Arpa: Diferenzas entre revisións

[[Ficheiro:Harpist playing.jpg|dereita|miniatura|250px|Unha arpista tocando a arpaharpa]]

OA '''ArpaHarpa''' trátaseé dunun instrumento case universal empregado por moitos pobos dende Asia até África, as máis primitivas consistían e consisten dun arco e unha caixa de resonancia xunto cunhas cordas de fibra ou cabelos tensados.

Hoxe en día cando se emprega este instrumento nos grupos de folk case sempre é a irlandesa (gaélica/bárdica), mesmo na Bretaña recuperaron a súa arpaharpa medieval, aínda que lle chaman '''arpaharpa celta bretoa''' e non está moi claro a súa orixe céltica.

A '''arpaharpa gaélica''' foi fundamental para a popularización deste instrumento no medievo, aínda que hai quen afirma que grazas á invasión islámica este instrumento chegou a [[Europa]], espallándose por toda e [[Iberia]] e posteriormente por toda [[Europa]]. Os pobos célticos de Irlanda fixeron deste instrumento '''un dos instrumentos de cordas máis belos que hai''', ''grazas a certas modificacións na súa estrutura respecto a outras arpasharpas que permetiu multiplicar o número de cordas, tensalas mellor e con isto darlle o seu trimbre melodioso característico.''

Tamén está o feito de que as linguas célticas das Illas Britáticas tiñan palabras específicas para nomear este instumento sen necesidade de préstamos; "'''clàrsach'''" en [[gaélico]] escocés e "'''cláirseach'''" en gaélico irlandés, "'''telyn'''" en [[Lingua galesa|galés]] e [[Lingua bretoa|bretón]], e "'''telenn'''" en galó (o romance da Bretaña). As representacións máis antigas témola nunha cruz de pedra pico-esocesa do século VIII da nosa era, as representacións de '''arpaharpa triangular''' máis antiga son as atopadas nas Illas Británicas, todas elas son anteriores ao século XI, son un total de 13 figuriñas feitas en cruces celtas, ademais semella que a palabra en gaélico antigo, "'''Crúirt'''", palabra que algúns afirman que ten procedencia Picta, un pobo que habitaba a [[Pictia]], actual [[Escocia]] antes da chegada dos [[escotos gaélicos]], aínda non se sabe se tiñan unha orixe céltica ou precéltica, tamén estan os escritos de leis dos séculos VI e VI DC os cales describen un alto estatus social para os arpistas, aqueles que tocaban a "crúirt", xa se pode ver que '''este instrumento estaba vencellado as élites dende tempos remotos.''' Tamén está o gravado na placa do "Maedoc Book Shrine". Tamén son abundantes as ilustracións e gravados en cruces de pedra sobre o bíblico '''Rei David''' tocando unha arpaharpa, como é no caso dalgunhas '''cruces de pedra''' picto-escocesas e libros litúrxicos carolinxios como o "Utrecht Psalter", ano 820 ou o "Hunterian Psalter" do ano 1170.

Xa na época medieval era un '''instrumento moi popular''', un costume dos reis gaélicos era comer na compaña da música do seu [[bardo]] particular, costume visto como bárbara polos reis anglos, célebres son reis como o irlandés [[Brian Boru]] (941), fundador dunha [[orde bárdica]], '''o emblema nacional irlandés é a súa arpaharpa''' e xa no século X era un símbolo irlandés. Nas celebracións que tiñan música de arpaharpa existiu un auténtico rito de “purificación” previo a actuación de bardo.

Pero tamén os pobos xermánicos semella que tiveron unha longa tradición arpista, de feito '''a palabra arpaharpa é un xermanismo''', no caso inglés, harp, ven do antigo anglosaxón, tamén os pobos viquingos e resto de pobos xermánicos comparten a mesma raíz, que significa tanxer ou “arrincar” e fai referencia a técnica para tocar o devandito instrumento, hai referencias do mesmo nos escritos anglosaxóns do libro "Paráfrase Métrica de Caedmon da Historia da Escritura", do século XI, no que aparece o personaxe bíblico '''Xubal''' tocando unha arpaharpa moi similar á gaélica. No século XIII ''a palabra arpaharpa facía referencia só a unha arpaharpa de forma triangular, moi similar á das pedras picto-escocesas.''

Moitos britóns/britanos chegaron á Armórica dende século V entre eles moitos [[misioneiros]] que progresivamente converteron aos indíxenas da Armórica en cristiáns, foi unha migración masiva e remataron por trocarlle o nome a esa terra, Bretaña, terra de britóns, máis tarde chamados bretóns. Estes britóns fuxían das invasións de anglos, saxóns e xutos, os cales progresivamente os presionaron (Caso da Cornualla e Gales) cara ao sur, partindo vía [[Mar Céltico]] a terras continentais, é posible, e moitos así o pensan, que a arpaharpa bárdica puido chegar á Bretaña na man destes britóns, deste xeito a '''arpaharpa medieval bretoa''' tería a súa orixe na '''arpaharpa bárdica'''. Moitos apuntan que esta foi a decisiva introdución no continente, destas arpas bárdicas, que non só chegaran con estes britóns, senón tamén da man de bardos gaélicos que tocaban nas cortes de moitos reis; é o caso documentado do arpista Cadiou do duque bretón Höel II en 1079 ou a coronación de Ricardo I (corazón de león) da [[Inglaterra]], na cal participaron bardos bretóns coas súas arpasharpas e tamén bispos irlandeses como Albin O'Molloy. Estes britóns, aínda que en menor cantidade, tamén chegaron a Galiza, mesmo fixeron no norte de Lugo unha provincia, a [[Britonia]], e temos constancia da existencia do seu bispo [[Maeloc]], quizais eles pudieron introducir a súa arpaharpa bárdica na Galiza sueva como puido ser o caso da Breteña, o feito é que a arpaharpa gótica débese moito á bárdica na súa estrutura estilizada e con forma de delta, a hipótese máis aceptada é que esta chegara a [[Galiza]] vía peregrinación a Compostela, é o máis posible, de tódolos xeitos queda a hipótese bretoa que se é posibe na Bretaña por qué non na Bretaña da Galiza, por desgraza a destrución do Bispado Bretón fai imposible ter información fiable dos nosos bretóns.