ref>{{cite journal

En todo o mundo, só 150 millóns de persoas (un 2,2%) teñen ollos azuis. <ref name="People of blue eyes descended from a single ancestor some 6000 years ago">{{cite web|url =http://www.elmundo.es/elmundo/2008/02/01/ciencia/1201889800.html |title =People of blue eyes descended from a single ancestor some 6000 years ago |language =Spanish|date=2 February 2002 }}</ref>

 

[[Ficheiro:Сиамская кошка.jpg|miniatura|dereita|150 px|[[Gato siamés]] de ollos azuis.]]

[[Ficheiro:FrankieakaLogan.jpg|miniatura|dereita|150 px|Nun zoolóxico de Australia teñen o primeiro [[coala]] de ollos azuis nacido en catividade.<ref>[http://www.adelaidenow.com.au/worlds-only-blue-eyed-koala/story-e6frea6u-1111115302021 Blue eyed Koala]. Adelaidenow.com.au (2008-01-11). Retrieved on 2011-12-23.</ref>]]

Os ollos azuis son raros nos mamíferos; un exemplo é o recentemente descuberto [[cuscús moteado]] de ollos azuis (''Spilocuscus wilsoni''). O carácter era ata agora coñecido só nunha especie de primates (á parte dos humanos), o [[lémur]] de Sclater (''Eulemur flavifrons'') de [[Madagascar]]. Aínda que algúns gatos e cans teñen ollos azuis, isto débese xeralmente a outra mutación, que está asociada á mudez. Pero no caso dos gatos, coñécense tres mutacións que producen ollos azuis, unha no [[gato siamés]], que non ten efectos adversos, e as outras dúas son as dos gatos brancos de ollos azuis e a da variedade "[[Ojos Azules]]" (sic), que están ambas as dúas asociadas con trastornos neurolóxicos conxénitos.

 

[[Ficheiro:Menschliches Auge.jpg|miniatura|100px|esquerda|Iris castaño.]]

 

Nos humanos, os ollos castaños orixínanse por unha concentración relativamente grande de melanina no estroma do iris, que causa que sexa absorbida a luz tanto de lonxitudes de onda longas coma curtas.<ref name="Fox" />

 

[[Ficheiro:Mybluishgrayeye.JPG|miniatura|100px|esquerda|Iris de cor gris aceiro.]]

[[Ficheiro:Gray eyes.jpg|miniatura|Ollos grises verdadeiros.]]

Igual que pasa nos ollos azuis, os grises teñen un epitelio escuro na parte posterior do iris e un estroma relativamente claro na parte anterior. Unha posible explicación para a diferente aparencia dos ollos azuis e os grises é que os ollos grises teñen depósitos maiores de [[coláxeno]] no estroma, de modo que a luz que é reflectida polo epitelio pigmentario sofre unha [[dispersión de Mie]] (que non é moi dependente da lonxitude de onda) en lugar dunha [[dispersión de Rayleigh]] (na cal as lonxitudes de onda máis curtas da luz se dispersan máis). Isto sería análogo aos cambios na cor do ceo, do azul orixinado pola dispersión de Rayleigh dos raios de sol polas moléculas de gas cando o ceo está claro, ao aspecto cincento que pode ter o ceo causado pola dispersión de Mie polas gotas de auga cando o ceo está nuboso. <ref name="Southworth">{{cite web |url=http://www.thetech.org/genetics/ask.php?id=232 |title=Are gray eyes the same as blue in terms of genetics? |work=Understanding Genetics: Human Health and the Genome |publisher=Stanford School of Medicine |author=Lucy Southworth |accessdate=2011-10-19}}</ref> Alternativamente, suxeriuse que os ollos grises e azuis poderían diferir na concentración de melanina na parte anterior do estroma. <ref name="Southworth" /> Aumentando a imaxe, os ollos grises mostran pequenas cantidades de tons castaños e amarelos no iris.

