Guinea: Diferenzas entre revisións
Contido eliminado Contido engadido
m Bot: Engado: ca:Guinea (desambiguació) |
m engado a Categoría:Países de África mediante HotCat |
||
Liña 1:
{{País
| nome_oficial = ''République de Guinée''<br />República de Guinea
| nome_común = Guinea
| nome_curto = Guinea
| de = de
| imaxe_bandeira = Flag of Guinea.svg
| imaxe_escudo = Guinea crest01.png
| imaxe_escudo_tamaño = 120px
| símbolos =
| imaxe_mapa = LocationGuinea.svg
| lema_nacional = ''Travail - Justice - Solidarité'' <br /> ''Trabajo - Justicia - Solidaridad''
| himno_nacional = ''[[Liberté]]''
| capital = [[Conakry]]
| capital_poboación = 2.000.000 hab. ([[2002]])
| capital_coor_fmt =
| capital_coor = 9°30'N13°40'O 9° 30’ N 13° 40’ O
| cidade_principal = Conakry
| idiomas = [[Lingua francesa|Francés]]
| goberno = [[República]] gobernada por una [[Junta militar]]
| dirixentes_títulos = [[Presidente de Guinea|Presidente]]<br /> [[Primeiro ministro de Guinea|Primeiro ministro]]
| dirixentes_nomes = [[Alpha Condé]] <br />[[Mohamed Said Fofana]]
| fundación = [[Independencia]]
| fundación_hitos = - data
| fundación_datas = de [[Francia]] <br /> [[2 de octubre]] de [[1958]]
| superficie = 245.857
| superficie_posto = 77
| superficie_auga = -
| fronteiras = 3.399 km
| costas = 320 km
| poboación = 9.452.670
| poboación_posto = 84
| poboación_densidade = 38,5
| PIB = US$ 18.945'000.000
| PIB_ano = 2005
| PIB_posto = 113
| PIB_per_cápita = US$ 1.986
| IDH = 0,456
| IDH_ano = 2007
| IDH_posto = 160
| IDH_categoría = <font color="#E0584E">Bajo</font>
| moeda = [[Franco guineano]] ([[ISO 4217|GNF]])
| xentilicio = Guineano, guineana
| horario = [[GMT]]
| horario_verán = non aplica
| cctld = [[.gn]]
| código_telefónico = 224
| prefixo_radiofónico = 3XA-3XZ
| código_ISO = 324 / GIN / GN
| membro_de = [[ONU]]
| notas=
}}
'''Guinea''' é un país da [[África Occidental]], limitado a norte pola [[Guinea-Bissau]] e polo [[Senegal]], a norte e leste polo [[Mali]], a leste pola [[Costa do Marfil]], a sur pola [[Liberia]] e pola [[Serra Leoa]] e a oeste polo [[Océano Atlántico]]. Capital: [[Conacri]].
== Historia ==
En parte do que é agora Guinea, moitos imperios xurdiron e caeron. Entre eles o [[Imperio de Malí]] creado por [[Sundiata Keita]], quen derrotou ao rei dos Sosso, [[Soumaoro Kanté]] na [[batalla de Kirina]] en [[1235]], coa cal terminou o [[Imperio Sosso]].
O Imperio de [[Malí]] comprendía partes do área norte de Guinea que foi gobernada por ''mansa'' (emperadores). O máis famoso foi [[Kankan Musa I]], que fixo unha famosa peregrinación cara a [[A Meca]] en [[1324]]. O Imperio de [[Malí]] caeu presa dos invasores [[almorávida]]s que viñan do [[África do Norte|norte de África]], que estableceu o [[Imperio Songhai]], o cal caeu a mans dos [[Marrocos|marroquís]] en [[1591]].
Os musulmáns [[Fulani]] migraron a [[Fouta Djalon]] en Guinea Central e estableceron un estado islámico de [[1735]] ata [[1898]] cunha [[constitución]] escrita e gobernadores alternados.
