Cetáceos: Diferenzas entre revisións

| subregnumregnum = ''[[EumetazoaAnimalia]]''

| superphylumsubregnum = ''[[DeuterostomiaEumetazoa]]''

| phylumsuperphylum = ''[[ChordataDeuterostomia]]''

| classisphylum = ''[[MammaliaChordata]]''

| subclassissubphylum = ''[[TheriaVertebrata]]''

| infraclassisclassis = ''[[EutheriaMammalia]]''

| authorityordo_authority = [[Mathurin Jacques Brisson|Brisson]], 1762

* ''[[Mysticeti]]<br />''

* ''[[Odontoceti]]<br />''

* †''[[Archaeoceti]]<br />''

Os '''cetáceos''' ('''Cetacea''') son unha orde de mamíferos adaptados á vida acuática que comprende 79 especies <ref> Incluíndo un zífido non identificado do que só se atoparon uns restos varados. </ref> distribuídas por todo o mundo: [[balea]]s, [[cachalote]]s, [[candorca]]s, [[golfiño]]s, [[arroaz|arroaces]], [[toniña]]s, etc. Case tódalastodas as especies son animais mariños, aínda que existen especies de golfiños que viven nas augas doces.

O nome destes animais procede do [[latín]] ''cetus'' (grande animal mariño), e este do [[lingua grega|grego antigo]] κήτος ''ketuskétos'' (monstro mariño).

Os grandes cetáceos foron obxecto da caza comercial durante séculos, como un recurso mariño máis, ata poñelos en perigo de extinción. Aínda hoxe, algúns países coma [[Xapón]], [[Noruega]] ou [[Islandia]] seguen cazando baleas para come-lacomer a súa carne, escudándose no argumento da [[caza de baleas|caza científica]]. Puntualmente tamén se cazaron os golfiños, tanto para aproveita-laaproveitar a carne como por consideralos inimigos dos pescadores e aínda hoxe o fan en Xapón, os ''Inuit[[Lingua inuit|inuit]]'' (esquimós) do [[Canadá]] ou nas [[Feroe|Illasillas Feroe]] en [[Dinamarca]].

O termo ''balea'' debe reservarse ós misticetos, concretamente ós integrantes da familia ''Balaenidae''. Non obstantePorén, está imposto o seu uso para outras especies non pertencentes á familia dos balaénidos[[balénidos]] e incluso tamén para cetáceos con dentes, como é o caso da denominación de ''balea asasina'' para a [[candorca]] (que nin é balea nin é asasina), de ''balea de esperma'' para o [[cachalote]] ou de ''balea piloto'' para o [[caldeirón]].

A orixe dos cetáceos hai que buscala en mamíferos terrestres ''normais'' de hábitos anfibios, probablemente durante o [[Eoceno]], hai entre 55 e 34 millóns de anos. Concretamente, evoluíronevolucionaron a partir de mamíferos da orde dos [[artiodáctilo]]s (mamíferos provistos de dedos articulados), hoxe representados polas [[vaca]]s, [[cabalo]]s, [[porco]]s, [[hipopótamo]]s, etc.

Os [[fósil]]es máis antigos de animais con características propias dos cetáceos pertencen ós [[Archaeocetoarquocetos]]s (''Archaeoceti''). DescobríronseDescubríronse exemplares de diferentes tipos, entre os 2 e os 21 m de lonxitude, con corpo fusiforme, aletas anteriores con forma de remo, presenza de aleta dorsal e un pedúnculo caudal longo. Habitaban zonas pantanosas costeiras e mares pouco profundos. Extinguíronse hai uns 30 millóns de anos.

* '''Suborde ''[[Archaeoceti]]''''', [[extinción|extinta.]]

* '''Suborde ''[[Mysticeti]]''''' (cetáceos con barbas)

** Familia ''[[Balaenidae]]'': [[balea vasca]]

** Familia ''[[Neobalaenidae]]'': balea franca pigmea

** Familia ''[[Balaenopteridae]]'': [[rorcual|rorcuais]]

** Familia ''[[Eschrichtiidae]]'': [[balea gris]]

* '''Suborde ''[[Odontoceti]]''''' (cetáceos con dentes)

** Familia ''[[Physeteridae]]'': [[cachalote]]

** Familia ''[[Kogiidae]]'': cachalote pigmeo

** Familia ''[[Monodontidae]]'': [[narval]]

** Familia ''[[Ziphiidae]]'': [[zifio]]s

** Familia ''[[Delphinidae]]'': [[candorca]], [[golfiño]]s, [[arroaz|arroaces]] e [[caldeirón]]s

** Familia ''[[Phocoenidae]]'': [[toniña]]s

** Familia ''[[Platanistidae]]'': golfiños da India

** Familia ''[[Iniidae]]'': golfiño do Amazonas

** Familia ''[[Pontoporiidae]]'': golfiño do río Iangtze

* [[Misticetos]] ou, antes, mistacocetos (''Mysticeti''): sen dentes pero dotados dunhas estruturas no maxilar superior, chamadas [[barba de balea|barbas]] ou ''baleas'', coas que filtran a auga e reteñen os pequenos peixes ou crustáceos (''[[krill]]'') que constitúen o seu alimento. A boca é grande e moi ancha.

: As barbas dos misticetos están constituídas de [[queratina]] (a mesma sustanciasubstancia que forma as nosas uñas ou o pelo). Penduran do bordo da mandíbula superior pechando a cavidade bucal. O sistema que utilizan é avanzar coa boca aberta e enchela dun gran volume de auga (no que axuda a dilatación da pel da gorxa). A seguir, pechan a boca e coa axuda da lingua expulsan a auga, que é filtrada polas barbas retendo tódolostodos os animais que viñan nela.

:Os odontocetos (golfiños, arroaces, candorcas etc.) posúen normalmente un elevado número de dentes (ata 160-180 no caso do [[golfiño común]]) distribuídos de forma simétrica naen mandíbulaambas superioras e inferiormandíbulas, pero hai especies que só teñen dentes na mandíbula inferior (coma o [[cachalote]]) e noutras chegan a faltar totalmente ou a perde-laperder a funcionalidade (como nos [[zifio]]s ou no [[narval]]).

:A dentición dos cetáceos con dentes é '''homodonta''' (tódolostodos os dentes son iguais, non diferenciados en incisivos, caninos e molares) e utilízase exclusivamente para atrapa-lasatrapar as presas, que tragan enteiras, sen mastigar. A [[candorca]], que caza animais de gran tamaño como focas ou outros cetáceos pequenos, arrancan porcións de carne do tamaño adecuado para engulila.

* Carwardine, M. (1995): ''Ballenas, delfines y marsopas. Guía visual de todos los cetáceos del mundo'',. Barcelona: Omega,. ISBN 198584-282-1037-3.