Vertebrados: Diferenzas entre revisións
Contido eliminado Contido engadido
arranxos varios |
Ampliación de contidos, revisión de lingua e introdución de referencias. |
||
Liña 9:
| subregnum = ''[[Eumetazoa]]''
| superphylum = ''[[Deuterostomia]]''
| phylum = ''[[Chordata]]''
| subphylum = '''
| subphylum_authority = [[Georges Cuvier|Cuvier]], [[1812]]
| subdivision_ranks = [[Clase (bioloxía)|Clases]] e [[Clado]]s
Liña 19:
Os '''vertebrados''' (''Vertebrata'') ("os que teñen [[vértebra]]s"), son un [[Filo|subfilo]] moi diverso de [[Chordata|cordados]] que comprende aos animais con espiña dorsal ou [[columna vertebral]] composta de [[vértebra]]s.
Inclúe case 62 000 [[especies]] actuais<ref name=cha>[http://www.environment.gov.au/biodiversity/abrs/publications/other/species-numbers/2009/03-exec-summary.html Chapman, A. D., 2009. ''Numbers of Living Species in Australia and the World'', 2nd edition. Australian Biodiversity Information Services ISBN (online) 9780642568618]</ref> e moitas máis [[fósil]]es.
Aínda que procedentes do medio [[auga doce|dulciacuícola]], os vertebrados conseguiron evolucionar no [[mar]] e pasar, posteriormente, ao medio [[terra|terrestre]], onde dominan na actualidade logrando colonizar e adaptarse a diferentes ambientes, incluídos os máis difíciles e inhóspitos.
O termo ''Vertebrata'', usado en sentido amplo, é sinónimo de ''[[Craniata]]'', e inclúe os [[mixín]]s, que non posúen auténticas vértebras; pero de usarmos ''Vertebrata'' en sentido estrito (só os cordados con vértebras), debe excluírse dito grupo. Porén, hai evidencias de que os mixíns deben seren incluídos.<ref>{{cita publicación|título=Monophyly of Lampreys and Hagfishes Supported by Nuclear DNA–Coded Genes | autor=Kuraku ''et al''. | data=December 1999 |revista=Journal of Molecular Evolution {{doi|10.1007/PL00006595}}}}</ref>
== Principais características ==
Os vertebrados teñen [[simetría bilateral]] e están dotados dun [[cranio]] que protexe o [[cerebro]], e [[esqueleto]] [[cartilaxe|cartilaxinoso]] ou [[Óso|óseo]], que comprende unha parte [[axial]] [[metámero|metamerizada]] ([[columna vertebral]]).
Segundo os autores o subfilo comprende entre 50 000 e case 62 000 [[especie]]s actuais (a maioría, [[peixes]]).<ref>Brusca, R. C. & Brusca, G. J. (2005) ''Invertebrados'', 2ª ed. Madrid: McGraw-Hill-Interamericana. ISBN 0-87893-097-3.</ref> <ref name=cha/>
Os vertebrados típicos teñen o corpo dividido claramente en tres rexións: [[cabeza]], [[Tronco (anatomía)|tronco]] e [[cola (zooloxía)|cola]]. O '''tronco''' a súa vez está subdivido en [[tórax]] e [[abdome]]. Do tronco proxéctanse as extremidades, que son impares nas [[lampreas]] e pares no resto dos vertebrados. Presentan [[notocordio]] durante o [[embrioxénese|desenvolvemento embrionario]], que se transforma en columna vertebral en estado adulto. A '''cabeza''' está ben diferenciada, e nela agrúpanse a maioría dos [[órgano (bioloxía)|órganos]] [[Sentido (bioloxía)|sensoriais]] e [[nervio]]sos; a estrutura cranial dos vertebrados, que [[fósil|fosiliza]] con facilidade, foi fundamental para coñecer a súa evolución.
Durante o seu desenvolvemento embrionario, as paredes do corpo dos vertebrados desenvolven uns orificios ou [[branquia|fendeduras branquiais]], que dan lugar ás [[branquia]]s (nos peixes) e a diferentes estruturas nos demais vertebrados.