 

 

Un iris gris pode indicar [[uveíte]]. Porén, hai outros signos visuais que fan a uveíte máis evidente. Os ollos grises, xunto cos azuis, son os que mostran maior risco de [[melanoma uveal]].<ref name=Stang/>

 

[[Ficheiro:Green eye lashes.jpg|miniatura|130px|dereita|Iris verde claro con algúns tons castaños.]]

[[Ficheiro:Greeneyes.jpg|miniatura|155px|esquerda|Ollos verdes oliváceos.]]

Igual que nos ollos azuis, a cor dos ollos verdes non se orixina pola presenza dun pigmento verde. A cor verde dos ollos está causada pola combinación dunha pigmentación ámbar ou castaña clara do estroma (debida a unha concentración baixa ou moderada de melanina), co ton azul creado pola dispersión de Rayleigh da luz reflectida. <ref name="Fox" />

 

 

Os ollos abelá débense a unha combinación de [[dispersión de Rayleigh]] da luz e cantidades moderadas de [[melanina]] na capa da beira anterior do iris. <ref name=Wang/><ref name=Lefohn>{{cite journal |author=Lefohn A, Budge B, Shirley P, Caruso R, Reinhard E |title=An Ocularist's Approach to Human Iris Synthesis |journal=IEEE Comput. Graph. Appl. |volume=23 |issue=6 |pages=70–5 |year=2003 |doi=10.1109/MCG.2003.1242384 }}</ref> Os ollos abelás parece ás veces que cambian de cor de castaño a verde. Aínda que os abelá constan principalmente de castaño e verde, a cor dominante no ollo pode ser castaño/dourado ou verde, e por esta razón moita xente confunde os ollos abelá cos ámbar e ao revés. <ref name=Zhu>{{cite journal |title=A genome scan for eye color in 502 twin families: most variation is due to a QTL on chromosome 15q |journal=Twin Res |volume=7 |issue=2 |pages=197–210 |year=2004 |pmid=15169604 |doi=10.1375/136905204323016186 |last1=Zhu |first1=Gu |last2=Evans |first2=David M. |last3=Duffy |first3=David L. |last4=Montgomery |first4=Grant W. |last5=Medland |first5=Sarah E. |last6=Gillespie |first6=Nathan A. |last7=Ewen |first7=Kelly R. |last8=Jewell |first8=Mary |last9=Liew |first9=Yew Wah }}</ref><ref>{{cite journal|title=Iris melanocyte numbers in Asian, African American, and Caucasian irides |journal=Trans Am Ophthalmol Soc |volume=101 |pages=217–21; discussion 221–2 |year=2003 |pmid=14971580 |pmc=1358991 |url=http://www.aosonline.org/xactions/2003/1545-6110_v101_p217.pdf|last1=Albert|first1=DM|last2=Green|first2=WR|last3=Zimbric|first3=ML|last4=Lo|first4=C|last5=Gangnon|first5=RE|last6=Hope|first6=KL|last7=Gleiser|first7=J}}</ref><ref name=Mitchell>{{cite journal |author=Mitchell R, Rochtchina E, Lee A, Wang JJ, Mitchell P |title=Iris color and intraocular pressure: the Blue Mountains Eye Study |journal=Am. J. Ophthalmol. |volume=135 |issue=3 |pages=384–6 |year=2003 |pmid=12614760 |doi=10.1016/S0002-9394(02)01967-0}}</ref><ref>{{cite journal |author=Lindsey JD, Jones HL, Hewitt EG, Angert M, Weinreb RN |title=Induction of tyrosinase gene transcription in human iris organ cultures exposed to latanoprost |journal=Arch. Ophthalmol. |volume=119 |issue=6 |pages=853–60 |year=2001|pmid=11405836 }}</ref><ref name=Frank>{{cite journal |author=Frank RN, Puklin JE, Stock C, Canter LA |title=Race, iris color, and age-related macular degeneration |journal=Trans Am Ophthalmol Soc |volume=98 |pages=109–15; discussion 115–7 |year=2000 |pmid=11190014 |pmc=1298217 }}</ref><ref name=Regan>{{cite journal |author=Regan S, Judge HE, Gragoudas ES, Egan KM |title=Iris color as a prognostic factor in ocular melanoma |journal=Arch. Ophthalmol. |volume=117 |issue=6 |pages=811–4 |year=1999 |pmid=10369595 }}</ref><ref>{{cite journal |author=Hawkins TA, Stewart WC, McMillan TA, Gwynn DR |title=Analysis of diode, argon, and Nd: YAG peripheral iridectomy in cadaver eyes |journal=Doc Ophthalmol |volume=87 |issue=4 |pages=367–76 |year=1994 |pmid=7851220 |doi=10.1007/BF01203345 }}</ref> Isto pode ás veces producir un iris multicolor, é dicir, un ollo que é castaño claro/ámbar nas zonas próximas á [[pupila]] e cor carbón ou verde escuro nas partes máis externas do iris (ou o contrario) cando se observan á luz do sol.

