Cataratas do Niágara: Diferenzas entre revisións

{{Coordenadas|43|04|54.68|N|79|04|19.5|W|display=title}}

As '''Cataratas do Niágara''' son un agrupamento de masivas [[catarata|caídas de auga]] localizadas no [[Río Niágara]], no leste da [[América do Norte]], entre os lagos [[Lago Erie|Erie]] e [[Lago Ontario|Ontario]], na fronteira entre o estado [[EUA|norteamericano]] de [[Estado de Nova York|Nova York]] e da provincia [[Canadá|canadense]] de [[Ontario]]. As Cataratas do Niágara están compostas por tres grupos distintos de cataratas: as cataratas canadenses, as cataratas norteamericanas e as cataratas de Bridal Veil. Aínda que non sexan excepcionalmente altas, as Cataratas do Niágara son moi largas, sendo facilmente a máis voluminosa caída de auga localizada na América do Norte.

 

 

== Formación das cataratas ==

 

As raíces históricas das Cataratas do Niágara remóntanse á [[glaciación de Wisconsin]], que terminou hai cerca de 10 mil anos atrás. Tanto os [[Grandes Lagos, América do Norte|Grandes Lagos]] como o [[Río Niágara]] creáronse por esta última [[era do xelo|glaciación]], que creou un glaciar, unha enorme e espesa capa de xelo sobre a rexión. O glaciar, á medida que se movía, erosionaba o solo, abrasando rochas e movendo partículas sólidas que erosionaban o solo, escavaba o solo e así foi formando ríos e lagos, que actualmente forman a bacía hidrográfica do [[Río San Lourenzo (América do Norte)|Río San Lourenzo]]. O glaciar tamén represionou tramos de antigos ríos, que se viron forzados a escavar un novo camiño, aumentando así o efecto da erosión. Moitos especialistas consideran que existe un antigo val, cuxa nacente é incerta, que escovaba no Río San Lourenzo, e que se enterrou por sedimentos traídos polos glaciares, onde actualmente se localiza o [[Val de Welland]].

Cando o glaciar derreteu, o [[Río Niágara]] tornouse o dreno dos lagos Superior, Huron, Michigan e Erie. Isto aconteceu porque, co antigo val sendo represionado por sedimentos do último glaciar, e sen un dreno dispoñíbel, a auga destes 4 Grandes Lagos -comunmente chamados de Altos Lagos- obrigouse a escavar un camiño na nova topografía da rexión, facéndoo a través do camiño máis curto dispoñíbel, entre o Lago Erie e o Lago Ontario. As augas dos Altos Lagos escavaron o resistente solo a través da rota cuxa altura entre os Lagos era a menor posíbel. Eventualmente, as augas dos Altos Lagos da rexión entre o Lago Erie e o Lago Ontario, e eventualmente, conseguiron escavar un camiño a través da Chapada do Niágara, así, creando a o Río Niágara. Eventualmente, a través da erosión, as augas dos Altos Lagos acabaron expondo unha capa rochosa moi antiga, formada por rochas mariñas extremamente resistentes, que son sensibelmente máis antigas que os sedimentos traídos polas últimas glaciacións. Tres destas antigas formacións xeolóxicas foron expostas a través pola garganta escavada polo Río Niágara.

 

 

Á medida de que o Río Niágara erosionaba o solo, o solo menos resistente das partes finais do Río Niágara -logo ao norte da Chapada do Niágara- era escavado moito máis rapidamente que o solo máis resistente das capas antigas, formadas basicamente por [[dolomita]]. A foto aérea á esquerda mostra claramente este solo resistente, formado por dolomita extremamente resistente e densa. Este solo resistente pode ser visto no penedo. As capas de dolomita están localizadas na parte superior do penedo (ocupando aproximadamente un terzo do penedo). Este solo resistente é a Formación de Lockport, formada no [[Silúrico]].

O nome "Niágara" ven dunha palabra [[iroqués|iroquesa]] que significa "treboada de augas". Os habitantes orixinais da rexión eran os ''Onxiara'', unha tribo iroquesa chamado de "Os Neutros" por asentadores [[Francia|franceses]]. Os Onxiara foron así nomeados por tales franceses porque esta tribo iroquesa axudou os franceses a mediar varias disputas entre os asentadores franceses con outras tribos indíxenas da rexión.

 

 

Non se sabe ao certo quen foi o primeiro explorador [[Europa|europeo]] que viu as Cataratas e anotara nun documento o seu testemuño sobre o Niágara. Moitos consideran que foi o francés [[Samuel de Champlain]] o primeiro explorador europeo que viu estas fervenzas, en [[1604]]. Foron algúns membros do equipo de Champlain os que descubriron as Cataratas, nun día de inverno, onde a parte exterior das caídas de auga fican conxeladas. Eles ouviron o barullo das caídas e eventualmente descubriron as Cataratas (e rapidamente avisaron a Champlain as súas descubertas). Champlain de feito anotou nos seus diarios a visión das Cataratas, mais varias persoas consideran que Champlain nunca visitou as Cataratas do Niágara. Varios, polo contrario, cren que foi o naturalista [[Suecia|sueco]] [[Pehr Kalm]] o primeiro, pois segundo eles a primeira descrición das Cataratas do Niágara fíxoa el nunha expedición á área no comezo do [[século XVIII]]. A maioría dos historiadores, porén, consideran que foi o Padre [[Louis Hennepin]] o primeiro que viu e describiu as Cataratas, en [[1677]], cando exploraba a rexión xuntamente co compatriota [[René Robert Cavelier de La Salle]], tornándoos mundialmente famosos. Hennepin tamén foi o primeiro europeo que viu e describiu as [[Cataratas de Saint Anthony]], en [[Minnesota]].