== Anatomía ==
Liña 48 ⟶ 50:
=== Sistema dixestivo ===
O aparato dixestivo dos
O aparato dixestivo dos
O estómago está tipicamente dividido en tres rexións; no caso dos [[ruminante]]s (pola súa adaptación a dietas herbívoras) presentan un estómago de catro cavidades). Nas aves distínguese un proventrículo e unha moega trituradora; e no esófago un divertículo
O intestino está composto dunha porción estreita (o [[intestino delgado]]), e outra máis curta e ancha (o [[intestino groso]]). No primeiro vértense a [[bile]] do fígado e o zume pancreático, que realizan unha función [[proteólise|proteolítica]] ([[hidrólise]] das proteínas), e se absorben os nutrientes a través dos ''[[microvilli]]''. No intestino groso se absorbe a auga e se forman os refugos ou feces.
Inicialmente, os vertebrados primitivos alimentábanse mediante sistemas de filtración,
=== Sistema excretor ===
O [[excreción|sistema excretor]] dos
=== Sistema
O [[sistema endócrino]] dos
A '''reprodución''' dos
==
Os vertebrados orixináronse durante a [[explosión cámbrica]], a principios deo[[paleozoico]], xunto con outros moitos grupos de animais. O vertebrado máis antigo que se coñece é ''[[Myllokunmingia]]'', cunha antigüidade de 525 millóns de anos.<ref> {{cita publicación|título=Lower Cambrian vertebrates from south China | autor=Shu ''et al''. |data= 1999 |publicación=Nature| volumen=40|páxinas=42–46|doi= 10.1038/46965}}</ref> Semellábase aos mixíns actuais, carecendo de [[mandíbula]]s ([[ágnato]]) e tanto o seu [[cranio]] como o seu [[esqueleto]] eran [[cartilaxe|cartilaxinosos]]. Outro vertebrado ancestral é ''[[Haikouichthys ercaicunensis]]''. Ambos os dous proceden de [[Chengjiang]] ([[China]]).
Os primeiros peixes con mandíbulas ([[gnatóstomos]]) apareceron no [[ordovícico]], facéndose abundantes durante o [[devónico]] (que, por iso, se denomina áS veces como a "idade dos peixees"); durante este periodo desapareceron moitos dos ágnatos ancestrais e apareceron os [[laberintodontos]], formas de transición entre peixes e [[anfibios]].
Os primeiros [[réptiles]] fixeron a súa aparición no seguinte período, o [[carbonífero]]. Os reptiles [[anápsidos]] e [[sinápsidos]] abundaron durante o [[pérmico]], no treito final do paleozoico, mentres que os [[diápsidos]] foron os vertebrados dominantes durante o [[mesozoico]]. Os [[dinosauro]]s orixinaron as [[aves]] no [[xurásico]].
A extinción dos dinosauros ao final do [[cretácico]] propiciou a expansión dos [[mamíferos]], que se orixinaran había xa moito tempo a partir de réptiles sinápsidos, pero que permaneceran nun segundo plano durante o [[mesozoico]].
== Clasificación ==
=== Clasificación linneana tradicional ===
Os vertebrados viñéronse clasificando durante décadas en dez clases viventes, agrupadas da seguinte maniera:<ref name= Hickman >Hickman, C. P., Ober, W. C. & Garrison, C. W., 2006. ''Principios integrales de zoología'', 13ª ed. Madrid: McGraw-Hill-Interamericana. ISBN 84-481-4528-3.</ref>
'''Subfilo ''[[Vertebrata]]'''''
* Superclase ''[[Agnatha]]'' (vertebrados sen [[mandíbula]]s)
** Clase ''[[Cephalaspidomorphi]]-[[Petromyzontiformes]] (lampreas)
** Clase ''[[Myxini]]'' (mixíns)
* Superclase ''[[Gnathostomata]]'' (vertebrados con mandíbulas)
** Clase ''[[Placodermi]]'' (†)
** Clase ''[[Chondrichthyes]]'' ([[tiburóns]], [[raias]] e outros peixes cartilaxinosos)
** Clase ''[[Acanthodii]]'' (†)
** Clase ''[[Osteichthyes]]'' ([[peixes]] óseos)
* Superclase ''[[Tetrapoda]]'' (con catro extremidades)