 

As definicións de ollo ''abelá'' varían: ás veces considérase sinónimo de castaño claro ou dourado, como a cor da casca das [[abelá]]s. <ref name=Zhu /><ref name=Mitchell /><ref name=Regan /><ref name=Hammond>{{cite journal |author=Hammond BR, Fuld K, Snodderly DM |title=Iris color and macular pigment optical density |journal=Exp. Eye Res. |volume=62 |issue=3 |pages=293–7 |year=1996 |pmid=8690039 |doi=10.1006/exer.1996.0035}}</ref>

 

[[Ficheiro:OCA1 Auge.jpg|miniatura|Albino con ollos (iris) "vermellos".]]

Os ollos das persoas afectadas por formas severas de [[albinismo]] poden aparecer vermellos en certas condicións de iluminación debido ás cantidades extremadamente pequenas de melanina que conteñen os seus ollos, <ref name=autogenerated1>[http://www.albinism.org/publications/what_is_albinism.html NOAH — What is Albinism?]. Albinism.org. Retrieved on 2011-12-23.</ref> que permiten que se vexan os vasos sanguíneos oculares. Ademais, os flashes fotográficos poden orixinarlles un efecto de ollos vermellos moi intenso, no cal os raios da luz do flash se reflicten no fondo do globo ocular, que está moi vascularizado, causando que a [[pupila]] pareza vermella na fotografía. <ref>

Alínda que os ollos intensamente azuis dalgunhas persoas como a actriz [[Elizabeth Taylor]] poden parecer violetas en certas ocasións, os verdadeiros ollos violetas só poden aparecer en casos de albinismo. <ref name="palmer20110325">{{cite web | url=http://www.slate.com/blogs/blogs/browbeat/archive/2011/03/25/elizabeth-taylor-beautiful-mutant.aspx | title=Elizabeth Taylor: Beautiful Mutant | accessdate=March 26, 2011 | author=Palmer, Roxanne | date=2005-03-25 | work=Slate}}</ref>

 

<gallery>

Ficheiro:Human Iris JD052007.jpg

</gallery>

 

 

Á parte da cor do iris, o aspecto xeral dos ollos pode tamén ser un síntoma de determinadas enfermidades. Os tons amarelados do branco dos ollos ([[esclerótica]]) están asociados coa [[ictericia]] e son un síntoma de enfermidade hepática, incluíndo [[cirrose]], [[hepatite]] e [[malaria]]. O amarelamento do branco dos ollos en persoas de pel escura é con frecuencia debido á presenza de melanina na esclerótica. Porén, calquera cambio súpeto na cor do branco dos ollos debería consultarse co médico.

 

[[Ficheiro:Kayser-Fleischer ring.jpg|miniatura|dereita|Un [[anel de Kayser–Fleischer]] nun paciente con [[enfermidade de Wilson]].]]

