Lei de Grassmann: Diferenzas entre revisións

▲Esta lei explica que cando nunha mesma palabra se atopa unha secuencia de dúas consoantes aspiradas (φ /pʰ/, χ /kʰ/, θ /tʰ/ e o [[espírito áspero]] /h/ pola parte grega, todas as consoantes transcritas cun ''h'' subsecuente pola parte do [[lingua sánscrita|sánscrito]], como ''th'', ''bh'', etc., ), a primeira [[disimilación|disimílase]] en non aspirada: a primeira consoante é substituída polo seu equivalente simple (π /p/, κ /k/, τ /t/ ou o espírito suave pola parte do grego, a consoante sen o seu ''h'' subsecuente pola do sánscrito, como ''t'', ''b'', etc.).

▲As raíces con dobre aspiración (como ''*bʰeudʰ-'' « espertar, estar esperto », grego πυνθάνομαι ''pyntʰánomai'' e sánscrito ''bodhati'') son as principais afectadas.

▲Os casos de sandhi de aspiradas son numerosos e permiten comprender irregularidades internas que fan alternar varias formas para un mesmo radical. Por exemplo, en grego antigo o verbo ἔχ-ω ''ékʰ-ō'' « ter » fai o seu futuro en ἕξω ''héxō'', coa aparición « irregular » dunha aspiración inicial. Para comprender a súa orixe, cómpre saber que a etimoloxía grega é ''*hekʰ-'', que provén do [[lingua protoindoeuropea|indoeuropeo]] *''segʰ-'' (con paso de ''*s'' inicial a /h/ e [[desonorización]] da aspirada sonora, dous procesos fonéticos regulares en grego). O presente ἔχω ''ékʰō'' explícase, pois, por aplicación da lei de Grassmann e remonta a ''*hékʰ-ō''. O futuro provén de *ἕχ-σω ''*hékʰ-sō''. Pero, a secuencia χσ ''kʰs'' pasa regularmente a κσ, escrito ξ ''x'', por desaspiración da consoante. Nese instante, pásase simplemente de ''*hékʰ-sō'' a ἕξω ''hék-sō'', sen disimilación da primeira aspirada.

▲Atópanse moitos casos similares nas linguas grega e sánscrita, que dan orixe a pseudo-formas irregulares que fan difícil a súa aprendizaxe se se ignora a súa orixe. Se en ἔχω ''ékʰō'' ~ ἕξω ''héksō'' a irregularidade é, graficamente, pouco visible (non afecta máis cós [[diacríticos do alfabeto grego|espíritos]]), é moito máis flagrante na flexión de θρίξ ''tʰrix'' « pelo », cuxo radical amosa unha alternancia θρικ- ''tʰrik-'' ~ τριχ- ''trikʰ-'', segundo que a consoante aspirada radical final estea seguida ou non dun /s/, que a desaspira e impide que actúe a Lei de Grassmann:

▲En sánscrito, algúns feitos de lingua fan complexos os paradigmas nos que aparecen formas con disimilación. Por exemplo, cómpre saber que a consoante escrita tradicionalmente ''h'' e que nota [ɦ] pode provir de *''dʰ'' ou ''*gʰ'' indoeuropeos en posición intervocálica. As alternancias vólvense máis « irregulares » en razón desta [[neutralización]]. Por exemplo, a raíz ''dhugh'' « muxir », que pasa a ''dugh'' por disimilación de aspiradas, convértese en:

▲* ''duh-'' cando vai seguida dun [[sufixo]] que empeza por vogal (''duh-anti'' « moxen », presente de indicativo);

▲* ''dug-'' por aplicación da [[Lei de Bartholomae]] (lei importante para o tratamento das aspiradas) no [[participio]] pasado pasivo ''dug-dha'' (« muxido »);

▲* ''dhuk-'' sen disimilación da primeira consoante tras desaspiración e [[desonorización]] de ''gh'' en ''k'' ante ''s'' no futuro ''dhok-ṣyate'' (« el muxirá »; notar que a raíz está en [[alternancia vocalica|grao pleno]]).

▲A restitución dunha aspiración inicial nas raíces con dobre aspiración (tomemos por exemplo ''*tʰrikʰ'') pode ser interpretada de dúas formas:

▲* [[Fonética histórica]];

▲* [[Lingüística comparada]];

▲* [[Lei de Bartholomae]];

▲* [[Grego antigo]] e [[Sánscrito]].