Os aventureiros europeos comezaron o comercio de [[escravo]]s na rexión costeira de Guinea desde o [[século XVI]] ata o [[século XIX]].
A actual Guinea foi creada como colonia por Francia en [[1890]] con Noël Balley, sendo o primeiro gobernador. A capital, [[Conakry]], foi fundada na illa Tombo en [[1890]]. En [[1895]] o país incorporouse ao [[África Occidental Francesa]].
Independente de [[Francia]] desde [[1958]], Guinea non tivo eleccións democráticas ata [[1993]], cando o xeneral [[Lansana Conté]] (xefe do [[ditadura militar|goberno militar]]) foi elixido presidente nunha votación. As supresións da seguridade continúan, aínda que non tan severas como nas primeiras décadas. Reelixido en [[1998]], o presidente enfrontouse á crecente crítica en [[1999]] polo seu encarceramento dun principal líder da [[oposición política|oposición]] e o extenso malestar económico. As desordes en [[Serra Leoa]] tamén continuaron ameazando a estabilidade de Guinea.
En [[2008]], á morte de Lansana Conté, tomou o poder [[Moussa Dadis Camara]], que ten como primeiro ministro a [[Cellou Dalein Diallo]].
== Xeografía ==
Pódense diferenciar catro zonas xeográficas:
* a zona costeira, a [[Baixa Guinea]] (ou Guinea marítima);
* a zona montañosa, a [[Guinea Central]], na que se comprende o macizo do [[Fouta Djalon]], que acada unha altura media de 900 metros, e que se estende por algúns países veciños;
* a zona de [[sabana]] no Norte, ou [[Alta Guinea]];
* a zona boscosa do sudeste, ou [[Guinea Forestal]], dominada polas chuvias.
Estas catro zonas, ás veces denominadas "rexións naturais", non se corresponden coas rexións administrativas.
=== Hidrografía e orografía ===
[[Ficheiro:Guinee_carte.png|miniatura|250px|Guinée]]
O país ten 320 km de costa, na que con frecuencia se desenrolan manglares. Abundan as augas interiores: vinte e dous grandes ríos da África Occidental nacen na Guinea, sendo o Fouta Djalon o gran centro difusor. Entre eses ríos salientan o [[Río Níxer|Níxer]], o [[Río Senegal|Senegal]] e o [[río Gambia|Gambia]]. As montañas máis elevadas son interiores, no confín fronteirizo con [[Costa do Marfil]] e [[Liberia]], érguese a maior elevación do país o [[Monte Nimba]], con 1.764 metros.
== Economía ==
:''Véxase: [[Economía de Guinea]].''
== Cultura ==
== Véxase tamén ==
=== Outros artigos ===
* [[Presidente de Guinea]].
