Loucura: Diferenzas entre revisións
Contido eliminado Contido engadido
Sen resumo de edición |
mSen resumo de edición |
||
Liña 3:
[[Ficheiro:Angelo Bronzino 003.jpg|miniatura|dereita|[[Angelo Bronzino]], detalle de ''Allegoria del trionfo di Venere'' (1540-1545). Aínda que na cerenza popular esta imaxe representa a loucura, en realidade é unha representación dos celos.]]
A '''loucura''' é un trastorno [[mente|mental]] grave polo que unha persoa perde a razón<ref>Dicionario da Real Academia Galega: [http://www.realacademiagalega.org/dicionario#searchNoun.do?nounTitle=loucura Loucura]</ref>. No mundo [[Occidente|occidental]], a idea actual da loucura ten relación estreita coa de [[enfermidade mental]], aínda que na linguaxe popular designa estados de ánimo arrebatados ou fóra do que se considera equilibrado. Porén, ó longo da historia a idea de loucura ten estado máis relacionada con transos [[Misticismo|místicos]], prácticas [[
== Etimoloxía ==
Liña 17:
Toda [[cultura]] ten algún tipo de categoría que se corresponde ca ''loucura'' actual [[Occidente|occidental]], pero ó mesmo tempo a loucura non sempre se distingue ben de outras categorías de pensamento e conducta: é moi difícil separar a loucura de outras perturbacións que van unidas a estadios ou sucesos particulares da vida, tales como a [[enfermidade]], a separación, a [[morte]], a [[adolescencia]] ou a [[vellez]]. De xeito análogo, a consideración de tolo resérvase con frecuencia ós revolucionarios ou ós innovadores, sobre o principio de que calquera que se oponga ó sistema é un tolo, sexa por non crer na súa lexitimidade ou porque a oposición ó propio sistema resulta un acto suicida<ref name= bennet>BENNET, S. ''[http://books.google.es/books?id=2nfA5IO8tmMC&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false Razón y locura en la antigua Grecia]''. Ediciones AKAL, 1984. {{es}}</ref>.
Desde o momento en que se comezou a estudar a [[mente]] dende un punto de vista [[Ciencia|científico]], a loucura pasou a ser vista como un déficit das facultades mentais que permiten a unha persoa desenvolver unha vida cotiá satisfactoria e plena. Pero incluso tras este avance da perspectiva científica permaneceu a idea popular de que o tolo é aquel que padece un fallo na súa construción [[Símbolo|simbólica]]. Así, o tolo non é quen de construir o modo de subxectividade que
A relatividade dos criterios de normalidade dá unha idea de como concibe cada sociedade o que é a loucura ou o malestar psicolóxico, e as súas formas de tratamento. A [[Etnopsiquiatría]] demostra que as persoas que se apartan da norma do seu grupo, e que serían vistas como tolos por outras culturas, cumplen unha función social no grupo ó que pertencen. Un mesmo [[síntoma]] pode ser ou non sinal de desequilibrio en función dos esquemas imperantes no grupo social no que se dá, que é quen define os seus propios criterios sobre o que é ''normal'' e o que é patolóxico<ref>DESVIAT, M. ''[http://www.atopos.es/pdf_10/1_Itinerarios%20culturales%20de%20la%20locura.pdf Itinerarios culturales de la locura]''. Revista Atopos. {{es}}</ref>. Os estudios transculturais demostran que hai que interpretar de formas moi diferentes os mesmos [[síntoma]]s en ámbitos [[cultura]]is distintos. Desde o punto de vista da [[Etnoloxía]] e da [[Antropoloxía]] cultural, deben comprenderse tanto os condicionamentos [[Sociedade|sociais]] como a relatividade dos síntomas. O que algúns grupos sociais consideran normal (''autonormal'') pode ter un significado [[Psicopatoloxía|psicopatolóxico]] noutros (''heteropatolóxico''), e do mesmo modo, o que un grupo considera patolóxico (''autopatolóxico'') pode ser visto con total normalidade (''heteronormal'') por outro<ref name= domenech></ref>.
De feito hai cadros patolóxicos que son característicos, e nalgúns casos exclusivos, de certas culturas e que son difíciles ou imposibles de localizar noutras. Tal é o caso do ''amok'', unha alteración aguda [[Violencia|violenta]] observada inicialmente en [[malaios]]. Tamén a ''histeria ártica'', forma de [[ecolalia]] observada inicialmente en [[Siberia]], que foi descrita logo noutras zonas de [[Asia]] e recibe o nome de ''latah'' entre os malaios. Coñécese tamén o ''windigo'', un tipo de psicose [[Canibalismo|canibalística]] que se dá entre os [[Amerindio|indios americanos]], ou a chamada ''morte wudú'' ou morte por [[profecía]], un tipo de morte por suxestión coñecida en [[Haití]]<ref name= domenech></ref>.