A [[enfermidade de Wilson]] implica unha mutación do xene que codifica o encima [[ATPase]]7B, que impide ao [[cobre]] presente no fígado entrar no [[aparato de Golgi]] da célula. Nese caso, o cobre acumúlase no fígado e noutros tecidos, incluíndo o [[Iris (anatomía)|iris]] do [[ollo]]. Isto dá lugar á formación de [[anel de Kayser-Fleischer|aneis de Kayser-Fleischer]], que son aneis escuros que circundan a periferia do iris. <ref name=McDonnell>{{cite journal |author=McDonnell G, Esmonde T |title=A homesick student |journal=Postgrad Med J |volume=75 |issue=884 |pages=375–8 |year=1999 |pmid=10435182|pmc=1741256}}</ref>

 

{{AP|Aniridia}}

A [[aniridia]] é unha condición conxénita caracterizada por un iris extremadamente subdesenvolvido, que mesmo parece ausente nunha observación superficial. <ref>EMedicine [http://emedicine.medscape.com/article/1208379-overview Aniridia]}</ref>

 

O normal é que exista unha grosa capa de [[melanina]] na parte posterior do iris. Mesmo a xente cos ollos azuis máis claros, que non presentan melanina en absoluto na parte anterior do iris, teñen coloración escura na parte posterior, o que impide que a luz se disperse polo interior do ollo. Nas persoas que teñen formas suaves do [[albinismo]], a cor do seu iris é tipicamente azul pero pode variar de azul a castaña. Pero nas formas severas de albinismo non hai pigmento na parte posterior do iris, e a luz reflectida procedente do interior do ollo pode pasar atravesando o iris á parte anterior. Nestes casos, a única cor que se observa nos seus ollos é o vermello da [[hemoglobina]] do sangue dos capilares do iris. Ese tipo de persoas albinas teñen ollos rosa, como tamén ocorre cos coellos albinos, ratos e outros animais nos que falta totalmente a melanina. Os defectos de transiluminación (a luz atravesa o tecido) poden case sempre observarse durante os exames oculares debido á falta de pigmentación no iris. <ref>EMedicine [http://emedicine.medscape.com/article/1216066-overview Ocular Manifestations of Albinism]</ref> O albino ocular tamén carece das cantidades normais de melanina na [[retina]], o que permite que se reflicta máis luz da normal na retina e saia do ollo. Por mor disto, o [[reflexo pupilar]] é moito máis pronunciado en individuos albinos, e isto pode aumentar neles o [[efecto de ollos vermellos]] nas fotografías (que se produce en certa medida en todas as persoas).

 

[[Ficheiro:Heterochromia.jpg|miniatura|Exemplo de heterocromía completa. O suxeito ten un ollo castaño e un ollo abelá/verde.]]

[[Ficheiro:HeterochromiaEye.jpg|miniatura|esquerda|Un exemplo de heterocromía sectorial. O suxeito ten un iris azul cunha sección de cor castaña.]]

Nas mulleres con heterocromía unha causa común da mesma é a [[inactivación X]] (do [[cromosoma X]]), o cal pode orixinar diversos caracteres heterocromáticos, como os [[gato calico|gatos calico]]. Os traumas e algunhas medicacións, como certos análogos de [[prostaglandina]]s, poden tamén orixinar un incremento da pigmentación nun só ollo. <ref>{{cite journal |author=Hejkal TW, Camras CB |title=Prostaglandin analogs in the treatment of glaucoma |journal=Seminars in ophthalmology |volume=14 |issue=3 |pages=114–23 |year=1999 |pmid=10790575 |doi=10.3109/08820539909061464 }}</ref> En certos casos, o feito de ter ollos de diferente cor é debido a que o sangue tingue o iris debido a un dano no ollo.

 

{{listaref|2}}

</div>

 

 

 

[[Categoría:Ollo]]

[[Categoría:Cores]]

 

{{Link FA|es}}