Rodas: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
Addbot (conversa | contribucións)
m Bot: Retiro 68 ligazóns interlingüísticas, proporcionadas agora polo Wikidata en d:q43048
arranxiños
Liña 11:
! colspan="2" | Datos
|-
| [[Capital]] || [[Rodas, cidadeRodas|Rodas]]
|-
| País || [[Grecia]]
Liña 23:
| [[Poboación]] (2001) || 117.007 hab
|-
| [[Superficie]] || 1.398 km².
|-
| [[Densidade]] ||
Liña 39:
|}
 
Illa'''Rodas''' (Ρóδος en [[lingua grega|grego]]) é unha illa do [[Marmar Mediterráneo]], incluída na antiga [[Hélade]] ([[Grecia]]), que, entre outras cousa, albergou ó célebre [[Coloso de Rodas]], escultura que parece ser que pechaba o seu porto en forma de xigante cos seus pés cada un nunha parte da entrada, e considerada marabilla da antigüidade. A illa de Rodas é a illa grega máis extensa do [[Dodecaneso]]. A capital da illa chámase tamén Rodas e é igualmente a capital do nomo do Dodecaneso. A poboación total da illa no ano 2001 era de 117.000 habitantes. A da capital situábase en 60.000 habitantes.
 
A illa de Rodas (Ρóδος en [[lingua grega|grego]]) é a illa grega máis extensa do [[Dodecaneso]]. A capital da illa chámase tamén Rodas e é igualmente a capital do nomo do Dodecaneso.
 
== Xeografía e situación ==
Rodas esténdese en dirección NENL-SO ao sur da costa turca, enfronte da antiga rexión de [[Caria]], da que a separa unha canle de 15 km de ancho. Ten unha lonxitude de 78 km, a súa anchura é de 39 km (entre os cabos Monolithos e Lindos) e unha extensión global de 1398 km². A distancia que a separa de [[Atenas]] é de 490 km.
 
Unha cadea montañosa descontinua atravesa a illa en dirección N-S. O pico máis alto sitúase na vertente occidental e chámase Ataviros (1215 m). Rodas non posúe grandes correntes de auga senón máis ben torrentes que están no seu maior parte secos durante o verán.
 
A poboación total da illa no ano 2001 era de 117.000 habitantes. A da capital situábase en 60.000 habitantes.
 
En Rodas atopábase unha estatua de dimensións extraordinarias (ver [[Coloso de Rodas]]). Era unha das [[Sete Marabillas do Mundo]] Antigo e a tradición conta que foi destruída tras un terremoto.
Liña 60 ⟶ 56:
[[Ficheiro: Rhodos1493.png|260px|miniatura|esquerda|A cidade de Rodas, gravado de 1493]]
A explicación a estes nomes pode ser a seguinte:
# - Ophiussa (Οφιουσσα). Pola abundancia de serpes que ao parecer tiña a illa.
# - Oloessa (Ολóεσσα). Que significa perniciosa ou mortal, quizá polo mesmo motivo das serpes.
# - Asteria (Αστερíα). Porque brillaba como un astro pola súa beleza e polo predominio do tempo soleado a maior parte do ano.
# - Trinacria (Τρινακρíα). Porque posúe tres promontorios como [[Sicilia]].
# - Atabyria (Αταβυρíα). En referencia á súa máis alta montaña ou ao nome do seu máis antigo e lendario rei.
# - Macaria (Μακαρíα). Porque segundo a tradición é unha illa afortunada como [[Chipre]] e [[Lesbos]].
 
Pero o máis probable é que o nome de Rodas faga referencia á flor ben do granadeiro ou á rosa mesma. De feito, en numerosas moedas rodias a rosa é un elemento iconográfico de primeira orde. Ademais a flor do granadeiro en grego clásico exprésase coa palabra ροια. En calquera caso todas estas explicacións non son máis que conxecturas.
Liña 76 ⟶ 72:
|---- bgcolor=#DDFFDD
!width=30|Data
!width=240|Acontecemento
|---- bgcolor=#FF9966
|'''-305'''
|Rodas se alíaalíase con Atenas. Construción do Coloso
|---- bgcolor=#FF9966
|'''-297'''
|Roma conquista Rodas
|---- bgcolor=#FF9966
|'''-226'''
Liña 135 ⟶ 131:
 
== Referencias antigas ==
 
Rodas (en grego ''Rhodos'') é coñecida en latín como ''Rhodus''. O seu nome primitivo foi Ofiusa, e despois foi coñecida como Estadía, Telquinis, Asteria, Aethraea, Trinacria, Corymbia, Poieessa, Atabyria, Macaria e Oloessa. A súa montaña máis alta era o Atabyris ou Atabyrion (actualment Attaviros, 1.215 metros), e as cidades estaban situadas na costa.
 
== Historia ==
 
=== Historia antiga ===
 
Os seus primitivos habitantes eran os lendarios [[telquines]] (''telchines'') e irían desde [[illa de Creta|Creta]]. Os telquines eran nove, e unha irmá, Halia, que se emparellou con [[Poseidón]] e que tivo seis fillos e unha filla chamada Rhodos que deu o seu nome á illa. É máis probable que o nome derive do grego ''rhodos'' (rosa) xa que a rosa aparece como símbolo nas moedas.
 
