Europa: Diferenzas entre revisións
Contido eliminado Contido engadido
m corrixir ambente, |
mSen resumo de edición |
||
Liña 1:
[[Image:Europe satellite globe.jpg|thumb|right|Imaxe de satélite da NASA do continente europeo.]]
É unha das grandes penínsulas de [[Eurasia]] (segundo como se considere, a maior delas), á que de forma convencional e por motivos históricos considerase un [[Continente|continente]] propio. Europa exténdese na metade oriental do Hemisferio Norte, dende o [[Océano Glacial Ártico]] polo N ata o [[Mar Mediterráneo]] polo Sur. Polo Este, chega ata o [[Océano Atlántico]], admitíndose que polo leste limita con [[Asia]] nos [[Montes Urais]] e o [[Cáucaso]], compartindo entre ambos continentes o [[Mar Caspio]]
[[imagen:europe.jpg|thumb|300px|Europa]]
==Xeografía==
'''Xeografía física'''
'''Extensión:''' 10.530.751 km², representando o 7% das terras emerxidas.
*[[Clima de Europa|Clima]]
*[[Vexetación de Europa|Vexetación]]
'''Xeografía humana'''
A poboación europea é de raza branca ou caucásica, dividida en dous grandes grupos subétnicos: os nórdicos, que soen ter unha pigmentación de pel branca crara e rosada, cabelo loiro ollos entre azuis, verdes e castanos craros, e os mediterráneos que poden ter a pel branca crara ata a pel morena escura, a maioría con cabelo cor castano escuro ou negro, con ollos que varían moito pero na maior parte son de cor castano escuro ou pardusco. Ámbolos dous grupos posúen individuos de cabelo ondulado.
Foron varios grupos étnicos os que invadiron o continente europeo. Entre eles destacamos ós íberos, celtas, xermanos, vikingos, latinos ou romanos, etruscos, os helénicos ou gregos, eslavos, .... como lexítimos de dito continente outros e da inmigración do continente asiático (árabes, xudíos, fenicios, asirios, xitanos, etc.).
Na Europa na actualidade existen outros tipos de inmigrantes, entre eles os asiáticos do lexano oriente, os provintes de [[África]] e os [[latinoamericano|latinoamericanos]] [[amerindios]].
''Ver: [[Entorno natural da Unión Europea]], [[Aglomeracións urbanas na UE]]
==Povos europeos==
== Linguas ==
Existen moitas linguas no continente europeo como consecuencia da diversificación das súas raíces ancestrales en diferentes dialectos. Así, do [[latín]] proceden as linguas romances (o [[castelán]] ou [[español]], o [[francés]], o [[occitano]], o [[sardo]], o [[italiano]], o [[romano]], o [[portugués]], o [[galego]], o [[catalán]], o [[retoromano ou grisón]], o francoprovenzal etc.); do xermano ([[inglés]], [[holandés]], [[alemán]], [[frisón]], [[sueco]], [[danés]], [[noruegués]], [[islandés]] ,[[feroés]]; o eslavo ([[búlgaro]], [[ruso]], [[polaco]], [[checo]],[[búlgaro]], [[bielorruso]], [[ucraniano]], [[sorabo]], [[serbio-croata]], [[esloveno]] ,[[eslovaco]]) e de raíces macedónicas, do grupo ugro-finés ([[finés]], [[estonio]], [[húngaro]], etc.), do céltico ([[irlandés]], [[gaélico]] ,[[bretón]] , [[manx]] ,[[escocés]]), do helénico (o [[grego]]), grupo báltico ([[letón]], [[lituano]]), linguas de orixe asiático [[albanés]] etc. O [[euskara]] ou [[basco]] ten unha orixe aínda non determinado con seguridade.
Outras:
Lapón, [[Turco]]
== Relixión ==
As relixións maioritarias de Europa son as [[cristianismo|cristianas]]. Nos países mediterráneos profésase a [[relixión católica]], que tamén é practicada nalgúns países do norte e balcánicos, o [[protestantismo]] no norte e centro de Europa, e ortodoxa, comandada polas diversas [[igrexa ortodoxa|igrexas gregas ou ortodoxas]] nos [[Balcáns]] e [[Rusia]].
Existe tamén unha minoría de persoas que profesan o [[xudaísmo]] e o [[islamismo]] (con forte crecemento debido á inmigración), e outras relixións minoritarias. Unha boa parte recoñece non profesar ningunha ou non practicar.
== Demografía ==
''Ver: [[Demografía da Unión Europea]], [[Migración na Unión Europea]].
== Cultura ==
''Ver: [[Cultura na Unión Europea]]
==Historia==
''Artigo principal: [[Historia de Europa]]''
Segundo a teoría máis aceptada actualmente, todos os seres humáns proceden de [[África]] e de alí foron chegando a Europa varias especies humanas. Ó [[Hombre de Neanderthal]] considérase única especie humana autóctona de Europa. De todas elas só sobreviviu ata a actualidade o [[Homo sapiens sapiens]].
|
*[[Grecia antiga]]
*[[Roma (antiga)|Roma antiga]]
|
*[[Feudalismo]]
*[[Carlomagno|Imperio Carolinxio]]
|
*[[Historia da Unión Europea]]
*[[Sacro Imperio Romano-Xermánico]]
|
*[[Renacemento]]
*[[Ilustración]]
|}
==División política==
Dende comezos da década de [[1990]], Europa viu cambiar a súa división política de xeito considerabel coma consecuencia da caída da [[URSS]] e o desmembramento de [[Iugoslavia]].
