Gnatóstomos: Diferenzas entre revisións
Contido eliminado Contido engadido
m r2.7.2+) (Bot: Modifico: ar:فكيات |
1ª ed. traducida e adaptada das es:wiki e en:wiki, con agunhas achedas doutras. |
||
Liña 1:
{{taxobox
| name = Gnatostomados<br>(''Gnathostomata'')
| fossil_range = [[ordovícico]] superior - actualidade
| image = Orca-Schädel.jpg
| image_width= 260px
| image_caption = Os gnatostomados son os vertebrados con mandíbulas.<br>Na foto, cranio de [[candorca]] (''Orcinus orca'')
| superregnum = [[Eukaryota]]
| regnum = [[Animalia]]
| subregnum = [[Eumetazoa]]
| superphylum = [[Deuterostomia]]
| phylum = [[Chordata]]
| subphylum = [[Vertebrata]]
| infraphylum = '''Gnathostomata'''<br><small>Gegenbaur, 1874</small><ref>Gegenbaur, Carl (1874): ''Grundriss der vergleichenden Anatomie''. Leipzig: Verlag von Wilhelm Engelmann. [url=http://www.biodiversitylibrary.org/item/18567#page/7/mode/1up]</ref>
| subdivision_ranks = Clases
| subdivision =
* Clase [[Placodermi]] † (placordemos)
* Clase [[Chondrichthyes]] (condríctios)
* Clase [[Acanthodii]] † (acantodios)
* Clase [[Actinopterygii]] (actinopterixios)
* Clase [[Sarcopterygii]] (sarcopterixios)
* Clase [[Amphibia]] (anfibios)
* Clase [[Sauropsida]] (saurópsidos)
* Clase [[Aves]] (aves)
* Clase [[Mammalia]] (mamíferos)
Os '''gnatóstomos''' (''Gnatotostomi'') ou '''gnatostomados''' (''Ganathostomata'') <ref>Aínda que o nome "oficial" é ''gnatostomados'', adoita usarse ''gnatóstomos'', do mesmo modo que se fai con '''ciclóstomos''' (que se usa máis que '''ciclostomados''').</ref> é o gupo dos [[vertebrados]] con [[mandíbula]]s.
O termo, do [[lingua latina|latín científico]], está formado polos elementos ''gantho-'' (do [[lingua grega|grego]] γνάθος ''gnathos'', "mandíbula") e ''-stomata'' (plural de ''-stoma'', do grego στόμα ''stóma'', "boca").
Trátase dun amplo e heteroxéneo grupo que abarca os [[peixe]]s propiamente ditos, os [[réptil]]es, os [[anfibio]]s, as [[aves]] e os [[mamífero]]s, comprendendo aproximadamente 60 000 especies, que representan o 99 % de todos os vertebrados vivos.
O grupo foi considerado tradicionalmente como unha [[superclase (bioloxía)|superclase]], dividida en tres clases de organismos que deominamos xenericamente ''peixes'': os condríctios (''[[Chondrichthyes]]'') ou peixes cartilaxinosos, os placodermos (''[[Placodermi]]''), un extinto [[clado]] de peixes acoirazados, e os teleóstomos (''[[Teleostomi]]'') ou peixes óseos, ademais das coñecidas clases dos anfibios, réptiles, aves e mamíferos.
Algúns sistemas de clasificación usaron o termo '''anfirrinos''' (''[[Amphirhina]]'').
É un clado irmán dos ''craniados sen mandíbula'', os ágnatos (''[[Agnatha]]'').
Novos achados fósiles suxiren que os '''telodontes''' (''[[Thelodonti]]'') son os parentes máis cercanos dos gnatostomados.<ref>{{cita web | url=http://www.nature.com/nature/journal/v361/n6411/abs/361442a0.html | título=New Silurian and Devonian fork-tailed 'thelodonts' are jawless vertebrates with stomachs and deep bodies | autor=Mark V. H. Wilson & Michael W. Caldwell | revista = ''Nature'' | data=1993-02-04 | dataacceso=26/08/2012.}}</ref>
Os gnatostomados apareceron no perídodo [[ordovícico]] (hai case uns 500 m.a.) e fixéronse comúns no [[devónico]] (hai uns 440 m.a.).
== Características ==
As mandíbulas pénsase que derivaron da evolución do primeiro ''arco branquial'', que adquiriu un novo papel, modificándose para bombear auga nas branquias, abrindo e pechando a boca máis eficazmente, o chamado ''mecanismo da bomba bucal''. A boca, entón, podería medrar e facerse máis ampla, facendo posíbel capturar grandes presas. Este mecanismo de abrir e pechar foi facéndose co tempo máis forte, o que transformou a boca nunha auténtica mordaza.