Liña 152 ⟶ 145:
As tres primeiras cidades eran [[Lindos]], [[Ialisos]] e [[Camiros]] (latín ''Lindus, Ialysos e Camyrus'') que xunto con Cos, [[Cnido]] e [[Halicarnaso]] formaron a [[hexápolis dórica]] con santuario común na costa de Caria e [[Apolo]] como deidade tutelar.
 
Os rodios fundaron colonias nas [[Baleares]], na costa xerundense, no sur de [[Italia]] ([[Parténope]], [[Salapia]], [[Siris]] e [[Síbaris]]), en [[Sicilia]] ([[Gela]]), en [[Cilicia]] ([[Soli (Cilicia)|Soli]]), e en [[Licia]] ([[Gagae]] e [[Corydalla]]).
 
En [[-478]] ingresaron na [[confederación de Delos]] encabezada por [[Atenas]]. As cidades rodias pagaron tributo a Atenas na primeira parte da [[guerra do Peloponeso]], pero en [[-412]] pasáronse aos [[esparta]]nos despois do desastre da [[expedición a Sicilia]]. Un intento de contrarrevolución dos populares, favorables a Atenas, foi sufocado nas tres cidades.
Liña 160 ⟶ 153:
En [[-396]] [[Conón (xeneral)|Conón]] cunha flota ateniense presentouse na illa e forzouna a retornar ao seu bando. Estableceuse un goberno democrático que non durou, e en [[-390]] os aristócratas enviados ao exilio seis anos antes regresaron e lograron o poder con axuda espartana.
 
O excesivo poder de [[Esparta]] afastou ao goberno de Rodas desta potencia, e entón achegouse a Atenas, pero en [[-371]] logo da [[batalla de Leuctra]], aliouse con [[Tebas, (Grecia)|Tebas]]. Durante a guerra social que durou ata o [[-355]] estivo contra Atenas, instigados polo dinasta de [[Caria]]. En [[-357]] caeu en mans do príncipe de Caria [[Mausolo]], conservando, sen embargo, a súa autonomía.
 
En [[-342]] [[Mentor de Rodas]], un xefe militar que loitara ao servizo de [[Artabazo II]], [[sátrapa]] rebelde de [[Dascilio]] ou [[Frigia Helespóntica]] e máis tarde ao servizo de Exipto axudando ao rei de [[Sidón]], Tabnit II, rebelado contra [[Persia]], obtivo o perdón do rei (que apreciou as súas calidades militares, pois loitando en Sidón derrotara aos sátrapas [[Mazeos]] de [[Cilicia]] e Belisis de [[Siria]], e só puido ser derrotado polas forzas superiores do exército real persa) que lle enviou a Rodas, que deste xeito converteuse nun estado vasalo de Persia. Mentor fixo chamar ao seu irmán [[Memnón de Rodas]] e ao seu cuñado Artabazo II, exiliados a [[Macedonia histórica|Macedonia]], e especialmente o primeiro mostrouse como un xeneral moi hábil, e foi o último xefe dos persas que fixo fronte a [[Alexandre o Grande]], pero á súa repentina morte en [[-333]] deixou Persia a mercé de Alexandre.
Liña 177 ⟶ 170:
 
=== O goberno de Rodas ===
 
O poder correspondía a unha asemblea do pobo que tiña a decisión final sobre calquera asunto; a esta asemblea eran sometidos os asuntos discutidos previamente polo senado. O poder executivo estaba en mans de dous maxistrados chamados πρυτάνεις, cada un dos cales gobernaba seis meses ao ano; ao seu lado os almirantes (ναύαρχοι) eran os que lles seguían en poder; había outros cargos, pero as súas funcións e dereitos son incertos.
 
=== Alta Idade Media ===
 
Permaneceu en poder de Roma e logo de [[imperio bizantino|Bizancio]]. En [[654]] foi atacada por Djunada ben Abi Umayya al-Azdi, gobernador de Siria, que construíu alí un forte que conservou sete anos, pero despois recibiu orde de abandonalo ([[661]]). En [[672]] foi temporalmente ocupada polas forzas do califa [[Muawiyah I]] dirixidas outra vez polo xeneral Djunada ben Abi Umayya al-Azdi. Os [[Pobo árabe|árabes]] atoparon os restos do coloso e os fragmentos foron vendidos a un mercader xudeu que usou 900 camelos para transportar as pezas, e fundiu o metal. En [[718]], despois do fracaso árabe en [[Constantinopla]], a illa foi evacuada.
 
Liña 226 ⟶ 217:
A illa foi ocupada polos [[Inglaterra|ingleses]] en [[1944]] e entregada a [[Grecia]] o [[7 de marzo]] de [[1948]].
 
[[Categoría:Illas e arquipélagos]]
[[Categoría:Grecia]]
[[Categoría:Illas de Grecia]]