{{Xeografía en progreso}}
{{África}}
[[
[[Categoría:Países de África]]
[[ace:Guinea]]
[[af:Guinee]]
[[als:Guinea]]
[[am:ጊኔ]]
[[an:Guinea]]
[[ang:Guinea]]
[[ar:غينيا]]
[[ast:Guinea]]
[[az:Qvineya]]
[[bat-smg:Gvėniejė]]
[[bcl:Guineya]]
[[be:Гвінея]]
[[be-x-old:Гвінэя]]
[[bg:Гвинея]]
[[bjn:Guinea]]
[[bm:Gine]]
[[bn:গিনি]]
[[bo:གི་ནེ།]]
[[bpy:গিনি]]
[[br:Ginea]]
[[bs:Gvineja]]
[[ca:República de Guinea]]
[[ceb:Guinea]]
[[ckb:گینێ]]
[[crh:Gvineya]]
[[cs:Guinea]]
[[cv:Гвиней]]
[[cy:Guinée]]
[[da:Guinea]]
[[de:Guinea]]
[[diq:Gine]]
[[dv:ގީނިއާ]]
[[ee:Guinea]]
[[el:Γουινέα]]
[[en:Guinea]]
[[eo:Gvineo]]
[[es:Guinea]]
[[et:Guinea]]
[[eu:Ginea]]
[[ext:Guinea]]
[[fa:گینه]]
[[ff:Gine]]
[[fi:Guinea]]
[[fiu-vro:Ginea]]
[[fr:Guinée]]
[[frp:Guinê]]
[[fy:Guinee]]
[[ga:An Ghuine]]
[[gag:Gvineya]]
[[gd:Gini]]
[[gv:Yn Ghuinea]]
[[ha:Gine]]
[[he:גינאה]]
[[hi:गिनी]]
[[hif:Guinea]]
[[hr:Gvineja]]
[[hsb:Gineja]]
[[ht:Gine]]
[[hu:Guinea]]
[[hy:Գվինեա]]
[[ia:Guinea]]
[[id:Guinea]]
[[ie:Guinea]]
[[ilo:Guinea]]
[[io:Guinea]]
[[is:Gínea]]
[[it:Guinea]]
[[ja:ギニア]]
[[jv:Guinea]]
[[ka:გვინეა]]
[[kg:Ginea]]
[[kk:Гвинея]]
[[ko:기니]]
[[ku:Gîne]]
[[kw:Gyni]]
[[ky:Гвинея]]
[[la:Guinea]]
[[lb:Guinea]]
[[li:Guinee]]
[[lij:Guinea]]
[[lmo:Guinea]]
[[ln:Gine-Konakry]]
[[lt:Gvinėja]]
[[lv:Gvineja]]
[[ml:ഗിനി]]
[[mn:Гвиней]]
[[mr:गिनी]]
[[mrj:Гвиней]]
[[ms:Guinea]]
[[my:ဂီနီနိုင်ငံ]]
[[na:Gini]]
[[nah:Guinea]]
[[nds:Guinea]]
[[nl:Guinee]]
[[nn:Guinea]]
[[no:Guinea]]
[[nov:Gini]]
[[nso:Guinea]]
[[nv:Gíní]]
[[oc:Guinèa]]
[[or:ଗିନି]]
[[os:Гвиней]]
[[pam:Guinea]]
[[pih:Gini]]
[[pl:Gwinea]]
[[pms:Guinea]]
[[pnb:گنی]]
[[pt:Guiné]]
[[qu:Khiniya]]
[[ro:Guineea]]
[[ru:Гвинея]]
[[rw:Gineya]]
[[sa:गिनी]]
[[sah:Гуинея]]
[[sc:Guinea]]
[[scn:Guinia]]
[[sco:Guinea]]
[[se:Guinea]]
[[sg:Ginëe]]
[[sh:Gvineja]]
[[simple:Guinea]]
[[sk:Guinea (štát)]]
[[sl:Gvineja]]
[[sm:Guinea]]
[[sn:Guinea]]
[[so:Guinea]]
[[sq:Guinea]]
[[sr:Гвинеја]]
[[ss:IGiniya]]
[[st:Guinea]]
[[stq:Guinea]]
[[su:Guinéa]]
[[sv:Guinea]]
[[sw:Guinea]]
[[szl:Gwinyjo]]
[[ta:கினி]]
[[tg:Гвинея]]
[[th:ประเทศกินี]]
[[tk:Gwineýa]]
[[tl:Ginea]]
[[tr:Gine]]
[[ts:Gineya]]
[[tt:Гвинея]]
[[ug:ۋىنېيە]]
[[uk:Гвінея]]
[[ur:جمہوریہ گنی]]
[[uz:Gvineya]]
[[vec:Guinea]]
[[vi:Guinée]]
[[vo:Gineyän]]
[[war:Guinea]]
[[wo:Gine]]
[[xal:Гвинмудин Орн]]
[[yi:גינע]]
[[yo:Guinea]]
[[zh:几内亚]]
[[zh-min-nan:Guinée]]
[[zu:IGini]]
| |||