Liña 27:
[[Ficheiro:Uniesień-aka-Ecstasy,- Frenzy,-La-Folie,-Ekstase-1894.jpg|miniatura|dereita|[[Władysław Podkowiński]], ''La Folie'', 1894.]]
Da máis remota antigüidade teñen chegado ata nós achados que invitan a pensar que as [[civilización]]s primitivas tiñan xa a loucura asimilada como unha condición de anormalidade en medio da normalidade. Así, téñense atopado restos [[Arqueoloxía|arqueolóxicos]] entre os que figuran anacos de [[óso]] do [[cranio]] humano sobre os que foron practicadas operacións de [[trepanación]]. Xeralmente acéptase que estes restos datan de entre o [[Neolítico]] e o [[Idade do Bronce|Bronce]] antigo. A carencia de fontes documentais obriga a manter a súa interpretación nun nivel de hipótese, das cales a máis aceptada é que se trataba de intervencións encamiñadas a poñer remedio á loucura dun paciente, aínda que se admite que poderían ter un certo valor ritual ou mesmo máxico. Chama a atención o elevado grado de perfección técnica na súa execución, que permitiría a supervivencia da persoa á que se lle practicaban estas trepanacións, e incluso a existencia de craneos con varias trepanacións
=== Época clásica: a loucura como don divino ===
Liña 33:
Nas culturas [[Grecia antiga|grega]] e [[Roma Antiga|romana]] o concepto de loucura estivo emparentado cos de responsabilidade e culpabilidade en relación ca ''polis''. No [[Antigüidade clásica|mundo clásico]] distinguíase entre loucura mala e boa. A loucura mala era un escándalo que había que deter, nela o tolo era aquel que perdeu a razón, volvéndose outra persoa. Esta loucura tomaba dúas formas: a da ''insania'', na cal o individuo mantiña o cumprimento dos seus deberes sociais, e a do ''furor'', que esixía a súa cura<ref name= gil>GIL, D. ''[http://books.google.es/books?id=4-U3mt2J8LsC&printsec=frontcover&nun=100#v=onepage&q&f=false Escritos sobre locura y cultura]''. Ediciones Trilce, 2007. {{es}}</ref>.
En tempos de [[Hipócrates]] as perturbcións mentais non se consideraban doenzas, aínda que a [[mitoloxía grega]] abonda en exemplos de loucura. Na tradición [[Homero|homérica]] o home enfermaba mentalmente porque os [[deus]]es lle quitaban o espírito, de aí que en [[Grecia antiga|Grecia]] os tolos fosen tratados por [[sacerdote]]s por medio de cerimonias relixiosas. [[Platón]] defendía que existen dúas clases de insania: a loucura e a ignorancia; e dúas clases de loucura ou manía: unha era resultado da enfermedade e a outra a loucura celestial, que consideraba un don dos deuses e na que vía cualidades proféticas.
=== Idade Media: a loucura como intervención do diaño ===
Liña 51:
A consideración da loucura como doenza mental é algo relativamente recente dentro do noso ámbito cultural. A modo de exemplo, ata o [[século XVII]] as alucinacións auditivas considerábanse experiencias [[Relixión|relixiosas]] e non síntomas de desequilibrio mental. As relixións sempre mantiveron unha estreita relación con todas as formas de loucura, por consideraren que estas estaban próximas ás vivencias místicas.<ref name= bennet></ref>.
