Xudaísmo: Diferenzas entre revisións

[[Ficheiro:Menorah7a.png|100px|dereita|framedminiatura|O [[Menorah]] de sete brazos é un antigo símbolo do xudaísmo. Usábase no templo do antigo Xerusalén.]]

O chamado '''[[mesianismo]]''' ou '''xudaísmo mesiánico''', que cre que Yeshua ben Yosef ([[Xesús]], fillo de Xosé) é Ha Mashiach (O Mesías) prometido polos profetas do Tanax (Antigo Testamento), non é considerado un movemento no seo da comunidade xudaica, non sendo recoñecido por ningunha das outras correntes, sendo efectivamente un grupo minoritario cristácristián que prega a conversión de xudeus a unha especie de cristianismo primitivo.

[[Ficheiro:SPAmster.JPG|dereita|miniatura|200px|Interior da Sinagoga portuguesa de Amsterdam.]]

SurxironXurdiron variadas formulacións das crenzas xudaicas, a maioría das cales con moito en común entre si, mais diverxentes en varios aspectos. Unha comparación entre varias desas formulacións mostra un elevado grao de tolerancia polas diferentes perspectivas teolóxicas. O que segue é un sumario das crenzas xudaicas. Unha discusión máis detallada destas crenzas, acompañada por unha discusión sobre as súas orixes, pode ser atopada no artigo sobre os [[principios de fe xudaicos]].

* Deus é único: a idea de Deus como unha [[dualismo|dualidade]] ou [[trindade (Relixión)|trindade]] é herética para os xudeus. É encarada como próxima do [[politeísmo]]. Curiosamente, encanto que os xudeus defenden que tales concepcións de Deus son incorrectas, son xeralmente de opinión que os xentilesxentís que teñen tales crenzas non son culpados.

* As persoas poden expiar os seus pecados. A liturxíaliturxia dos Días de Temor ([[Rosh Hashaná]] e [[Yon Kippur]]) declara que a [[prece]], o arrependimento e o [http://www.xewfaq.org/tcedakah.htm ''sedacá''] (doazón espontánea para caridade) expían os pecados. Unha discusión máis detallada da visión xudaica do pecado pode atoparse na entrada sobre o [[pecado]].

Porén, se un xudeu se converte a outra relixión, como o Budismo ou o Cristianismo, perde o lugar como membro da comunidade xudaica e transfórmase nun apóstata. Segundo a tradición, a súa familia e amigos toman lutoloito por el, pois para un xudeu abandonar a relixión é como se morrese. Porén, aínda que a persoa estea fóra da comunidade xudaica e teña ideas non xudaicas, esa persoa aínda é xudaica de acordo coa maior parte das autoridades en [[lei xudaica]].

A pesar de teren existido grupos xudaicos que se baseaban no texto escrito da [[Torá]] (os [[Saduceus]] e os [[Caraísmo|Caraítas]]), a maior parte dos xudeus consideraban naquilo a que chamaban a [[lei oral]]. Estas tradicións orais orixináranse no sector FariseuFariseo do xudaísmo antigo, e foron máis tarde pasadas a escrito e expandidas polos rabinos.

a maior parte deste material foi editado en conxunto no [[Mishná]]. Ao longo dos catro séculos seguintes, esta lei sofreu discusión e debate nas maiores comunidades xudaicas do mundo (en Israel e na Babilonia), e os comentarios ao [[Mishná]] producidos por cada unha das dúas comunidades acabaron por ser editados en compilacións coñecidas como os dous [[Talmud]]es. Estes foron interpretados polos comentarios de varios estudiososestudosos da Torá ao longo dos séculos.

Consecuentemente, a [[Halakhá]], ou o modo de vida do xudaísmo rabínico, non se basea nunha lectura literal da Torá, mais si na combinación das tradicións oral e escrita, o que inclúe o Tanakh, o [[Mishná]], o [[Midrash]] halakhico, o [[Talmud]] e os seus comentarios. Estes foron sumariados nos [[Halakhá|códigos de lei xudaica]] por varios estudiososestudosos da Torá, tales como os rabinos [[Alfasi]], [[Maimonides]], [[Ya'akob ben Asher]], [[Yosef Karo]], etc.

O [[Chéren]] é a máis alta censura eclesiástica na comunidade [[xudeu|xudaica]]. É a exclusión total da persoa da comunidade xudaica. Excepto en casos raros que tiveran lugar entre os xudeus ultraortodoxos, o ''chéren'' deixou de se practicar despois do iluminismo, cando as comunidades xudaicas locais perderan a autonomía de que dispuñan anteriormente e os xudeus foron integrados nas nacións xentilesxentís en que vivianvivían. Unha discusión máis profunda deste asunto pode ser atopada no artigo sobre o [[chéren]].

Por volta do [[Século I|primeiro século D.C.]] había varias grandes seitas en disputa da lideranza entre os xudeus, e en xeral todas elas procuraban, de forma diversa, unha salvación mesiánica en termos de autonomía nacional dentro do Imperio Romano: os [[fariseo]]s, os [[saduceu]]s, os [[celota]]s e os [[eseno]]s. Entre estes grupos, só o dos fariseos sobreviveu ideoloxicamente; a súa descendencia ideolóxica, os rabinos, rapidamente tomou o control da relixión, e orixinaron todas as seitas modernas. O [[cristianismo]], en certo modo, relacionouse cunha facción xudaica que consideraba que Xesús era o Mesías, mais esta seita de cristánscristiáns xudeus, rexeitada tanto polos xudeus como polos cristánscristiáns, acabou por desaparecer.

Algúns xudeus no [[século VIII]] adoptaron o rexeitamento dos saduceos pola [[lei oral]] dos fariseos / rabinos rexistadarexistrada na [[Mishná]] (e desenvolvida por rabinos máis recentes nos dous [[Talmud]]es), pretendendo confiar apenas no [[Tanakh]]. Curiosamente, este grupo en breve desenvolvía as súas propias tradicións orais, diferentes das rabínicas. Estes xudeus crearon a seita [[Karaismo|Karaita]], que aínda existe hoxe en día, se ben que os seus seguidores sexan en moito menor número que o resto dos xudeus. Os xudeus rabínicos defenden que os Karaitas son xudeus, mais que a súa relixión é unha forma de xudaísmo incompleta e errónea.

Algún tempo antes, houbera un serio cisma entre os xudeus hasídicos e non hasídicos. Os hasidín denominaban ''[[mitnagdín]]'' (lit. "opoñentes") os xudeus europeos que rexeitaban o seu movemento. Algúns dos motivos para o rexeitamento do xudaísmo hasídico eran a exuberancia opresiva da pregaria hasídica, nas súas imputacións non tradicionais de que os seus líderes eran infalibles e supostamentepresuntamente operaban milagres, e na preocupación da posibilidade de se transformar nunha seita mesiánica. Desde entón, todas as seitas do xudaísmo hasídico foron absorbidas pola corrente principal do xudaísmo ortodoxo, e en particular polo [[xudaísmo ultraortodoxo]].

* [[Ribadavia]]: Na Casa da Cultura de Ribadavia pode visitarse o [[Centro de Información Xudía de Galicia]], espazo cultural para lembra-la presenza dos xudeus en Galicia, os seus oficios, a súa relixión e a inquisición.

| publicación = Edición Facsimil[[facsímile]] (1981). Editorial Alvarellos

* [http://www.facsimile-editions.com/en/kb/ A Biblia Kennicott], manuscrito xudeoxudeu da Galicia do século XV, dende finaísfinais do seculoséculo XIX esta na Biblioteca Bodleian da Universidade de Oxford.