Avelaíña: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
EmausBot (conversa | contribucións)
m r2.7.2+) (Bot: Modifico: fi:Yöperhonen
Toliño (conversa | contribucións)
arranxos e correccións; +{{Sen referencias}}
Liña 1:
{{Sen referencias|data=xullo de 2012}}
{{Bioloxía en progreso}}
[[Ficheiro:Emperor Gum Moth.jpg|miniatura|dereita|''Opodiphthera eucalypti''.]]
 
A '''avelaíña''' é un [[insecto]] próximo á [[bolboreta]]. Ambas son da orde dos [[Lepidóptera|Lepidópteros]]. Teñen hábitos nocturnos, se ben é certo que tamén hai especies crepusculares e diurnasdiúrnas.
 
Moitas especies de avelaíñas son moi ben coñecidas no seu estadio larvario a causa dos danos que causan á [[froita]] e outros produtos da agricultura, ou mesmo enseres domésticos como roupa e libros, dada a voracidade das [[eiruga]]s.
 
== Clasificación ==
A pesar das súas diferencias, a división dos Lepidópteros en avelaíñas e bolboretas pertence porén á taxonomía popular, non ten base científica. Ás veces, e para formalizar dalgún xeito a distinción popular, úsanse os nomes ''Rhopalocera'' (bolboretas) e ''Heterocera'' (avelaíñas). Tamén houbo moitas tentativas de subdividir os Lepidópteros en grupos como os ''Microlepidópteros'' e ''Macrolepidópteros''; ''Frenatae'' e ''Jugatae'', ou ''Monotrysios'' e ''Ditrysios''. O fallo deses nomes á hora de persistir nas clasificacións modernas débese a que ningún deles representa un par de ''grupos monofiléticos''. A realidade é que as [[bolboreta]]s son un pequeno [[grupo]] que surxíuxurdiu dedas entre as "avelaíñas". ePolo de momentoagora, non hai modo de agrupar tódolos ''taxum'' que quedan nun grupo [[monofilético]] , xa que sempre se exclúiríaexcluiría esta pequena liña descendente.
A pesar das súas diferencias, a [[división]] dos Lepidópteros en avelaíñas e bolboretas pertence porén á taxonomía popular, non ten base científica.
Ás veces, e para formalizar dalgún xeito a distinción popular, úsanse os nomes ''Rhopalocera'' (bolboretas) e ''Heterocera'' (avelaíñas)
Tamén ten habido moitas tentativas de subdividir os Lepidópteros en grupos como os ''Microlepidópteros'' e ''Macrolepidópteros''; ''Frenatae'' e ''Jugatae'', ou ''Monotrysios'' e ''Ditrysios''.
O fallo deses nomes á hora de persistir nas clasificacións modernas débese a que ningún deles representa un par de ''grupos monofiléticos''. A realidade é que as [[bolboreta]]s son un pequeno [[grupo]] que surxíu de entre as "avelaíñas" e de momento, non hai modo de agrupar tódolos ''taxum'' que quedan nun grupo [[monofilético]] , xa que sempre se exclúiría esta pequena liña descendente.
 
== Importancia económica da avelaíña ==
=== PlagasPragas de avelaíña ===
As avelaíñas, e especialmente as súas eirugas, son unha plagapraga capital para a agricultura en moitas partes do mundo. A [[eiruga]] da especie ''Lymantria dispar'' causa importantes danos nos bosques do noreste dos [[Estados Unidos de América - United States of America|Estados Unidos]], onde é unha especie invasiva. Nos climas temperados, a ''carpocapsa'' (''Cydia pomonella'') causa danos devastadores, especialmente nos cultivos frutais. Nos climas tropical e subtropical, a ''Plutella xylostella'' é quizáisquizais a peor plagapraga nos cultivos e colleitas de [[Brassicaceae|brasicáceas]] (familia que engloba as coles, [[repolo]]s e outras plantas da mesma clase, tamén chamadas [[Cruciferae|crucíferas]]).
 
Varias das avelaíñas da familia das ''Tineidae'' están comunmente consideradas como plagaspragas porque as súas larvas devoran tecidos como roupa e cobertores de [[fibraFibra téxtil|fibras]]s proteínicas naturais como a [[la]] ou a [[seda]]. Porén, tendenadoitan atacar menos a atacar aos materiais mesturados que conteñan fibras artificiais.
 
Existen estudiosestudos que amosan que poden ser repelidas polapolo olor da madeira de [[cedro]] e [[enebro]], pola [[lavanda]], ou por outras esencias naturais. Porén, moitos consideran que é improbable que isto preveña unha infestación. A [[naftalina]] (considérase o compoñente químico usado nos "antipolillas") é consideradaproduto máis efectivaefectivo, pero hai dúbidas en canto ós seus efectos na saúde humana. As larvas de avelaíña poden ser eliminadaseliminarse conxelando os obxectos infestados durante varios días a unha temperatura inferior ós −8 °C (18 °F).
 
As avelaíñas teñen unha constitución robusta e a miúdo son máis resistentes ós pesticidas que as moscas ou os mosquitos.
 
=== Os vermes de seda ===
Algunhas especies de avelaíña son criadas en granxa pola súa rendabilidade económica. A máis coñecida delas é o [[verme]] de seda, a larva domesticada da ''Bombyx mori'', que se cría pola seda coa que constrúe a súa [[crisálida]]. A industria da [[seda]] produce enao tornoredor ósdos 130 millóns de kilosquilos de seda crúa ó ano, cun valor aproximado de en torno ós 250 millóns de dólares.
Con todo, non toda a seda é producida pola ''Bombyx mori''. Hai varias especies de [[Saturniidae]] que tamén son criadas pola súa seda, como a ''avelaíña do ailanto'' (grupo de especies da ''Samia cynthia''), o verme de seda do roble (''Antheraea pernyi''), a ''Antheraea assamensis'', e o verme de seda xaponés (''Antheraea yamamai'').
 
Con todo, non toda a seda é producida pola ''Bombyx mori''. Hai varias especies de [[Saturniidae]] que tamén son criadas pola súa seda, como a ''avelaíña do ailanto'' (grupo de especies da ''Samia cynthia''), o verme de seda do roblecarballo (''Antheraea pernyi''), a ''Antheraea assamensis'', e o verme de seda xaponés (''Antheraea yamamai'').
O ''verme mopane'', eiruga da ''Gonimbrasia belina'', pertencente á familia das [[Saturniidae]], é un recurso alimenticio moi importante no sur de África.
 
O ''verme mopane'', eiruga da ''Gonimbrasia belina'', pertencente á familia das [[Saturniidae]], é un recurso alimenticio moi importante no sur de África.
 
== Galería de imaxes ==
<gallery>
Ficheiro:Velaíña bolboreta 026eue.JPG