Os placodermos utilizaban placas óseas afiadas en lugar de dentes, e as máis recentes investigacións indican que as mordazas dos placodermos evolucionaron independentemente das dos outros gnatostomados.<ref>Turner, Susan e Miller, Randall F. "New Ideas About Old Sharks". ''American Scientist''. Xuño de 2005.</ref>
Ademais de mandíbulas, os gnatóstomos viventes tamén teñen dentes, apéndices pares e unha ''canle semicircular'' horizontal no [[oído interno]], xunto con caracteres anatómicos, fisiolóxicos e celulares tales como as vaíñas de [[mielina]] ao redor das [[neurona]]s, e un [[sistema inmunolóxico|sistema inmune]] particular, que utiliza a chamada ''recombinación V(D)J'', mecanismo de [[recombinación xenética]] polo cal se seleccionan e ensamblan ao azar segmentos de [[xene]]s que [[Código xenético|codifican]] [[proteína]]s específicas con papeles importantes no [[sistema inmunolóxico|sistema inmunitario]],<ref name=Janeway_2005>{{cita libro | autor= Janeway, C. A. Jr. et al. | título= Immunobiology. | edición= 6th ed. | editorial= Garland Science | ano= 2005 | id= ISBN 0-443-07310-4}}</ref> que xera un amplo repertorio receptores de [[linfocito|linfocitos T]] (TCR) e moléculas de [[inmunoglobulina]] (Ig) que son necesarios para o recoñemento de diversos antíxenos ([[bacteria]]nos, [[virus|víricos]] e de [[parasito]]s), así como de células disfuncionais, como son as [[tumor]]ais.<ref name=Abbas_2003>{{cita libro | autor= Abbas, A. K. e Lichtman, A. H. | título= Cellular and Molecular Immunology | edición= 5th | editorial= Saunders, Philadelphia |ano= 2003 | id= ISBN 0-7216-0008-5}}</ref> <ref>{{cite journal |author=Cooper, M. D. e Alder, M. N. |título=The evolution of adaptive immune systems |journal=Cell |volume=124 |issue=4 |páxinas=815–22 |ano=2006 |mes=febreiro |pmid=16497590 |doi=10.1016/j.cell.2006.02.001}}</ref>
== Clasificación ==
=== Taxonomía ===
*Filo ''[[Vertebrata]]'' (vertebrados)
:*Infrafilo '''''Gnathostomata''''' (gnatostomados)
::::*Clase ''[[Placodermi]]'' (placodermos) — ''extinta'' (gnatóstomos acoirazados)
::*Microfilo ''[[Eugnathostomata]]'' (eugnatostomados = os verdadeiros vertebrados mandibulados)
::::*Clase ''[[Chondrichthyes]]'' (condríctios ou peixes cartilaxinosos)
:::(sen rango) ''[[Teleostomi]]'' (teleóstomos) (''[[Acanthodii]]'' e ''[[Osteichthyes]]'')
::::*Clase ''[[Acanthodii]]'' (acantodios) — ''extinta'' ("tiburóns espiñentos")
:::*Superclase ''[[Osteichthyes]]'' (osteíctios ou peixes óseos)
::::*Clase ''[[Actinopterygii]]'' (actinpterixios) (peixes con aletas con raios)
::::*Clase ''[[Sarcopterygii]]'' (sarcoptesixios) (peixes con aletas lobadas)
:::*Superclase ''[[Tetrapoda]]'' (tetrápodos)
::::*Clase ''[[Amphibia]]'' (anfibios)
::::(sen rango) ''[[Amniota]]'' (amniotas = embrións con amnio)
::::*Clase ''[[Réptil|Sauropsida]]'' (réptiles ou saurópsidos)
::::*Clase ''[[Aves]]'' (aves)
::::*Clase ''[[Synapsida]]'' — ''extinta'' (sinápsidos = "réptiles mamiferoides")
::::*Clase ''[[Mammalia]]'' (mamíferos)
=== Filoxenia ===
Os clados agrupados nos gnatostomados son os seguientes:<ref name=Hickman>Hickman, C. P., Ober, W. C. & Garrison, C. W. (2006): ''Principios integrales de zoología'', 13ª edición. Madrid: McGraw-Hill-Interamericana. ISBN 84-481-4528-3</ref>
Subfilo '''[[Vertebrata]]'''
├─(sen rango) [[Gnathostomatomorpha]]
Liña 73 ⟶ 90:
└─Clase [[Mammalia]] (mamíferos)
== Notas ==
{{listaref}}
== Véxase tamén ==
=== Outros artigos ===
* [[Ágnatos]]
* [[
* [[Tetrápodos]]
=== Bibliografía ===
* Nelson, Joseph S. (2006): ''Fishes of the World''. 4ª ed. Hoboken, NJ (USA): John Wiley & Sons. ISBN 978-0-471-25031-9
* Schultze, Hans-Peter (2004): "Gnathostomata, Kiefermäuler" in Wilfried Westheide & Reinhard Rieger: ''Spezielle Zoologie Teil 2: Wirbel und Schädeltiere''. 1ª ed. Heidelberg / Berlin: Spektrum Akademischer Verlag. ISBN 3-8274-0307-3
=== Ligazóns externas ===
{{en}}
* [http://tolweb.org/tree?group=Gnathostomata&contgroup=Vertebrata Árbore filoxenética dos Gnathostomata]
* [http://www.palaeos.com/Vertebrates/Bones/Gill_Arches/Meckelian.html The Gill Arches: Meckel's Cartilage]
* [http://animaldiversity.ummz.umich.edu/site/accounts/classification/Gnathostomata.html Animal Diversity Web: ''Gnathostomata'']
[[Categoría:Vertebrados]]
| |||