Istria: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
m arranxos de formato
Servando2 (conversa | contribucións)
idioma alemán > lingua alemá
Liña 19:
Algúns eruditos especulan con que os nomes ''Histri'' e ''Histria'' están relacionados co ''Hister'' latino, o [[Danubio]]. Os historiadores locais antigos divulgaron que o Danubio dividíase en dous e desembocaba no mar cerca de Trieste, así como no [[mar Negro]]. A "historia" da ''bifurcación do Danubio'' forma parte da lenda dos [[argonautas]].
 
O emperador [[Augusto]] incluiuincluíu Istria nas provincias de [[Italia]] e creou alí colonias de lexionarios veteranos do sur de Italia para que romanizaran a rexión. Isto conlevou que toda a península Istria estaba completamente latinizada nos tempos do emperador [[Constantino I o Grande]].
 
Despois da caída do [[Imperio Romano|Imperio romano de occidente]], a rexión foi conquistada, sucesivamente, polos [[godo]]s, os [[longobardos]], anexionada ao reino [[franco]] por [[Pipino III]] en [[789]] e despois sucesivamente controlada polos duques de [[Carintia]], [[Merano]], [[Baviera]] e polo [[Patriarcado de Aquilea|patriarca de Aquilea]]. A partir do ano [[1000]] a maior parte de Istria converteuse en territorio da [[República de Venecia]]. Pasou aos [[Casa de Austria|Habsburgo]] en [[1797]], (invertindoinvertendo este feito temporalmente [[Napoleón Bonaparte|Napoleón]] entre [[1805]] e [[1813]]), cando a península foi parte das [[Provincias Ilirias]] do [[Napoleón Bonaparte|Imperio napoleónico]].
 
Antes do ano 1000 a lingua de case toda a poboación istria era de tipo neolatino, pero —principalmente a partir do [[século XII]]— a [[República de Venecia]] empezou a trasladar desde fóra numerosas comunidades de linguas croata e eslovena cara ao interior de Istria, despoboado por epidemias e guerras. A finais do [[Renacemento]] a poboación eslava (grazas á súa maior fertilidade) alcanzaba xa case o 40 % do total.
Liña 28:
No breve periodo napoleónico do Reino de Italia (1805-1809), o académico Bartoli escribiu que a [[lingua italiana]] era a oficial e falada (como dialecto veneciano) por case dous terzos dos habitantes da península, ao sur da liña xeográfica [[Trieste]]-[[Fiume]] ([[Rijeka]]).
 
Baixo o goberno [[Austria|austríaco]], no [[século XIX]], Istria incluía unha ampla poblaciónpoboación de [[Italia|italianos]], [[Croacia|croatas]], [[Eslovenia|eslovenos]] e algúns istro-romanos e [[Serbia|serbios]]. En [[1910]] (despois de que os gobernos austriacosaustríacos favoreceran a colectividade eslava en contra da italiana, a causa do [[Risorgimento]] italiano) a composición étnica e lingüística estaba equilibrada entre italiánsitalianos e eslavos.
 
Segundo os resultados do censo austríaco de [[1910]], dos 404.309 habitantes de Istria (y zonas veciñas ao norte da liña Trieste-Fiume (Rijeka), non pertencientespertencentes á península istria), 168.116 (41,6 %) falaban [[idiomalingua croata|croata]] ou [[idiomalingua serbioserbia|serbio]], (36,5 %) [[idiomalingua italianoitaliana|italiano]] 147.416, (13,7 %) [[Eslovenialingua eslovena|esloveno]] 55.365, (3,3%) [[idiomalingua alemánalemá|alemán]] 13.279, (0,2 %) [[idiomalingua romanésromanesa|romanés]] 882, 2.116 (0,5%) outros idiomas e 17.135 (4,2 %) eran os que non perederanperderan a súa lingua materna.
 
Durante a época da dinastía dos Habsburgo, a costa de Istria beneficiouse do turismo dentro del imperio.
 
Na segunda metade do [[século XIX]], un choque ideolóxico entre forzas italianas e [[Eslovenia|eslovenas]] (ye croatas), resultou nun conflito entre as etnias máis numerosas, xa que os habitantes das cidades de Istria e da costa eran na súa mayoríamaioría [[Italia|italianos]], mentres que no interior da parte norte de Istria a maioría eran [[pobos eslavos|eslavos]].
 
=== A Istria italiana ===
Liña 52:
 
== Istria contemporánea ==
Na nova [[República Federal de Iugoslavia]], Istria dividiuse entre as repúblicas de [[Croacia]] e de [[Eslovenia]] (á parte a pequena cidade de Muggia, que, como vimos, quedou italiana). Despois da ruptura de Iugoslavia en [[1991]] esta subdivisión administrativa foi a fronteira entre estados independentes. Desde as primeiras eleccións multipartitas de [[Croacia]] en [[1990]], o partido rexional Asemblea Democrática de Istria (''Istarski Demokratski Sabor'' ou ''Dieta Democrática Istria'') recibiu con regularidade a absoluta maioría dos votos e mantivo, a miúdo, unha posición contraria ao goberno de [[Zagreb]] con respecto á susúa autonomía rexional.
 
Hai unha tradición de tolerancia entre a xente que viviu alí, a pesar da súanacionalidadesúa nacionalidade, aínda que se moitos istrios son hoxe de etnia croata, unha forte identidade rexional existiu durante anos. A palabra "croata" para os istrios é ''Istrani'', ou ''Istrijani'', sendo a última en dilecto [[čakaviano]]. O termo ''Istrani'' úsase tamén en Eslovenia. Actualmente, a minoría italiana é moi pequena, pero o condado istrio de Croacia é bilingüe, como o son partes da Istria eslovena.
 
== Etnias ==
Como en moitas outras rexiónesrexións da antiga Iugoslavia, o concepto común sobre etnicidade e nacionalidade fracasa cuandocando se aplica a Istria. As discusións sobre as etnicidades istrias a miúdo usan as palabras "italiano", "croata" e "esloveno" para describir ao pobo istrio.
 
Por exemplo, a palabra "italiano" pode referirse a un descendente de inmigrantes de [[Sicilia]] durante a época de [[Mussolini]], como aos falantes autóctonos do idioma veneciano cuxos antecedentes se retrotraen ao principio da República veneciana, ou á [[Antiga Roma|época romana]]. Pode tamén referirse aos eslavos istrios que adoptaron a cultura italiana cando se trasladaron desde as zonas rurais ás rbanas.
 
Da mema maneira, os poderes nacionais afirman que os eslavos istrios segundo a súa lingua local, tanto os falantes do dialecto [[dialecto Čakavski|čakavski]] como do [[dialecto Štokavski|štokavski]] —dialectos do [[idiomalingua croata|croata]]— son considerados croatas, mentres que os falantes do [[Eslovenia|esloveno]] son considerados eslovenos.
 
Moitos istrios considéranse a eles mesmos simplemente como "istrios", sen afiliación nacional adicional. Outros, en cambio, considéranse membros de [[Croacia]], [[Eslovenia]] ou [[Italia]].
Liña 105:
 
=== Outros artigos ===
* [[Historia dos eslavos do sur]].
* [[lingua istrorromanesa|Istrorromanés]].
* [[Idioma istroromano|Istroromano]]
* [[Italia irredenta]].
* [[Idiomalingua istriota]].
* [[Irredentismo italiano]].
 
=== Ligazóns externas ===