Tamén chamados ''payitas'' ou ''pech'', os ''paias'' pertencen ao parecer á familia [[chibchas|chibcha]] e habitan na serra de Agalta e nos vales dos ríos [[río Sico|Sico]], [[río Plátano|Plátano]] e [[río Patuca|Patuca]], nos departamentos de [[Departamento de Olancho|Olancho]], [[Departamento de Colón|Colón]] e [[Departamento de Gracias a Dios|Gracias a Dios]]. Orixinariamente vivían na rexión central da mosquitia[[Mosquitia]] hondureña e no litoral da rexión de [[Caratasca]] ata o cabo de GrazasGracias a DeusDios, de onde foron desaloxados polos misquitos e as accións dos piratas a partir do [[século dezaoitoXVIII]]. Algúns grupos paias mesturáronse progresivamente cos misquitos e garifunas, como sucede coa comunidade das Marías, onde só os máis vellos conservan aínda algúns trazos da súa ancestral cultura, como os seus hábitos domésticos, a súa afección polas narracións orais, as festas ceremoniaiscerimoniais, os métodos medicinais e a súa relación coa natureza. A destrución do ecosistema e o avance da civilización branca aparecen como serias ameazas para o seu modo de vida.