Países que constitúen Europa na actualidade:
{| border="0" cellpadding="2"
|
* [[Albania]]
* [[Alemaña]]
* [[Andorra]]
* [[Austria]]
* [[Bélxica]]
* [[Bielorrusia]]
* [[Bosnia - Hercegovina]]
* [[Bulgaria]]
* [[Chequia]]
|
* [[Chipre]]
* [[Croacia]]
* [[Dinamarca]]
* [[Eslovaquia]]
* [[Eslovenia]]
* [[España]]
* [[Estonia]]
* [[Finlandia]]
* [[Francia]]
|
* [[Grecia]]
* [[Hungría]]
* [[Irlanda]]
* [[Islandia]]
* [[Italia]]
* [[Letonia]]
* [[Liechtenstein]]
* [[Lituania]]
* [[Luxemburgo]]
|
* [[Antiga República Iusgolava de Macedonia]] (en conflicto actualmente polo non recoñecemento do nome de 'República de Macedonia' ó ter Grecia unha rexión co nome de 'Macedonia'
* [[Malta]]
* [[Moldavia]]
* [[Mónaco]]
* [[Noruega]]
* [[Países Baixos]]
* [[Polonia]]
* [[Portugal]]
|
* [[Reino Unido]]
* [[Rumanía]]
* [[San Mariño]]
* [[Serbia e Montenegro]]
* [[Suecia]]
* [[Suíza]]
* [[Ucraína]]
* [[Cidade do Vaticano]]
|}
Países con parte do seu territorio en Europa:
* [[Rusia]]
* [[Turquía]]
Por outra banda, a liña divisoria entre Europa e [[Asia]] é obxeto de discusión e, por convención, establécese nos Montes Urais e o río Ural. E tamén no Caúcaso. Hai quen considera, polo tanto, que [[Casaquistán]] (Kazakhstan) -no límite dos Montes Urais- e [[Xeorxia]], [[Armenia]] e [[Acerbaixán]] -no límite do Caúcaso- forman parte de Europa (''mesmo nas distintas wikipedias non hai acordo sobre a lista de países que forman parte de Europa'').
Algúns datos para aclarar esta afirmación:
*No caso de [[Casaquistán]] a ''Unesco'' clasíficao tanto en Europa como en [[Asia]] (''Referencias:'' [http://erc.unesco.org/cp/Mslist.asp?lg=E&&type=1&%AE=1 Europe] e [http://erc.unesco.org/cp/Mslist.asp?lg=S&&type=1&%AE=1 Asia and the Pacific]).
*En canto a [[Xeorxia]] forma parte do ''Consello de Europa'' o mesmo que [[Armenia]] e [[Acerbaixán]] -aínda que estean ao sur do Caúcaso e polo tanto xeograficamente fora de Europa- (''Referencias:'' [http://www.coe.int/T/ES/Com/About_Coe/Member_states/default.asp Estado membros do Consello de Europa] e [http://www.parliament.ge/GENERAL/C_D/europe.htm Georgia: Europe or Asia?] por Prof. Thomas V. Gamkrelidze (Tbilisi) -Membro do Parlamento de Xeorxia- ).
'''Ver:''' [[Entorno natural de la Unión Europea]]
==Economía==
'''Ver:''' [[Economía da Unión Europea]]
'''Ver tamén:'''
{|
|
*[[Eurozona]]
|
*[[Consello de Europa]]
|
*[[Hino Europeo]]
|
*[[Unión Europea]]
|}
{{europa}}
[[Category:Xeografía]]
[[af:Europa]]
[[ar:اوروبا]]
[[bg:Европа]]
[[bs:Europa]]
[[ca:Europa]]
[[cs:Evropa]]
[[csb:Europa]]
[[cy:Ewrop]]
[[da:Europa_(verdensdel)]]
[[de:Europa]]
[[el:Ευρώπη]]
[[en:Europe]]
[[eo:Eŭropo]]
[[es:Europa]]
[[et:Euroopa]]
[[eu:Europa]]
[[fi:Eurooppa]]
[[fr:Europe]]
[[fy:Jeropa]]
[[ga:An_Eoraip]]
[[he:אירופה]]
[[hi:यूरोप]]
[[hr:Europa]]
[[hu:Európa]]
[[ia:Europa]]
[[id:Eropa]]
[[is:Evrópa]]
[[it:Europa]]
[[ja:ヨーロッパ]]
[[ko:유럽]]
[[la:Europa (continens)]]
[[lt:Europa]]
[[minnan:Europa]]
[[ms:Eropah]]
[[na:Uirope]]
[[nds:Europa]]
[[nl:Europa_(continent)]]
[[no:Europa]]
[[pl:Europa]]
[[pt:Europa]]
[[ro:Europa]]
[[ru:Европа_(часть_света)]]
[[simple:Europe]]
[[sk:Európa]]
[[sl:Evropa]]
[[sr:Европа]]
[[sv:Europa]]
[[tokipona:ma_Elopa]]
[[uk:Європа]]
[[zh:欧洲]]
| |||