En [[España]] a transición cara á consideración da loucura como doenza tivo lugar entre os séculos [[Século XV|XV]] e [[Século XVII|XVII]]. Nesa época fundáronse as chamadas ''casas de tolos'' de [[Sevilla]] ([[1436]]), [[Toledo]] ([[1483]]) e [[Valladolid]] ([[1493]]), e os hospitais de [[Barcelona]], [[Zaragoza]], [[Palma de Mallorca]], [[Granada, España|Granada]] e [[Córdoba, España|Córdoba]] abriron seccións separadas para enfermos mentais. Copiando o modelo español, en [[1548]] fundouse o hospital para tolos de [[Roma]]. Máis tarde [[Bernardino Álvarez]] fundou os hospitais de [[México]], [[Oaxtepec]], [[Xalapa]], [[Perote]], [[San Juan de Ulúa]], [[Guatemala]] e outros entre [[1567]] e [[1574]]. En España tomouse como modelo o Hospital de Inocentes de [[Valencia - València|Valencia]], que pasou a chamarse ''Casa de tolos'' en [[1512]], cando se lle anexionaron os outros hospitais da cidade para formar o Hospital Xeral. En todos eles separábanse ós [[home]]s das [[muller]]es e ós tolos violentos dos pacíficos. Estes centros para tolos fundáronse inicialmente con dous fins complementarios: un asistencial (protexer o tolo dos cidadáns) e outro de policía urbana (protexer os cidadáns do tolo). Aínda que se consideraba que a loucura
En [[Francia]] foi creado no século XVII o chamado ''Hôpital Général'' ((Hospital Xeral), como lugar destinado a recluir ós [Pobreza|pobres]], ás [[Prostitución|prostitutas]], ós tolos e ós opositores ó réxime [[Absolutismo|absolutista]] sen necesidade de proceso. Tras a [[Revolución francesa|Revolución]] de [[1789]], o novo réxime pretende acabar co Hospital Xeral pola súa condición de símbolo do absolutismo. Pouco despois, durante o período do [[O Terror|Terror]], [[Philippe Pinel]], médico xefe do hospital de [[Bicêtre]], abre as súas portas para deixar en libertade ós seus recursos. Este hospital, destinado a recluir indistintamente a enfermos e criminais,
Nos [[Estados Unidos]], a mediados do [[século XIX]], había gran cantidade de centros psiquiátricos que, na práctica, non proporcionaban coidados médicos efectivos, e só nalgúns casos, algún tipo de "terapia moral". Durante as primeiras décadas do [[século XX]] consolidouse a Psiquiatría como especialidade médica, pero as súas premisas de base nacían máis do convencemento de que a [[Ciencia]] era capaz de curar as doenzas mentais que nunha práctica verdadeiramente capaz de facelo. Na segunda década do século a [[Psicanálise]] foise estendendo a medida de se demostraba a súa capacidade no tratamento das [[neurose]]s, e mesmo acabaron por abrirse centros para o tratamento da [[esquizofrenia]] seguindo unha orientación de tipo psicoanalítico. Na década de [[1930]] cobraron forza tratamentos de tipo orgánico para a esquizofrenia, tales como o [[electroshock]] e o [[shock de insulina]], ambos de limitada eficacia. A partir de [[1950]] o peso das terapias recaeu sobre os preparados [[Química|químicos]], contra a esquizofrenia e a [[Depresión (psicoloxía)|depresión]]<ref name= bennet></ref>.
Liña 61:
[[Ficheiro:Spitzka Insanity.jpg|miniatura|dereita|Portada de '' Insanity, Its Classification, Diagnosis and Treatment'', de E.C. Spitzka, [[1883]].]]
Segundo algúns autores, na sociedade [[Burguesía|burguesa]] de pensamento laico e [[Pensamento científico|científico]], a figura do tolo resultou herdeira da que representaba o [[Herexía|herexe]] na [[Europa]] [[Idade media|medieval]]. Mentres este poñía en cuestión a orde social ó non aceptar a imposición dunha [[lei]] de base relixiosa, aquel pasaba a formar parte do grupo dos inconformistas que rexeitaban os valores dominantes na sociedade a partir do seu propio criterio individual. No
Xa en datas máis recentes, a institucionalización dos tratamentos terapéuticos para a curación da loucura puxo nas mans dos psiquiatras a tarefa de retirar do grupo social a aqueles individuos cuxa conducta cuestionaba os seus alicerces. Especial atención mereceron as conductas sexuais discordantes co modelo [[Heterosexualidade|heterosexual]] reproductivo. A modo de exemplo, a ''loucura masturbatoria'' era derivada da práctica da [[masturbación]], que podía producir ''"desgaste corporal, deterioramento da [[vista]], desordes dixestivas, [[impotencia]] e loucura"''. Este paradigma foi elaborado polo médico [[Suíza|suízo]] [[Simon-André Tissot]] no seu libro ''Onania, ou tratado sobre as desordes producidas pola masturbación'', publicado en [[1758]], que foi seguido como dogma pola ciencia psiquiátrica posterior e serviu de base para todas as terapias que tiñan como obxectivo curar ós onanistas, ou polo menos a algúns, normalmente pola vía da súa reclusión. Xa no [[século XIX]], o psiquiatra [[Estados Unidos|estadounidense]] [[Rush]]
== Notas ==
|