** Clase ''[[Amphibia]]'' (anfibios)
** Clase ''[[Reptilia]]'' (réptiles)
** Clase ''[[Aves]]'' (aves)
** Clase ''[[Mammalia]]'' (mamíferos)
=== Taxonomía ===
* '''Subfilo ''Vertebrata'''''
** '''Infrafilo (ou superclase) ''[[Agnatha]]'''''
*** Clase †''[[Conodonta]]''
*** Clase
**** Orde
*** Clase ''[[Myxinoidea]]'' ([[mixíns]])
***
***
**** Orde †''[[
**** Orde †''
**** Orde †''[[Pituriaspida]]''
** '''Infrafilo ''[[Gnathostomata]]'''''
:* Superclase ''[[Osteichthyes]]'' (peixes óseos)
::*
:::*
:::* Subclase ''[[Tetrapodomorpha]]''
:* Superclase ''[[Tetrapoda]]''
:::* Subclase †''[[Dyapsida]]''
:::* Subclase ''[[Anapsida]]'' (réptiles extintos e [[tartarugas]])
::* Clase ''[[Aves]]''
::* Clase †''[[Synapsida]]'' (réptiles mamiferoides)
::* Clase ''[[Mammalia]]''
=== Filoxenia (Clasificación cladística) ===
Importantes estudos baseados en métodos [[cladística|cladísticos]], sobre todo a partir da década de 1980, produciron unha revolución na clasificación dos vertebrados. O debate segue aberto e a clasificación que segue non debe considerarse definitiva; segundo Hickman<ref name=Hickman/>, as relacións filoxenéticas entre os grupos actuais son:
{{Clade | style=font-size:100%;line-height:100%
| label1=''[[Chordata]]''
| 1={{Clade
| 1=''[[Urochordata]]''
| label2=____
| 2={{Clade
| 1=''[[Cephalochordata]]''
| label2='''''Vertebrata'''''
| 2={{Clade
| 1={{Clade
| 1=''[[Myxini]]''
| label2=______
| 2={{Clade
| 1=''[[Cephalaspidomorphi]]''
| label2=''[[Gnathostomata]]''
| 2={{Clade
| 1=''[[Chondrichthyes]]''
| label2=''[[Teleostomi]]''
| 2={{clade
|1=''[[Actinopterygii]]'' (peixes óseos con aletas con raios)
| label2=__________
|2={{Clade
|1=''[[Sarcopterygii]]'' (peixes óseos con aletas lobuladas)
| label2=''[[Tetrapoda]]''
|2={{Clade
|1=''[[Amphibia]]''
| label2=''[[Amniota]]''
| 2={{Clade
| label1=''[[Synapsida]]''
|label2=''[[Sauropsida]]''
| 1=''[[Mammalia]]''
| 2={{Clade
| label1=''[[Anapsida]]''
| 1=''[[Testudines]]'' (tartarugas)
| 2={{Clade
| label1=''[[Diapsida]]''
| 1={{Clade
| label2=''[[Archosauria]]''
| 1=''[[Lepidosauria]]'' (lagartos, serpentes)
| 2={{Clade
| 1=''[[Crocodilia]]'' (crocodrilos)
| 2=''[[Aves]]''}}}}
}} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }}
Nótese que diversos [[taxon]]s da clasificación linneana tradicional son [[parafilético]]s: ''[[Agnatha]]'' (''Myxini'' + ''Cephalaspidomorphi''), ''[[Osteichthyes]]'' (''Actinopterygii'' + ''Sarcopterygii''), ''[[Reptilia]]'' (''Testudines'' + ''Lepidosauria'' + ''Crocodilia''), e que as aves son un [[clado]] máis dentro dos "réptiles"; de termos en conta as formas [[fósil]]es, grupos como os anfibios aparecen tamén como parafiléticos. Os "réptiles", en sentido cladista, inclúen as aves e non inclúen, en cambio, aos "réptiles" que conduciron aos mamíferos ([[sinápsidos]]).
== Notas ==
{{listaref}}
== Véxase tamén ==
{{commons}}
{{wikispecies}}
=== Bibliografía ===
Liña 118 ⟶ 196:
=== Ligazóns externas ===
* [http://tolweb.org/Vertebrata/14829 Tree of Life. ''Amniotas''] {{en}} Consultada o 13/11/2012.
* [http://www.nature.com/nature/journal/v439/n7079/abs/nature04336.html Tunicates and not cephalochordates are the closest living relatives of vertebrates]
* [http://reference.allrefer.com/encyclopedia/categories/vertz.html Vertebrate Zoology] {{en}} Consultada o 13/11/2012.
* [http://www.rmki.kfki.hu/~lukacs/AMPHIOX.htm Vertebrate: individual or colony?] {{en}} Consultada o 13/11/2012.
[[Categoría:Vertebrados| ]]
[[Categoría:Animais]]
[[af:Vertebrata]]
|