O potencial das Cataratas do Niágara como unha fonte en potencial de [[enerxía]] (en particular, [[enerxía eléctrica]]) é antigo. A primeira tentativa humana en usar as augas do Niágara como fonte de enerxía data de [[1759]], canto o norteamericano Daniel Joncairs construíu un pequeno canal enriba das cataratas, para alimentar o seu muíño. En [[1805]], Augustus e Peter Porter compraron a facenda de Joncairs, ben como todas as Cataratas localizadas do lado norteamericano, do goberno do [[estado de Nova York]]. Os Porters aumentaron o canal anteriomente construído por Joncairs, para o fornecemento de enerxía hidráulica. En [[1853]], o goberno do estado de Nova York creou a ''Niagara Falls Hydraulic Power and Mining Company'', unha empresa pública. A ''Niagara Falls Hydraulic Power and Mining Company'' eventualmente construíu os canais que serían usados para a xeración de electricidade. En [[1881]], baixo a dirección de Jacob Schoellkopf, estes canais xeraban electricidade suficiente, na forma de [[corrente continua]], para alimentar a vila de [[Niagara Falls, Nova York|Niagara Falls]], Nova York.

 

 

Cando o [[Rusia|ruso]] nacionalizado norteamericano [[Nikola Tesla]] inventou a [[corrente alterna]], o transporte de electricidade a longas distancias tornouse posíbel. Posteriomente, constuíuse un memorial homenaxe á Tesla. En [[1883]], a ''Niagara Falls Power Company'', a sucesora da ''Niagara Falls Hydraulic Power and Mining Company'', contratou a [[George Westinghouse]], para que desenvovese un sistema para a xeración de corrente alternada. En [[1896]], financiada por xigantes como a [[J.P. Morgan]], [[John Jacob Astor IV]], e a [[Vanderbilt]], a ''Niagara Falls Power Company'' terminou a construción de canais subterráneos, que desviaban auga do Río Niágara para turbinas. Este sistema era capaz de producir até 75 [[watt|megawatts]] de electricidade, que era transportada até [[Buffalo, Nova York|Buffalo]], localizada no estado de Nova York, a 32 quilómetros das Cataratas do Niágara.

Actualmente, cerca do 50% ao 75% das augas do Río Niágara desvíanse a catro xigantescos túneles que desvían estas augas 10 quilómetros río arriba das Cataratas. Esta auga pasa por turbinas hidroeléctricas que xeran electricidade para áreas próximas do Canadá e dos Estados Unidos, antes de voltar novamente ao Río Niágara. As estacións hidroeléctricas máis potentes no Río Niágara actualmente son as hidroléctricas [[Adan Beck]] 1 e 2, no lado canadense, e as hidroeléctricas [[Robert Moses]] e [[Lewinston]], do lado norteamericano. As catro xuntas posúen a capacidade de xerar aproximadamente 4,4 xigawatios de electricidade.

 

 

Desde principios da exploración e ocupación humana das Américas, as Cataratas do Niágara serviron como un obstáculo insalvábel para [[navío]]s. Este problema resolveuse en [[1856]] coa inauguración do [[Canal de Welland]]. Este canal pasou por mellorías técnicas na [[década de 1960]], e incorporouse a [[canle de San Lourenzo]]. Este canal pasou a desviar o transporte fluvial do Canal de Erie (que pasa por Buffalo) en dirección a [[Montreal]], levando ao declinio da industria do [[aceiro]] e como un polo de transporte de [[cereal|cereais]]. A pesar disto, outras industrias creceron na rexión do Niágara, até a [[década de 1970]], coa axuda da electricidade xerada polas hidroeléctricas á beira das Cataratas do Niágara. Desde entón, co declinio destas industrias, a rexión do Niágara empeorou economicamente.

 

== As cataratas na cultura popular ==

 

En [[outubro]] de [[1829]], [[San Patch]], que se autonomeaba ''The Yankee Leaper'' (O Pulador Yankee) pulou as caídas canadenses, tornándose a primeira persoa coñecida a sobrevivir a tal caída. Isto iniciou unha longa carreira entre persoas buscando fama nacional, tentando novos feitos nas Cataratas do Niágara. En [[1901]], [[Annie Taylor]], unha muller de 63 anos de idade, tornouse a primeira persoa en caer nas Cataratas do Niágara dentro dun [[barril]], e saír do barril sen feridas. Despois de Taylor, outras catorce persoas caeron nas Cataratas do Niágara dentro de certos equipamentos como barrís e afins. Algúns deles sobreviviron sen feridas, en canto outros tiveron menos sorte e afogáronse ou sufriron serias feridas. Os sobreviventes de tales feitos poden ser condeados a pasar un tempo na [[prisión]], ou recibir [[multa]]s elevadas, unha vez que é ilegal a tentativa de tirarse nas Cataratas do Niágara. O [[maxia|mago]] [[David Copperfield]] tornouse a última persoa en entrar nesta lista, tirándouse nas caídas canadenses en [[1990]] -aínda que moitos digan que isto non foi máis que un truco de maxia feito por Copperfield-.

 

== Vendo as Cataratas do Niágara ==

 

É no [[verán]] que as Cataratas do Niágara reciben o maior número de turistas anualmente, cando as Cataratas do Niágara son tanto unha atracción diurna canto unha atracción nocturna. Isto ocorre porque, no verán, uns grandes focos instalados do lado canadense iluminan ambos os lados das Cataratas por varias horas despois do solpor.