Lingua lakota: Diferenzas entre revisións
Contido eliminado Contido engadido
Sen resumo de edición |
engado máis da en.wiki |
||
Liña 26:
Foi usada por primeira vez na escritura por misioneiros cara o ano 1840, e dende entón evolucionou para reflectir as necesidades e usos contemporáneos.
== Fonoloxía ==
=== Vogais ===
O lakota ten cinco vogais orais, {{IPA|/i e a o u/}}, e tre vogais nasais, {{IPA|/ĩ ã ũ/}} (foneticamente {{IPA|[ɪ̃ ə̃ ʊ̃]}}). O {{IPA|/e/}} e o {{IPA|/o/}} son máis abertas que as vogais cardinais correspondetes, máis achegado ó {{IPA|[ɛ]}} e ó {{IPA|[ɔ]}}. Ortograficamente, as vogais nasais son escritos {{unicode|⟨ƞ⟩}}, {{unicode|⟨ŋ⟩}} ou {{unicode|⟨n⟩}}; historicamente, eran escritos con [[ogonek]], {{unicode|⟨į ą ų⟩}}.<ref>''Elementary Bilingual Dictionary English-Lakhóta Lakhóta-English'' (1976) CU Lakhóta Project University of Colorado</ref>
{|class="wikitable" style=text-align:center
! colspan=2|
! [[Vogal anterior|Anterior]]
! [[Vogal central|Central]]
! [[Vogal posterior|Posterior]]
|-
! rowspan=2|Pechada
! oral
| i
|
| u
|-
! nasal
| iŋ
|
| uŋ
|-
! Media
!
| e
|
| o
|-
! rowspan=2|Aberta
! oral
|
| a
|
|-
! nasal
|
| aŋ
|
|}
=== Consonantes ===
{| class="wikitable"
! colspan=2|
! align="center"|[[Consonante bilabial|Bilabial]]
! align="center"|[[Consonante dental|Dental]]
! align="center"|[[Consonante alveolar|Alveolar]]
! align="center"|[[Consonante postalveolar|Postalveolar]]
! align="center"|[[Consonante velar|Velar]]
! align="center"|[[Consonante uvular|Uvular]]<ref name="rood96">Rood, David S., and Taylor, Allan R. (1996). [http://lakxotaiyapi.freecyberzone.com/sk1.htm "Sketch of Lakhota, a Siouan Language, Part I]". ''[[Handbook of North American Indians]], Vol. 17 (Languages)'', pp. 440–482.</ref><ref name="lako04">(2004). [http://www.lakhota.org/ALPHABET/alphabet.htm Lakota letters and sounds].</ref>
! align="center"|[[Consonante glotal|Glotal]]
|-
! colspan=2|[[Consonante nasal|Nasais]]
| align="center"|'''{{unicode|m}}''' {{IPA|[m]}}
|
| align="center"|'''{{unicode|n}}''' {{IPA|[n]}}
|
|
|
|
|-
! rowspan=3|[[Consonante oclusiva|Oclusivas]]<br/>e [[Consonantes africadas|africadas]]
! <small>Xordas</small>
| align="center"|'''{{unicode|p}}''' {{IPA|[p]}}
| align="center"|'''{{unicode|t}}''' {{IPA|[t]}}
|
| align="center"|'''{{unicode|č}}''' {{IPA|[tʃ]}}
| align="center"|'''{{unicode|k}}''' {{IPA|[k]}}
|
| align="center"|'''{{unicode|’}}''' {{IPA|[ʔ]}}
|-
!<small> Sonoras</small>
| align="center"|'''{{unicode|b}}''' {{IPA|[b]}}
|
|
|
| align="center"|'''{{unicode|g}}''' {{IPA|[ɡ]}}
|
|
|-
! <small>Exectivas</small>
| align="center"|'''{{unicode|p’}}''' {{IPA|[pʼ]}}
| align="center"|'''{{unicode|t’}}''' {{IPA|[tʼ]}}
|
| align="center"|'''{{unicode|č’}}''' {{IPA|[tʃʼ]}}
| align="center"|'''{{unicode|k’}}''' {{IPA|[kʼ]}}
|
|
|-
! rowspan=3|[[Consonante fricativa|Fricativa]]
! <small>Xorda</small>
|
|
| align="center"|'''{{unicode|s}}''' {{IPA|[s]}}
| align="center"|'''{{unicode|š}}''' {{IPA|[ʃ]}}
|
| align="center"|'''{{unicode|ȟ}}''' {{IPA|[χ]}}
|
|-
! <small>Sonora</small>
|
|
| align="center"|'''{{unicode|z}}''' {{IPA|[z]}}
| align="center"|'''{{unicode|ž}}''' {{IPA|[ʒ]}}
|
| align="center"|'''{{unicode|ǧ}}''' {{IPA|[ʁ]}}
|
|-
! <small>Exectiva<br>
|
|
| align="center"|'''{{unicode|s’}}''' {{IPA|[sʼ]}}
| align="center"|'''{{unicode|š’}}''' {{IPA|[ʃʼ]}}
|
| align="center"|'''{{unicode|ȟ’}}''' {{IPA|[χʼ]}}
|
|-
! colspan=2|[[Consonante aproximante|Aproximantes]]
| align="center"|'''{{unicode|w}}''' {{IPA|[w]}}
|
| align="center"|'''{{unicode|l}}''' {{IPA|[l]}}
| align="center"|'''{{unicode|y}}''' {{IPA|[j]}}
|
|
| align="center"|'''{{unicode|h}}''' {{IPA|[h]}}
|}
== Notas ==
| |||